Ngày 14/2, tại thành phố Bạc Liêu (tỉnh Bạc Liêu), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển tôm nước lợ năm 2025. Chủ trì hội nghị có Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cùng Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu Ngô Vũ Thăng.
Cần chú ý đến việc xây dựng chất lượng nguồn giống đạt chất lượng cao
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến đánh giá cao đối với những đề xuất, kiến nghị nâng cao hơn nữa năng lực nuôi trồng, chế biến, xuất khẩu của các địa phương và doanh nghiệp trong thời gian tới.
Để nâng cao hơn nữa giá trị từ con tôm và tạo ra sự bứt phá ngành tôm phát triển bền vững các địa phương, nhất là vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, cần chú ý đến việc xây dựng chất lượng nguồn giống đạt chất lượng cao để chủ động trong sản xuất và giảm chi phí trong quá trình nuôi và hạn chế dịch bệnh.
Cùng đó, có cơ chế chính sách, giải quyết những vấn đề về mặt kỹ thuật nuôi còn tồn động. Chẳng hạn như phương thức nuôi chủ yếu là ao đất, ao bạt còn 2 hay 3 giai đoạn là khó đòi hỏi trong giai đoạn tới hướng đến sản xuất xanh, ít phát thải và ứng dụng công nghệ số, truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý trong nuôi trồng thủy.
Thứ trưởng nhấn mạnh: “Cùng với việc đầu tư hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, phục vụ phát triển vùng nuôi, logistics, cần phải tổ chức lại tổ chức sản xuất, các khâu thu hoạch, sơ chế, chế biến, xúc tiến thương mại phải song hành với nhau. Chỉ có giải quyết các vấn đề này một cách đồng bộ, chặt chẽ mới tạo ra cạnh tranh tốt hơn thị trường tôm trên thế giới, đưa ngành tôm bứt phá đạt được mục tiêu xuất khẩu 10 tỷ USD”.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu Ngô Vũ Thăng cho biết, Bạc Liêu có gần 140 nghìn ha nuôi trồng thủy sản, là một trong số 3 tỉnh, thành có diện tích và sản lượng nuôi tôm đứng đầu cả nước. Sản lượng hàng năm của Bạc Liêu đóng góp từ 20 - 21% tổng sản lượng tôm nuôi toàn quốc. Trong năm 2024, ngành tôm Bạc Liêu đã phát huy vai trò nòng cốt trong việc góp phần cho toàn ngành nông nghiệp, sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt 432.172 tấn, sản lượng thủy sản xuất khẩu đạt 121.950 tấn.
Ông Ngô Vũ Thăng cho rằng: Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển tôm nước lợ năm 2025 có ý nghĩa quan trọng, đánh giá những kết quả đạt được, những mặt chưa đạt được, các nút thắt cần tháo gỡ, đề ra các nhiệm vụ, giải pháp để nâng cao sản lượng, chất lượng và phát triển bền vững ngành tôm trong thời gian tới.
Lãnh đạo tỉnh Bạc Liêu mong nhận được sự quan tâm hơn nữa của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và có mà những chỉ đạo giúp ngành tôm của Việt Nam nói chung và của Bạc Liêu nói riêng phát triển hiệu quả, bền vững, giải quyết được các vấn đề tồn tại về môi trường, dịch bệnh đối với sự phát triển bền vững của ngành tôm và giúp Bạc Liêu thành công xây dựng thành trung tâm ngành công nghiệp tôm cả nước; đặc biệt là, đạt chỉ tiêu xuất khẩu tôm của tỉnh trong 2025 dat 1,3 tỷ USD.
Chủ động nguồn tôm giống góp phần phát triển bền vững ngành tôm
Theo báo cáo của Cục Thủy sản, năm 2024 cả nước sản xuất được 33.404 con tôm thẻ chân trắng bố mẹ; 52.000 con tôm sú bố mẹ phục vụ cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu, bằng 90,1% so với năm 2023. Năm qua, cả nước đã nhập khẩu khoảng 124.000 tôm thẻ bố mẹ, 692 tôm sú bố mẹ, 16.540 ấu trùng tôm thẻ, 66.000 ấu trùng tôm sú phục vụ cho sản xuất giống.
Hiện nay, cả nước có 1.943 cơ sở sản xuất và ương dưỡng giống tôm nước lợ. Trong đó, có 1.214 cơ sở sản xuất và 204 cơ sở ương dưỡng thuộc diện phải cấp giấy chứng nhận; 525 cơ sở ương dưỡng thuộc diện quản lý chất lượng.
Năm 2024, cả nước sản xuất và ương dưỡng được 159 tỷ con tôm giống nước lợ (tôm thẻ chân trắng 109,8 tỷ con; tôm sú 49,2 tỷ con), đạt 103,55% so với năm 2023. Các tỉnh sản xuất tôm giống trọng điểm là Ninh Thuận, Bình Thuận, Bạc Liêu, Cà Mau chiếm khoảng 90% tổng cơ sở sản xuất và 60% sản lượng giống.
Cũng theo Cục Thủy sản, tôm giống bố mẹ phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu (78,8% tôm chân trắng) và khai thác từ tự nhiên (56,9% tôm sú bố mẹ), trong nước mới cung cấp được một phần, chưa chủ động trong sản xuất.
Hiện nay, còn nhiều cơ sở chưa được kiểm tra cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, ương dưỡng giống thủy sản theo quy định của Luật Thuỷ sản (khoảng 19,3% số cơ sở). Một số cơ sở chưa đủ điều kiện sản xuất vẫn được cấp chứng nhận kiểm dịch. Đây là những cơ sở chưa đáp ứng điều kiện, nguy cơ gây bùng phát dịch bệnh.
Một số địa phương, cơ quan quản lý nhà nước về thủy sản cấp tỉnh được giao nhiệm vụ quản lý chung về nuôi trồng thủy sản nhưng không nắm được số lượng giống kiểm dịch, nguồn gốc xuất xứ, gây khó khăn lớn cho quá trình quản lý.
Công tác quản lý còn phân đoạn, chưa có có sự thống nhất giữa công tác quản lý nhà nước về chất lượng giống và kiểm dịch giống. Giá giống giảm, nhiều cơ sở sản xuất ngừng hoạt động. Kết quả nghiên cứu, chọn tạo tôm bố mẹ trong nước còn hạn chế.
Các cơ sở nuôi nhỏ lẻ thường thiếu vốn sản xuất, phải mua chịu vật tư đầu vào, chịu lãi suất cao và không có cơ hội lựa chọn sản phẩm có chất lượng, lệ thuộc vào đại lý ảnh hưởng đến giá thành và lợi nhuận của người nuôi tôm giá cước vận chuyển vật tư, nguyên liệu cao. Ngoài ra, tỷ lệ thành công của vụ nuôi chưa cao do dịch bệnh cũng là nguyên nhân làm tăng giá thành.
Bên cạnh đó, hệ thống thủy lợi phục vụ nuôi trồng thủy sản chủ yếu vẫn dùng chung với hệ thống thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp, không phù hợp với yêu cầu kỹ thuật, hệ thống cấp thoát nước không đảm bảo, các vùng nuôi thâm canh không có ao xử lý nước nên dễ xảy ra dịch bệnh. Nguồn nước dễ bị ô nhiễm do quá trình sản xuất và sinh hoạt, thuốc bảo vệ thực vật từ sản xuất nông nghiệp.
Ngoài ra, vùng nuôi tôm quảng canh, quảng canh cải tiến năng suất thấp, hiệu quả sản xuất chưa cao (320-480 kg/ha/năm, mặc dù diện tích nuôi lớn (605.740 ha) nhưng sản lượng thấp (277.254 tấn) và giá trị thấp, khó kiểm soát chất lượng sản phẩm. Vì vậy, cần có những đột phá về giải pháp kỹ thuật, khoa học công nghệ, về con giống có khả năng kháng bệnh, tăng trưởng nhanh trong thời gian tới.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Việt Nam, xuất khẩu tôm 2024 đạt 3,9 tỷ USD, tăng 14% so với 2023. Nhu cầu thị trường tăng, sức mua phục hồi, tồn kho từ Mỹ, EU giảm. Giá tôm xuất khẩu có xu hướng tăng trong nửa cuối năm. Việt Nam xuất khẩu tôm sang 107 thị trường. Trong đó thị trường Mỹ, Trung Quốc và Hong Kong (Trung Quốc0 tăng 11%-39%, thị trường Hàn Quốc giảm 3% thị trường nhỏ Canada, Anh, Australia tăng từ 4% - 33%.
Tại hội nghị, lãnh đạo các địa phương và đơn vị, doanh nghiệp đã có nhiều tham luận chỉ ra những thuận lợi, khó khăn, thách thức của hoạt động sản xuất, nuôi tôm nước lợ cũng như đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng tôm giống, tôm thương phẩm; bảo vệ môi trường, xây dựng các vùng nuôi, cơ sở an toàn dịch bệnh. Các địa phương cũng có kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tăng cường các nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng, liên kết, chế biến nhằm giảm giá thành sản xuất để ngành tôm phát triển bền vững./.
