450 năm trước, từ thuở Chúa Nguyễn Hoàng mang gươm mở cõi trấn thủ Đất Phương Nam. Sau rất nhiều biến cố bi tráng đã hình thành nên dải đất mang tên Việt Nam hình chữ S. Từ đó, những người Việt đầu tiên đặt chân lên đất Phương Nam đã có câu ca dao: “Mùng Chín Cúng Trời/Mùng Mười cúng Đất”. Và phong tục đó vẫn truyền hết đời này sang đời khác.
Để chứng tỏ lòng tôn kính Đất Trời, mà đặc trưng nhất là con cá lóc nướng trui luôn có trên mâm cúng. Vì con cá lóc là biểu trưng sản vật trù phú của đất Phương Nam. Ngày nay, cứ đến mùng 10 tháng giêng, ai ở Sài Gòn đi ngang đoạn đường Tân Kỳ Tân Quí, quận Tân Phú sẽ thấy mịt mù khói của người bán cá lóc nướng trong ngày này.
Mùng 10 cúng Đất với con cá lóc là tập tục lâu đời của Bà Con Nam Bộ. Là tưởng nhớ và thờ kính tiền nhân đã đổ mổ hôi xương máu để hình thành nên dải đất màu mỡ này. Không hiểu tại sao cái ngày Thờ kính đất trời của tiền nhân đất Việt bị chuyển thành dâng cúng vía thần tài, một phong tục ở tận đâu đâu.
Sự xâm nhập của văn hóa phương bắc, có sự phản ánh không chính xác của giới truyền thông và cả chủ ý của các chủ tiệm vàng. Mùng 10 tháng giêng trở thành ngày vía thần tài. Khuyến cáo nhau nên mua vàng vào ngày đó để phát tài, phát lộc. Việc này vô tình xoá nhoà đi tập tục rất đẹp, rất nhân văn mang tính truyền thống của ông cha ngày trước.
Tổ tiên người Việt, từng thời kỳ vẫn cố gắng giữ gìn và phát huy những bản sắc văn hoá truyền thống của dân Tộc. Bây giờ cũng vậy, trước hết, báo chí, truyền thông hãy hiểu sâu, hiểu rõ để giữ gìn bản sắc văn hoá đó. Dù vô tình hay cố ý đều làm phương hại đến một phong tục đẹp và đầy ý nghĩa./.
