Theo các chuyên gia, chủ trương hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư và người dân tiếp cận nhà ở xã hội (NƠXH) là đúng đắn. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở hỗ trợ lãi suất mà thiếu chính sách cụ thể đi kèm thì doanh nghiệp không mặn mà vay, người dân vẫn mãi đợi mua nhà.
Doanh nghiệp không mặn mà vay, người dân cũng gặp khó
Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho phát triển nhà ở xã hội là chương trình do 4 ngân hàng thương mại nhà nước tự nguyện huy động vốn tham gia và lãi suất giảm từ 1,5 - 2% so với thị trường. Ngân hàng Nhà Nước cũng đã 2 lần điều chỉnh hạ lãi suất, với doanh nghiệp là 8% và với người mua nhà là 7,5%/năm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, mức lãi suất này chưa thật sự hấp dẫn các chủ đầu tư.
Đến nay, cũng chỉ có 28 địa phương công bố Danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay theo chương trình. Khi được ban hành, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng được kỳ vọng góp phần hiện thực hoá mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội. Hiện Bộ Xây dựng đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương báo cáo tình hình triển khai và làm rõ nguyên nhân tốc độ giải ngân thấp như vậy.
Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết, từ tháng 4/2023 đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện 2 lần điều chỉnh lãi suất gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng. Cụ thể, mức lãi suất vay ưu đãi dành cho doanh nghiệp đầu tư NƠXH được điều chỉnh giảm từ 8,5%/năm (tháng 4/2023) xuống 8,2%/năm (tháng 7/2023), và 8%/năm kể từ đầu năm 2024.
Tương tự, lãi suất cho vay với người mua nhà cũng được điều chỉnh giảm lần lượt từ 8%/năm xuống 7,7%/năm và 7,5%/năm. Tuy nhiên, cho vay của gói ưu đãi 120.000 tỷ đồng hiện nay rất thấp, sau một năm triển khai chỉ 531 tỷ đồng được giải ngân. Con số này rất thấp so với nhu cầu vay mua NƠXH.
Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, cho hay mức lãi từ 7,5 - 8%/năm với cả người mua nhà và doanh nghiệp đầu tư NƠXH vẫn cao, vì lợi nhuận có được từ kinh doanh NƠXH bị khống chế ở mức 10%, luôn thấp hơn so với làm nhà ở thương mại.
Ông Nguyễn Duy Thành - Tổng Giám đốc Công ty Quản lý nhà Toàn Cầu cho biết: "5 năm sau sau khi họ đã vay thành công và họ tiếp nhận được căn nhà đấy thì lãi suất thả nổi hay một nguồn lãi suất khá mơ hồ sẽ tạo ra khó khăn cho người mua".
Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cần có đột phá từ chính sách
Theo ông Đính, cần nhìn nhận đúng bản chất đầu tư NƠXH là phục vụ an sinh xã hội của Nhà nước và đúng ra Nhà nước phải đứng ra làm. Giờ khuyến khích doanh nghiệp làm thì Nhà nước phải tạo cơ chế thuận lợi về vốn, tiếp cận đất đai để thu hút doanh nghiệp tham gia làm.
“Mức lãi suất 8%/năm, trong khi từ lúc khởi công xây dựng đến hoàn thành một công trình NƠXH kéo dài 1,5 - 2 năm, doanh nghiệp phải chi phí nhiều thứ. Nếu vay ngân hàng, chi phí vốn làm dự án cũng trên 10%. Trong khi định mức lợi nhuận NƠXH chỉ 10% thì doanh nghiệp làm NƠXH có nguy cơ lỗ”, ông Đính nói.
Bên cạnh đó, gói tín dụng này dành cho đối tượng vay có rủi ro thấp, dự án nhu cầu nhà ở thực. Trong khi nhiều doanh nghiệp đang có lượng tồn kho bất động sản lớn cũng đang áp lực với những khoản vay hiện tại, chưa kể nhảy nhóm nợ. Ngoài ra, lợi nhuận từ dự án nhà ở xã hội bị khống chế chỉ 10%, thủ tục pháp lý còn nhiều vướng mắc.
Theo các chuyên gia, các ngân hàng cần phải tính lại mức lãi suất phù hợp và Nhà nước nên hỗ trợ thuê nhà giá rẻ chứ không phải bán nhà giá rẻ.
"Thay vì chúng ta dùng nguồn tiền hỗ trợ lãi suất thì có thể dùng chi phí đó để hỗ trợ cho việc thuê nhà, trả tiền thuê nhà cho những người có thu nhập thấp, như vậy sẽ hỗ trợ trực tiếp hơn đến những người có nhu cầu cao hơn", TS Phạm Anh Khôi - Chuyên gia tài chính cho hay.
Còn chuyên gia kinh tế - TS Vũ Đình Ánh cho rằng, phát triển NƠXH chưa đạt được mục tiêu đề ra vấn đề không phải do vướng lãi suất mà là do những bất hợp lý trong triển khai chương trình NƠXH. Theo ông Ánh, nếu người mua NƠXH đáp ứng đúng điều kiện (không đóng thuế thu nhập cá nhân), người dân sẽ không thể mua được, vì thu nhập của họ chỉ đủ sống nên không thể trả gốc chứ đừng nói trả lãi 6-7%/năm./.
