Lá chắn bảo vệ làng
Chúng tôi về thăm rừng phi lao trên bờ biển Kỳ Nam vào những ngày đầu hè. Cái nắng oi nồng đặc trưng của vùng biển trở nên dịu mát hơn trong tán rừng phi lao hơn trăm tuổi. Rừng phi lao ở thôn Minh Đức hiện có khoảng 40.000 cây trên diện tích 25 ha, chiều dài gần 3 km, chiều rộng gần 100m, kéo từ cửa sông Xích Mỗ (thôn Minh Đức) đến vùng đất Mũi Đao (thôn Quý Huệ), xã Kỳ Nam. Theo người dân nơi đây, hàng trăm năm qua, những cây phi lao đã hiên ngang bền bỉ đứng vững, chống chọi với bão tố, cuồng phong, sóng dữ từ ngoài khơi xô đập vào bờ để giữ đất, giữ làng. Dưới cánh rừng phi lao xanh ấy, là biết bao câu chuyện kể về những tháng ngày gian lao chiến đấu chống giặc giữ nước, những cuộc bão tố hay là những ký ức thương tâm về ngư dân gặp nạn…
Vừa dẫn chúng tôi thăm rừng phi lao, ông Nguyễn Đình Thoại (Sinh năm 1949) - Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Minh Đức chia sẻ về những kỷ niệm vui buồn gắn với rừng phi lao của người dân nơi đây. Ông Thoại bồi hồi nhớ lại, năm 1987, biển Kỳ Nam có bão lớn. Cơn cuồng phong trong mùa gió chướng như muốn “thổi” bay cả ngôi làng nhỏ bé. Nhưng rồi, bão cũng dần tan, dân làng vẫn bình yên. Chỉ rặng phi lao dọc bờ biển là xác xơ sau nhiều giờ kiên cường chắn giữ, chở che cho đất liền. Bao năm qua vẫn thế, rừng đã che chắn, chở che cho bao thế hệ ở ngôi làng này. Không chỉ che chở cho người dân thôn Minh Đức qua những “cơn giận dữ” của mẹ thiên nhiên mà rừng phi lao còn ôm ấp, bảo vệ những chiến sĩ cách mạng, là nơi “đón” lấy những người con hy sinh vì độc lập dân tộc.
Xuôi dòng ký ức, ông Thoại kể, những năm 60 - 70 của thế kỷ trước, ông đã nghe và chứng kiến biết bao sự hy sinh của những người lính Cụ Hồ ở mảnh rừng này. Hồi đó, rừng phi lao vẫn còn rậm, cây cối dày đặc nên bộ đội ta đã lập nên 4 trạm gác để quan sát địch, bảo vệ bờ biển, bảo vệ dân làng. Ở dưới tán rừng là những hầm dã chiến để tránh mưa bom bão đạn của giặc. Trong nỗ lực để bảo vệ từng tấc đất của Tổ quốc, đã có những người lính ngã xuống, rừng phi lao đã đón các anh về với đất mẹ.
Ánh mắt đượm buồn, ông Thoại cho biết thêm, tháng 3/1980, một cơn dông lớn bất ngờ ập đến, những ngư dân đánh cá trên biển Kỳ Nam không kịp vào nơi tránh trú. Sau đó, có 6 người chết trôi dạt vào bờ biển thôn Minh Đức. Có người may mắn được người thân đưa về quê hương, nhưng cũng có người mãi nằm lại nghĩa trang của thôn. Và những câu chuyện về rừng phi lao ấy vẫn được các bậc cao niên thôn Minh Đức, xã Kỳ Nam truyền tụng cho con cháu như một lời nhắc cho thế hệ sau về việc giữ rừng, giữ biển, giữ làng.
Quyết tâm giữ rừng
Với người dân thôn Minh Đức, tuổi thơ, cuộc sống của họ là rặng phi lao ngút ngàn, bờ cát trắng tinh, là buổi trưa hè ngồi dưới bóng phi lao tránh nắng. Rừng phi lao cũng là nơi lưu giữ những ký ức buồn vui của làng. Trầm ngâm dưới bóng phi lao xanh, anh Nguyễn Hùng (Sinh năm 1984 - người dân thôn Minh Đức) tâm sự: “Cha tôi lớn lên dưới rặng phi lao này, rồi tôi cũng lớn lên dưới rặng phi lao này, giờ là các con tôi. Từ trước đến nay, rừng phi lao được người dân rất quý trọng và luôn tự nhắc nhau phải bảo vệ rừng thật tốt. Bởi, nhờ có rừng phi lao mà ruộng vườn của chúng tôi không bị cát biển xâm chiếm, nhà cửa không bị ảnh hưởng nhiều bởi sự tàn phá của sóng biển hay gió bão. Thế hệ ông cha chúng tôi luôn nhắc nhở con cháu phải giữ lấy rừng, bảo vệ rừng phi lao này. Đến bây giờ, chúng tôi tiếp tục chỉ dạy con cháu về việc bảo tồn những rặng phi lao của quê hương”.
Bao đời nay, người dân thôn Minh Đức vẫn truyền nhau câu chuyện về 5 người đến thôn Minh Đức lập làng, trồng phi lao giữ đất. Để tưởng nhớ công ơn của họ, người dân đã tôn họ là Thánh Đức và lập nên 5 miếu thờ ở 5 phương: Đông, Tây, Nam, Bắc và Trung. Nhưng miếu có từ lúc nào cũng không ai biết được, chỉ hay rằng, khi người dân lớn lên, đền thờ và những cây phi lao đã hiên ngang, sừng sững ở nơi này. Để giữ rừng và bảo vệ rừng phi lao, năm 1990, chính quyền địa phương đã giao lại rừng cho người dân thôn Minh Đức quản lý chăm sóc.
Các thế hệ người dân thôn Minh Đức đã thay nhau bảo vệ, chăm sóc và trồng rừng. Trong giai đoạn từ năm 2012 - 2015, đã có hơn 3.000 cây phi lao được người cao tuổi trong thôn trồng mới. Hiện nay, nhiều cây phi lao bị bật gốc, ngả nghiêng do không trụ vững trước sự khắc nghiệt của những cơn cuồng phong khi bão lớn về. Nhưng sau dông bão, những cây phi lao vẫn mạnh mẽ vươn lên, bám trụ với đất, với người nơi đây. Ông Thoại trăn trở nói: “Hiện nay, đang có dự án tại vùng này, chúng tôi rất mong muốn nếu có làm dự án hay để phát triển du lịch thì rừng phi lao vẫn được giữ lại”.
Trao đổi cùng phóng viên, ông Bùi Văn Chuổng - Chủ tịch UBND xã Kỳ Nam cho biết, rừng phi lao ở thôn Minh Đức, xã Kỳ Nam đã tồn tại hơn 200 năm nay. Thời gian qua, người dân ở đây bảo vệ rừng rất tốt, để rừng phi lao tồn tại và phát triển, địa phương luôn quan tâm, đồng hành cùng người dân trong việc giữ và bảo vệ rừng, thực hiện trồng mới những cây bị gãy đổ do mưa bão. Đồng thời, luôn nhắc nhở, giáo dục cho thế hệ trẻ hiểu được tầm quan trọng của rừng, từ đó giúp thế hệ trẻ ý thức và chung tay bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường. “Sắp tới, tại vùng rừng phi lao này sẽ triển khai dự án điện gió. Dù vậy, quan điểm của địa phương vẫn là ưu tiên giữ rừng, bởi đây là vốn quý của tự nhiên cũng như là “nguồn sống” của người dân”, ông Chuổng nói.
