Trong khi thị trường gạo châu Á đang chững lại do nhu cầu giảm, gạo Việt Nam vẫn âm thầm vượt qua “khe cửa hẹp”, giữ vững đà tăng trưởng và khẳng định vị thế trên bản đồ xuất khẩu thế giới. Năm 2025, dự kiến sản lượng xuất khẩu của Việt Nam đạt khoảng 8 triệu tấn, vượt Thái Lan và đứng thứ hai toàn cầu, một thành tích ấn tượng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.
Giá gạo tại khu vực châu Á tuần qua không có nhiều biến động. Tại Ấn Độ, gạo đồ 5% tấm dao động 344-350 USD/tấn, còn gạo trắng 5% tấm ở mức 350-360 USD/tấn, duy trì ổn định khi mùa thu hoạch đang thuận lợi. Gạo 5% tấm của Việt Nam được chào bán 415-430 USD/tấn, không thay đổi so với tuần trước, trong khi gạo cùng loại của Thái Lan giảm nhẹ xuống 338 USD/tấn do nhu cầu thấp và nguồn cung mới từ vụ thu hoạch. Một thương nhân ở Bangkok cho biết lượng gạo Thái vẫn dồi dào, khiến giá giảm nhẹ. Song song đó, Chính phủ Thái Lan vừa thông qua thỏa thuận bán 100.000 tấn gạo mỗi năm cho Singapore trong 5 năm tới, động thái nhằm mở rộng đầu ra cho nông sản nước này.
Trái với sự chững lại của các đối thủ, gạo Việt lại thể hiện sự bền bỉ và linh hoạt. Ông Lê Thanh Tùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam, cho biết trong bối cảnh xuất khẩu toàn cầu nhiều biến động, việc đa dạng hóa thị trường và phát triển gạo giảm phát thải là hướng đi chiến lược giúp Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh, nhất là khi Philippines và Indonesia - hai thị trường lớn đang đẩy mạnh tự chủ nguồn cung.
Thực tế, gạo Việt không mới trên thị trường thế giới. Từ 5-7 năm trước, sản phẩm này đã có mặt tại khoảng 150 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó Philippines, Indonesia và Trung Quốc là ba thị trường trọng điểm, mỗi nơi nhập từ 2-3 triệu tấn mỗi năm. Gần đây, Việt Nam còn mở rộng sang châu Phi, khu vực được xem là tiềm năng khi nhu cầu tiêu dùng tăng nhanh và ít chịu ảnh hưởng bởi biến động thương mại. Các doanh nghiệp Việt cũng chủ động nắm bắt chính sách, thông tin từ đối tác nhập khẩu để linh hoạt điều chỉnh chiến lược kinh doanh.
Hai yếu tố quan trọng giúp gạo Việt cạnh tranh hiệu quả là chất lượng và mùa vụ. Hạt gạo Việt Nam có đặc trưng dài, trắng trong, mềm, thơm nhẹ, phù hợp với nhiều thị trường khác nhau, từ châu Á tới châu Phi. Đặc biệt, nhờ điều kiện khí hậu và hệ thống canh tác luân vụ, Việt Nam có thể cung cấp gạo mới quanh năm, trong khi nhiều nước chỉ dựa vào lượng tồn kho. Đây là ưu thế lớn giúp giữ chất lượng tươi ngon và ổn định. Bên cạnh đó, năng suất cao giúp giảm chi phí sản xuất, tăng lợi thế về giá mà vẫn đảm bảo lợi nhuận cho nông dân và doanh nghiệp.
Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Vĩnh Trọng - Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng cho biết thị trường Philippines hiện chưa có diễn biến mới, song đây không phải là vấn đề đáng lo. Các quốc gia châu Phi như Ghana và Bờ Biển Ngà đang gia tăng nhập khẩu để phục vụ nhu cầu mùa cuối năm. Thêm vào đó, các thị trường truyền thống như Malaysia và Trung Quốc cũng đang có nhu cầu mạnh. Ông Trọng dự báo giá gạo sẽ khó giảm thêm, và khi Philippines mở cửa trở lại, giá có thể tăng lên.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường - Phùng Đức Tiến đánh giá, dù đối mặt với nhiều rào cản thương mại và chính sách nhập khẩu khắt khe từ một số nước, xuất khẩu gạo Việt vẫn duy trì được mức cao, đạt khoảng 8 triệu tấn trong năm nay, một kết quả đáng ghi nhận giữa bức tranh ảm đạm của khu vực. Theo ông Tiến, chiến lược đa dạng hóa thị trường, nâng cao chất lượng và phát triển sản phẩm bền vững chính là “chìa khóa” giúp ngành lúa gạo Việt Nam không chỉ giữ vững vị thế mà còn mở rộng giá trị trên thị trường quốc tế trong dài hạn.
