Giáo dục ý thức sinh thái cho mọi người, mọi thành viên trong xã hội

Quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa đã làm biến đổi mối quan hệ giữa con người và con người, giữa con người và tự nhiên.
shutterstock-1176920515-whyy-1645238470.jpg
Minh họa

Một trong những mục tiêu quan trọng mà quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa hướng tới là phải xây dựng ý thức, nhận thức, lối sống, hành vi mang tính văn hóa sinh thái - nhân văn nhằm bảo vệ và cải tạo môi trường sinh thái, môi trường sống nói chung.

Đó là quá trình tổng hợp của văn hóa sinh thái - nhân văn, trong đó việc xây dựng nếp sống văn hóa sinh thái là rất quan trọng. Trong nếp sống văn hóa sinh thái, sự gắn bó chặt chẽ giữa tri thức sinh thái, đạo đức sinh thái và thẩm mỹ sinh thái là nhân tố có vai trò hạt nhân.

Nếp sống văn hóa sinh thái có mặt trong tất cả các lĩnh vực hoạt động công nghiệp hóa, đô thị hóa từ sản xuất ra của cải vật chất, kinh doanh, thương mại, dịch vụ, kiến trúc, xây dựng cơ sở hạ tầng đến những sinh hoạt đời thường, vui chơi, giải trí, thưởng thức nghệ thuật. Đồng thời, nếp sống trên đây khi đã trở thành tập quán của mỗi cư dân đô thị, mỗi người lao động công nghiệp sẽ tác động tích cực vào việc phát triển công nghiệp, phát triển đô thị theo hường tết đẹp, hợp lý và bền vững.

Cùng với xu hường đô thị hóa là xu hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn có quan hệ hữu cơ đến môi trường sinh thái - tự nhiên của cộng đồng cư dân nông thôn.

Ở đây, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn nếu chạy theo lợi nhuận đơn thuần, lợi ích nhất thời sẽ dẫn đến những nguy cơ, hậu quả tiêu cực đối với môi trường sinh thái-tự nhiên nông thôn. Vì vậy cần xác định những nội dung chủ yếu, cơ bản của văn hóa sinh thái - nhân văn ở nông thôn cùng với những phương thức, phương pháp thực hiện tương ứng.

Về mặt giáo dục, hoạt động văn hóa sinh thái - nhân văn trong nhà trường không chỉ nhầm mục đích tạo ra mối quan hệ hợp lý, hài hòa giữa con người và môi trường sinh thái, mà còn có ý nghĩa đặc biệt tích cực là xây dựng con người có nhân cách phù hợp với sự phát triển của một xã hội công nghiệp, hiện đại định hướng xã hội chủ nghĩa và nhân tố văn hóa sinh thái - nhân văn của nó.

Như mọi hình thái giáo dục khác, giáo đục văn hóa sinh thái - nhân văn là một quá trình giáo dục về nhận thức khoa học, tư duy chính trị, đạo đức, thẩm mỹ, văn hóa nói chung trong lĩnh vực sinh thái - nhân văn, cùng với những phương thức, biện pháp giáo dục tương ứng, thích hợp. Trong phạm vi nhà trường, giáo dục văn hóa sinh thái - nhân văn là một phương diện của sự chuẩn bị, trang bị cho mỗi cá thể, nhân cách tham gia chủ động, tích cực vào hoạt động bảo vệ, cải thiện môi trường sinh thái mang tính nhân văn của toàn cộng đồng xã hội.

Xây dựng văn hóa sinh thái - nhân văn là một quá trình vừa mang tính trước mắt, cấp thiết, vừa mang tính lâu dài, chiến lược. Xuất phát từ đời sống hiện thực và mối quan hệ xã hội trong hệ thống tự nhiên - con người - xã hội, văn hóa sinh thái - nhân văn không chỉ liên quan trực tiếp đến mọi lĩnh vực sản xuất vật chất và sản xuất tinh thần, mà còn chịu sự quy định của trình độ phát triển xã hội, của chế độ xã hội, của tư duy chính trị - xã hội, của giai cấp thống trị xã hội và của những quan hệ xã hội nhất định./.

Nguyễn Đỗ