Lễ hội Chạy cày ( cầu mùa) ở làng Đan Trì (Hoàng Đan, Tam Dương, Vĩnh Phúc) là một nghi lễ dân gian lâu đời, tưởng nhớ lại công ơn của thần Quý Minh đã dạy dân biết cày, biết cấy bày tỏ ước nguyện về một mùa màng bội thu, thời tiết thuận lợi và cuộc sống ấm no.
Dựa theo điển tích, thần Quý Minh trong lúc hành quân đánh giặc đã đi qua Trang Đan Trì, Tổng Hoàng Chuế (làng Đan Trì) vào lúc trời tối, thấy dân làng đang khổ sở vì đói kém, Ngài liền dạy họ cách cày cấy để cải thiện đời sống. Chính vì vậy, tất cả các hoạt động trong lễ hội Chạy cày đều diễn ra nhanh chóng với khẩu hiệu “Chạy thật nhanh, cày thật nhanh, cấy thật nhanh” để kịp thời thúc giục quân lính lên đường chiến đấu.
Sau phần khai mạc, nghi thức rước thánh từ đình làng Đan Trì ra miếu bên bờ sông Phó Đáy diễn ra vào buổi sáng, tiếp theo là nghi thức tế lễ vào buổi chiều. Điểm đặc sắc của lễ hội chính là màn tái hiện lại cảnh Đức thánh Quý Minh dạy dân làng cách cày cấy trước khi lên đường tham gia chiến trận.
Phần hội tái hiện lại cảnh Đức thánh Quý Minh dạy dân cày cấy trước khi lên đường đánh giặc. Các vai diễn tham gia chạy cày, cấy, rước đuốc trong trang phục chỉnh tề được chia thành hai nhóm. Họ tập trung tại hai địa điểm: Giáp Đông Nam gồm xóm Cầu, xóm Lồ tập trung tại ngã ba xóm Lồ (cách đình 300m); Giáp Tây Bắc gồm xóm Chằm và xóm Chấu tập trung trước cổng chùa Đan Trì (cách đình 300m).
Sau hồi trống lệnh, hai nhóm đốt đuốc tiến về đình. Họ thực hiện các nghi thức múa biểu diễn cày 3 vòng quanh sân đình. Sau đó, họ cùng trụ lại ở giữa sân. Đội cấy thực hiện công việc cấy theo chiều từ Đông sang Tây. Cùng lúc đó, có người thực hiện nghi thức té nước tạo mưa. Các hoạt động được lặp đi lặp lại 3 vòng liên tục. Kết thúc hội 'Chạy cày', dân làng ra về trong ước vọng về một năm cày cấy, lao động sản xuất được mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Trong lễ Chạy cày còn diễn ra nhiều hoạt động văn hóa dân gian, giúp làm phong phú thêm đời sống tinh thần cộng đồng, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống, tạo nên đời sống tinh thần cho người dân, gắn kết cộng đồng làng xã; đồng thời gìn giữ giá trị văn hóa, lịch sử, giáo dục ý thức của thế hệ trẻ phát huy truyền thống của những bậc tiền nhân đi trước, những người đã có công dẹp giặc, cứu nước, dạy dân cách làm ăn thoát khỏi đói nghèo. một phần quan trọng trong di sản văn hóa dân tộc, làm phong phú và đa dạng hơn bức tranh văn hóa Việt Nam./.
