Báo cáo của Cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT), đến tháng 10/2023, cả nước có tổng số tàu cá với chiều dài từ 6m trở lên khoảng 83.427 tàu. Số tàu đã được đăng ký và cập nhật trên cơ sở dữ liệu VNFisbase là 72.217 chiếc, trong đó 29.341 chiếc có chiều dài từ 15m trở lên. Hiện còn khoảng 11.210 tàu chưa đăng ký, cập nhật trên VNFisbase, giảm 3.393 chiếc so với tháng 12/2022 do hư hỏng, không còn tồn tại trên thực tế tại địa phương. Bên cạnh đó, tổng số hạn ngạch đã xác định và công bố là 84.125 giấy phép.
Năm 2023, Bộ NN&PTNT đã tổng hợp và công bố 76 khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá trên địa bàn 28 tỉnh, thành phố ven biển. Trong đó, 19 khu neo đậu cấp vùng; 57 khu neo đậu cấp tỉnh; với sức chứa khoảng 50.000 tàu cá. So với chỉ tiêu quy hoạch được phê duyệt trong Quyết định 1976 ngày 12/11/2015 của Thủ tướng Chính phủ thì số khu neo đậu xây dựng mới đạt 56,85%, công suất neo đậu tàu thuyền mới đạt 52,56% quy hoạch và 53,48% tổng số tàu cá.
“Dù số lượng tàu khai thác thủy sản đã giảm rõ rệt theo định hướng phát triển; cơ sở hạ tầng bước đầu được quan tâm đầu tư khi hàng loạt dự án đầu tư công trung hạn cho cảng cá, khu neo đậu được phê duyệt, khởi công năm 2023. Việc tổ chức kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra vào cảng, cũng như sản lượng thủy sản qua cảng và thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi khai thác IUU đã có tiến bộ, đi vào nề nếp… Tuy nhiên, hiện vẫn còn một số tồn tại như cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển ngành; nguồn lực đầu tư còn hạn chế; quy mô, công suất các cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá chưa đáp ứng yêu cầu theo quy hoạch”, ông Nguyễn Văn Trung, Trưởng phòng Quản lý tàu cá và cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá (Cục Thủy sản) cho biết thêm.
Phân tích rõ hơn về những hạn chế của cảng cá trong thời gian vừa qua, ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản cho biết, thời gian qua trong điều kiện còn nhiều hạn chế về nhân lực, cơ sở hạ tầng, các cơ quan quản lý cảng cá đã cố gắng để triển khai các quy định của pháp luật về quản lý hoạt động khai thác thủy sản tại cảng cá. Từ đó kiểm soát tàu cá ra vào cảng, sản lượng lên bến theo quy định. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại đã được chỉ ra qua các đợt kiểm tra, nhất là đợt kiểm tra của đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) lần thứ 4 vừa qua.
Hội nghị đã tập trung đánh giá kết quả triển khai công tác quản lý hoạt động khai thác thủy sản tại cảng cá trong năm 2023, trong đó có việc kiểm tra, xử lý các vi phạm của tàu cá và công tác giám sát sản lượng lên bến, xác nhận thủy sản khai thác là các nhiệm vụ trọng tâm của cảng cá và những nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai trong năm 2024, xác định các tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện. Trên cơ sở đó, các đại biểu đã thảo luận về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện nhằm quản lý tốt đội tàu cũng như sản lượng khai thác để phát triển bền vững, nâng cao hiệu quả quản lý tàu cá và cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá.
Đồng thời, trao đổi các nội dung về phần mềm cơ sở dữ liệu các cảng cá, kết nối hệ thống cảng cá, chia sẻ thông tin giữa các cảng cá để phục vụ công tác chỉ đạo điều hành; việc tổ chức kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra vào cảng, lao động trên tàu cá, kiểm soát sản lượng thủy sản qua cảng và thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi khai thác IUU; việc cấp giấy xác nhận, giấy chứng nhận thủy sản khai thác.
Bên cạnh những kết quả đạt được thời gian qua, các đại biểu cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế như tình hình thế giới đang tác động đến giá nhiên liệu, vật tư, các mặt hàng phục vụ cho hoạt động khai thác thủy sản; cảnh báo “Thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu đối với sản phẩm hải sản của Việt Nam tiếp tục gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu thủy sản vào thị trường EU…
Tại Khánh Hòa, hiện có 5 cảng cá gồm: Hòn Rớ, Đá Bạc, Vĩnh Lương, Đại Lãnh, Quảng Hội và 1 khu neo đậu tránh trú bão Ninh Hải; trong đó, cảng cá Hòn Rớ được công bố là cảng chỉ định thực hiện xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác tại Quyết định số 3930/QĐ-BNN-TCTS ngày 05/10/2020 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Kết luận hội nghị, bên cạnh giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị thuộc Bộ NN&PTNT như: Cục Thủy sản, Cục Kiểm ngư nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động khai thác thủy sản tại cảng cá, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị các địa phương ven biển trong cả nước bố trí nguồn vốn đầu tư xây dựng, nâng cấp, nạo vét luồng lạch các cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão; bổ sung nguồn lực cho cơ quan quản lý thủy sản, tổ chức quản lý cảng cá và phát huy vai trò của ngư dân trong việc tham gia quản lý cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá; tuyên truyền, vận động cộng đồng ngư dân ven biển và các tổ chức, cá nhân có liên quan tuân thủ các quy định pháp luật về IUU. Bên cạnh đó, cần khẩn trương hoàn thành việc đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá; tuân thủ quy định việc xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác theo quy định pháp luật; kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm về khai thác IUU tại cảng cá, về gian lận hồ sơ xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác…
