Luật Đất đai 2024 có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 đang dần đi vào cuộc sống, được kỳ vọng sẽ giúp thị trường đất nông nghiệp phát triển. Thế nhưng, khi giá trị đất nông nghiệp tăng lên cũng có những lo ngại về tình trạng đầu cơ đất, nhất là trong các giai đoạn “sốt đất”.
Tuy vậy, theo Phó Vụ trưởng Vụ Đất đai (Bộ Tài nguyên và Môi trường) Lê Văn Bình, khi đất nông nghiệp tăng giá, người dân có thể sử dụng lợi thế đất đai, chăm lo vun vén cho thửa ruộng của mình một cách tốt hơn. Đây cũng là tín hiệu tốt để đất nông nghiệp không lãng phí, không bỏ hoang.
Chia sẻ với báo chí, ông Bình cho rằng khái niệm đầu cơ đất đai cần thay đổi, nhìn nhận là đầu tư. “Như đối với đất nông nghiệp, giá tăng lên, tôi cho rằng đây là nhìn nhận đúng về giá trị vốn có của nó,” ông Bình nói.
Phân tích thêm, ông Bình cho hay đất nông nghiệp tăng, 1 phần là do bảng giá đất, nhưng phần lớn là do người dân thấy giá trị giá đất tăng lên.
“Tôi cho rằng giá đất nông nghiệp tăng lên, người dân sử dụng đất sẽ quý trọng đất hơn đồng thời ý thức đầu tư vốn và bỏ ra công bồi bổ đất để làm tăng sinh lời từ đất, kích thích sự chuyển dịch đất nông nghiệp. Khi đó, người có nhu cầu mua cũng dễ tiếp cận hơn”, ông Bình nhìn nhận.
Ông Bình cũng lưu ý, trước đây đất lúa chỉ cho người trực tiếp sản xuất đất nông nghiệp mới được nhận quyền sử dụng đất lúa. Thế nhưng, quy định mới của Luật Đất đai 2024 đã “mở rộng” cho phép cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nếu có điều kiện, khả năng trồng lúa, cũng được nhận quyền chuyển nhượng, đầu tư sản xuất lúa. Tuy nhiên, việc nhận quyền này cũng còn tùy vào hạn mức giao đất của địa phương, nếu vượt quá thì chuyển cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét chấp nhận.
Cũng theo ông Bình, trước đây, Luật Đất đai 2013 không cho người không làm nông nghiệp được sở hữu, sử dụng đất nông nghiệp, sở hữu đất trồng lúa, nhưng nay đã có thể được nhận chuyển nhượng. Điều này có thể giúp người dân làm việc ở lĩnh vực khác như công chức, viên chức đam mê lĩnh vực nông nghiệp có thể nhận chuyển nhượng để trồng lúa, điều này mang lại quyền lợi cho người sở hữu.
Bên cạnh đó, Luật Đất đai 2024 cũng quy định doanh nghiệp, tổ chức được nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp để sản xuất nông nghiệp với điều kiện có phương án sử dụng đất và được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận, sẽ được gom đất từ các hộ gia đình cá nhân để làm các dự án sản xuất nông nghiệp. Đây là một trong những quy định sẽ tăng giá trị cho đất nông nghiệp.
“Vì vậy, tôi không lo đầu cơ khi giá đất nông nghiệp tăng lên, nỗi lo cần quan tâm là làm sao để đất nông nghiệp không lãng phí, không bỏ hoang. Vì thế, khi đất nông nghiệp tăng giá, người ta có thể sử dụng lợi thế đất đai, chăm lo vun vén cho thửa ruộng của mình một cách tốt hơn”, ông Bình cho hay.
Về lo ngại nhà đầu tư gom đất nông nghiệp để đầu cơ, ông Bình cho rằng sẽ không đơn giản bởi khi gom đất thì phải được Nhà nước cho phép đúng quy hoạch; khi thoả thuận đền bù, người dân, doanh nghiệp phải xin nhà nước thoả thuận, khi cơ quan Nhà nước cho phép, họ mới được quyền thoả thuận với người dân./.
Luật Đất đai 2024 có những quy định mới quan trọng liên quan đến đất nông nghiệp. Cụ thể, từ năm 2025, đất nông nghiệp trong khu dân cư, trong cùng thửa đất thì được chuyển mục đích sử dụng sang đất ở. Tuy nhiên, phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt.
Còn với đất nông nghiệp như đất trồng lúa, so với quy định cũ là các hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp không được nhận chuyển nhượng thì luật mới đã không còn quy định này. Nghĩa là từ đầu năm 2025, các cá nhân có nhu cầu thì được cho phép nhận chuyển nhượng đất trồng lúa trong hạn mức tối đa là 2 - 3 ha tùy khu vực. Còn những trường hợp chuyển nhượng quá hạn mức này sẽ phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất được Ủy ban Nhân dân cấp huyện phê duyệt.
Với quy định mới trong luật, Nhà nước đã hướng việc sử dụng đất nông nghiệp được thuận lợi hơn rất nhiều khi cho phép người không trực tiếp là nông dân vẫn có thể sở hữu đất nông nghiệp với diện tích lớn hơn có thể lên tới hàng chục ha. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp, tổ chức có thể mua trực tiếp đất nông nghiệp để triển khai dự án. Tuy nhiên, luật mới cũng đi kèm quy định, là các dự án này phải để phục vụ cho phát triển nông nghiệp hiện đại, ví dụ như nhà kho, trang trại, cánh đồng mẫu lớn, du lịch sinh thái… Các quy định này sẽ làm gia tăng giá trị sử dụng đất nông nghiệp hiệu quả hơn so với trước.
Ngoài ra, luật mới cho phép nâng hạn mức chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp lên tối đa 15 lần so với trước, tạo điều kiện cho các tổ chức, doanh nghiệp được thực hiện các dự án có quy mô lớn hơn.
