Năm 2006, Nguyễn Việt Bắc đỗ vào ngành Nuôi trồng thủy sản tại Đại học Cần Thơ. Từ đó, anh nuôi chí lớn: học để trở về giúp quê hương phát triển nghề nuôi cua biển là một nghề còn nhiều bấp bênh nhưng đầy tiềm năng.
Sau khi tốt nghiệp, thay vì ở lại giảng dạy tại Đại học Cần Thơ, anh Bắc chọn quay về quê nhà. Anh tiếp tục học lên thạc sĩ, rồi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ngành Nuôi trồng thủy sản vào năm 2021. Với nền tảng học thuật vững chắc, anh bắt đầu hiện thực hóa giấc mơ là giúp bà con nông dân làm giàu từ con cua biển.
Không chỉ là giảng viên tại Trường Cao đẳng Cộng đồng Cà Mau, anh còn là người truyền lửa cho hàng nghìn sinh viên và nông dân. Anh không ngại chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, luôn sẵn lòng hướng dẫn tận tình cho bất kỳ ai muốn học hỏi.
Từ thực tế bà con thường bán tháo cua mềm, cua thiếu gạch với giá rẻ vì sợ chết khi thả lại vuông, anh Bắc đã nghiên cứu mô hình “vỗ béo” cua biển. Mô hình này giúp tăng trọng lượng và giá trị cua trong thời gian ngắn, mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.
Hệ thống “vỗ béo” cua của anh được thiết kế với chu kỳ thả giống 4 lần/40 ngày, thu hoạch 4 lần/vụ. Mỗi khay 1m² thả 20 con cua, được phân loại theo tính khí để tránh cạnh tranh thức ăn. Hệ thống lọc tuần hoàn kết hợp đèn diệt khuẩn giúp tiết kiệm nước, tối ưu diện tích và giảm rủi ro dịch bệnh.
Giá bán cua sau khi “vỗ béo” cao gấp 4–5 lần so với cua nguyên liệu, mở ra hướng đi mới cho nghề nuôi cua truyền thống.
Không dừng lại ở mô hình “vỗ béo”, anh Bắc còn phát triển kỹ thuật ương vèo cua từ kích cỡ hạt tiêu lên đến hạt mít. Đây là giai đoạn quan trọng giúp tăng tỷ lệ sống và chất lượng cua giống, cung cấp nguồn cua thương phẩm ổn định cho thị trường. Mô hình này không chỉ tăng thu nhập cho gia đình anh mà còn được nhiều hộ dân trong và ngoài tỉnh học hỏi, áp dụng thành công.
Mỗi năm, anh Bắc hướng dẫn hàng nghìn lượt nông dân về kỹ thuật nuôi cua, từ chọn giống, phân loại, đến cách chăm sóc và xử lý cua yếu. Anh tổ chức các buổi tập huấn, thực hành tại vuông nuôi, giúp bà con tiếp cận khoa học kỹ thuật một cách dễ hiểu và thực tế. Không chỉ giúp nông dân, anh còn là người thầy mẫu mực với sinh viên. Nhiều bạn trẻ đã chọn theo học anh để khởi nghiệp với nghề nuôi cua, mang tri thức về phục vụ quê hương.
Sản Sản phẩm làm Cua chà bông tại nhà của TS Bắc (Ảnh: An An)Nhận thấy xu hướng tiêu dùng hiện đại ưa chuộng sự tiện lợi, anh Bắc đã phát triển các sản phẩm chế biến từ cua như cua chà bông, chả cua, thịt cua lột. Những sản phẩm này không chỉ giữ được hương vị đặc trưng mà còn dễ sử dụng, phù hợp với thị trường nội địa và xuất khẩu. Các sản phẩm của anh đã đạt giải Nhì tại cuộc thi khởi nghiệp tỉnh Cà Mau, chứng minh tính khả thi và tiềm năng thương mại cao.
Với những đóng góp nổi bật trong nghiên cứu, chuyển giao kỹ thuật và phát triển sản phẩm từ cua biển, TS. Nguyễn Việt Bắc đã được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vinh danh là “Nhà khoa học của nhà nông năm 2025”. Danh hiệu này không chỉ là sự ghi nhận cá nhân mà còn là minh chứng cho sự kết nối giữa tri thức và thực tiễn, giữa nhà khoa học và người nông dân./.
