Tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa - Một dự án đa mục tiêu

Tại Nghệ An, địa phương đã đưa ra những mục tiêu cụ thể trong thời gian tới như: giảm trên 20% chi phí đầu vào, góp phần giảm ít nhất 15% chi phí sản xuất lúa cho các hộ nông dân và giảm ít nhất 20% lượng khí nhà kính phát thải.

Để hiện thực hoá những mục tiêu đề ra, tỉnh Nghệ An đã tham gia thí điểm dự án “Tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa” tại một số địa phương. Kết quả qua 2 vụ mùa vừa qua, địa phương đã ghi nhận những tín hiệu tích cực và kết quả nổi bật. Cụ thể, lượng nước tưới giảm được 2 lần tưới/vụ sản xuất (từ 6 lần tưới xuống còn 4 lần tưới), diện tích áp dụng tưới nông lộ phơi chủ yếu áp dụng trên diện tích lúa chủ động tưới qua hệ thống trạm bơm nên đã góp phần tiết kiệm được việc sử dụng điện (nhờ giảm số lần bơm tưới). Cây lúa sinh trưởng phát triển tốt, bộ rễ ăn sâu ít bị đổ ngã, ít nhiễm bệnh hại và rầy nâu hơn, năng suất của giống lúa đều tăng so với năng suất tại ruộng không thực hiện dự án.

Vào năm 2024, Ngành Nông nghiệp Môi trường Nghệ An đã lên kế hoạch cụ thể cho công tác tuyên truyền, tập huấn cũng như công tác chuẩn bị áp dụng thực tế tại một số địa phương. Sang năm 2025, dự án được triển khai tại địa bàn một số huyện, trong đó huyện Đô Lương cũ là địa phương có số hộ dân và diện tích tham gia lớn nhất, với 32.609 hộ trồng lúa tham gia trên quy mô 5.112,9 ha.

Tham gia thực hiện dự án, cán bộ quản lý dự án, cán bộ kỹ thuật địa phương, các xí nghiệp thủy lợi, lãnh đạo các thôn xóm, ban chủ nhiệm HTX và hộ dân tham gia dự án được tập huấn kỹ thuật, trong đó tập trung chính vào kỹ thuật quản lý nước, ưu điểm và một số vấn đề cần quan tâm trong hệ thống tưới ướt khô xen kẽ, quản lý cây trồng trong hệ thống tưới ướt khô xen kẽ, xác định mức phân bón và phương pháp bón phân cho lúa, quản lý sâu bệnh và dịch hại trên lúa, thực hiện đảm bảo các tiêu chí đăng ký tín chỉ carbon, lợi ích của việc tạo tín chỉ carbon trong canh tác lúa bền vững, quản lý nước trên đồng ruộng và điều tiết nước. Kết quả các lớp tập huấn bước đầu đã nâng cao nhận thức, kiến thức cho học viên về vấn đề giảm phát thải, phát triển canh tác lúa bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu.

Dự án đặt 100 ống nước PVC để theo dõi và điều tiết nước trên đồng ruộng ở khu vực cánh đồng thực hiện dự án của 24 xã (thuộc huyện Đô Lương cũ), nay là địa bàn 06 xã để theo dõi và khảo sát, thăm dò ban đầu giúp người dân tiếp cận dần với dự án và làm tiền đề thực hiện dự án ở mùa vụ của những năm tiếp theo. Tại mỗi xã sẽ có 1 cán bộ địa phương và 1 cán bộ của dự án phụ trách theo dõi mực nước thường xuyên để báo cáo cho cán bộ quản lý dự án hướng dẫn người dân biện pháp bón phân và biện pháp canh tác khác đồng bộ, theo đúng quy trình.
Theo cán bộ Trung tâm Dịch vụ công, xã Yên Sơn đánh giá: diện tích lúa áp dụng tưới nông lộ phơi ngoài không những tiết kiệm nước mà còn tăng năng suất lúa. Năng suất lúa tăng về sản lượng tuy không lớn nhưng tỷ lệ gạo trong xay xát đối với các giống lúa tham gia trong dự án đều cao hơn nhiều so với việc không áp dụng.

Theo anh Sơn, chủ nhiệm HTX Bạch Hà, bước đầu người dân còn lúng túng và chưa quen với hình thức canh tác mới nên quá trình tuyên truyền cũng gặp nhiều khó khăn, sau 02 vụ áp dụng trong năm 2025, nay các hộ dân tiếp tục đăng ký tham gia, diện tích tăng lên tới 1.000ha.
Các HTX đã từng áp dụng trong năm 2025 nay đều mong muốn duy trì và mở rộng diện tích áp dụng trong vụ Xuân 2026 và các vụ sản xuất tiếp theo.
Đến thời điểm này, Nghệ An đã triển khai dự án “Tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa” trên địa bàn các xã của 5 huyện cũ là Đô Lương, Nghi Lộc, Nam Đàn, Hưng Nguyên và Diễn Châu với khoảng 24.000 hộ dân tham gia. Đây là hướng đi quan trọng, không chỉ góp phần giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, giảm chi phí đầu tư mà còn mở ra cơ hội gia tăng thu nhập cho nông dân thông qua việc bán tín chỉ carbon.