Doanh nghiệp đi theo xu hướng phát triển bền vững tăng thích ứng và chống chịu cao
Các chuyên gia kinh tế nhấn mạnh, những doanh nghiệp đi theo xu hướng phát triển bền vững cho thấy sự thích ứng và chống chịu cao trước các biến đổi tiêu cực từ bên ngoài cũng như khả năng linh hoạt, nắm bắt hiệu quả các cơ hội mà nền kinh tế mang lại. Vì thế, doanh nghiệp Việt cần phải thay đổi để bắt nhịp theo xu thế này. Từ bước chuyển đó, nhà lãnh đạo doanh nghiệp cần nhìn nhận, phát triển bền vững không phải là gánh nặng hay chi phí, mà là sự đầu tư và đón đầu cơ hội.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, hoạt động kinh doanh ngày nay nếu chỉ vì lợi nhuận, mà bỏ qua những giá trị xã hội, bỏ qua những đóng góp với môi trường, đã không còn được xem là thành công. Theo đó, việc phát triển xanh, bền vững không chỉ mang lại lợi ích về kinh tế, mà còn hướng tới phục hồi và bảo tồn hệ sinh thái thiên nhiên.
Tại nước ta, trước xu thế này, những doanh nghiệp đi theo xu hướng phát triển bền vững đã cho thấy sự thích ứng và chống chịu cao trước các biến đổi tiêu cực từ bên ngoài, cũng như khả năng linh hoạt, nắm bắt hiệu quả các cơ hội mà nền kinh tế mang lại. Những doanh nghiệp đầu tàu như Vinamilk, PNJ, Traphaco, Bảo Việt, SASCO, Nestle, Coca-Cola, Tập đoàn PAN, SABECO, C.P… đang triển khai rất tốt các mô hình sản xuất xanh, đưa yếu tố tuần hoàn vào sâu trong chuỗi sản xuất, nỗ lực cắt giảm phát thải khí nhà kính, tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng yếu thế qua mô hình kinh doanh bao trùm, hay thực hành khung đánh giá Môi trường-Xã hội-Quản trị (ESG) tại doanh nghiệp.
Chuyển đổi xanh không chỉ là một xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng nghiêm trọng và các quốc gia đều phải hướng tới một nền kinh tế phát triển bền vững. Trong việc thực hiện mục tiêu chuyển đổi xanh tại Việt Nam, vai trò của cộng đồng doanh nghiệp là cực kỳ quan trọng.
Các nhà phân tích nhận định: Xu thế xanh hóa đòi hỏi doanh nghiệp cần quan tâm đầu tư nâng cao năng lực quản trị công ty bền vững, thông qua thực hiện trách nhiệm giải trình hiệu quả hơn. Hiện nay, áp lực ứng phó biến đổi khí hậu ngày càng mạnh mẽ, do đó, thực hiện trách nhiệm giải trình, công bố thông tin liên quan các mục tiêu khí hậu đang được cộng đồng doanh nghiệp thế giới rất quan tâm.
Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đánh giá trách nhiệm giải trình là một trong những tiêu chuẩn cốt lõi của quản trị công ty tốt, luôn song hành cùng tính minh bạch và công bố thông tin. Tại Việt Nam, với hơn 98% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, có nguồn lực hữu hạn, chúng tôi khuyến khích cộng đồng doanh nghiệp nghiên cứu, áp dụng Bộ chỉ số doanh nghiệp bền vững (CSI) do Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững (VBCSD) – Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chủ trì xây dựng.
Từ đó, doanh nghiệp có thể tự khám tổng quát “sức khỏe” của mình, cũng như các tác động tạo ra từ hoạt động của doanh nghiệp, làm cơ sở xây dựng kế hoạch hành động phù hợp. Đồng thời, CSI sẽ hỗ trợ đắc lực cho việc lập và công bố thông tin doanh nghiệp.
Nhiều đại diện doanh nghiệp chia sẻ muốn làm phát triển bền vững mà không tiếp cận được nguồn vốn xanh. Thế nhưng theo quan điểm của các tổ chức tài chính, muốn nhận được vốn xanh, các doanh nghiệp phải mở ra cánh cửa đến với các nhà đầu tư và thị trường quốc tế rộng lớn nói riêng, và hiện thực hóa chiến lược phát triển bền vững doanh nghiệp nói chung, thông qua việc thực hiện tốt trách nhiệm giải trình, tổng hợp và báo cáo thông tin minh bạch.
Đầu tư thúc đẩy chuyển đổi chuỗi giá trị là một xu thế nổi bật trong cộng đồng doanh nghiệp quốc tế. Khoảng 90-99% lượng phát thải khí nhà kính của doanh nghiệp thuộc Scope 3 (phát thải không đến từ hoạt động vận hành của doanh nghiệp mà đến từ chuỗi giá trị của họ). Chính việc tăng cường sự tham gia và nâng cao năng lực cho các nhà cung cấp, các bên liên quan trong chuỗi giá trị của doanh nghiệp giúp quản lý nguồn phát thải, tạo thành một hệ sinh thái bền vững, từ đó giúp mục tiêu Net Zero vào năm 2050 trở nên khả thi.
Doanh nghiệp phải nỗ lực vượt qua thách thức nhằm phát triển nhanh và bền vững
Theo ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI, xu thế tất yếu của kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững… đang đặt ra những thách thức mới, đòi hỏi các doanh nhân, doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức nhằm phát triển nhanh và bền vững.
“Năm 2024, ảnh hưởng của những “cơn bão thiên nhiên” dị thường do biến đổi khí hậu và cả những “cơn bão” bất ổn khủng hoảng tài chính, kinh tế, chiến tranh, xung đột khu vực… đã và đang gây ra những tác động, thiệt hại to lớn đến tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nhưng những “cơn bão tố” đó đã làm bộc lộ một thực tế mới, đó là những doanh nghiệp kiên trì thực hiện mô hình sản xuất kinh doanh, bền vững có thể tăng sức chống chịu, thích ứng trước các thách thức và nắm bắt các cơ hội đang được mở ra từ quá trình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số của doanh nghiệp” - ông Phạm Tấn Công cho biết.
Tuy nhiên, hiện nhiều doanh nghiệp vẫn đang gặp phải những khó khăn khi tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ cho việc chuyển đổi xanh, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Do đó, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn, Nhà nước có cơ chế chính sách rõ ràng để hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi. Trong đó phải huy động đủ nguồn lực tài chính để các tiến trình phát triển bền vững và tăng trưởng xanh đủ nguồn lực để triển khai và hỗ trợ cho các doanh nghiệp.
Theo ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho rằng, hướng tới mục tiêu Net Zero là một hành trình dài, đầy thách thức, đòi hỏi nỗ lực bền bỉ, không ngừng nghỉ của tất cả các bên liên quan. Bên cạnh đường lối, chủ trương của Đảng, các chính sách điều hành của Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp cần cùng nhau chuyển đổi tư duy, bắt tay vào hành động.
Ông Lê Việt Anh cho biết, kể từ sau Hội nghị COP 26, hướng tới phát thải ròng bằng 0 - Net Zero đã trở thành mục tiêu của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Để triển khai mục tiêu này, Việt Nam đã ban hành và triển khai nhiều chiến lược quan trọng như: Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050. Vấn đề chuyển đổi xanh, giảm phát thải, hướng tới mục tiêu Net Zero đã được tích cực lồng ghép và thúc đẩy triển khai thông qua các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án của quốc gia, ngành/lĩnh vực và địa phương.
Liên quan đến khung thể chế, chính sách, ông Lê Việt Anh cho biết, để hành trình hướng tới mục tiêu Net Zero về đích, Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện khung chính sách và pháp lý nhằm tạo điều kiện cho phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; thúc đẩy thử nghiệm cơ chế, chính sách đặc thù để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, kinh tế số, phát triển các mô hình kinh tế mới, khởi nghiệp sáng tạo, cung cấp dịch vụ công, quản lý và bảo vệ môi trường; chuyển đổi tư duy hoạch định xây dựng chính sách, tư duy quản lý, tư duy giám sát hướng tới đưa chuyển đổi xanh, phát triển bền vững vào sâu trong “hơi thở” của chính sách, tạo ra hành lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp theo đuổi thực hành kinh doanh có trách nhiệm.
Bên cạnh đó, Nhà nước sẽ tập trung nỗ lực để dẫn dắt doanh nghiệp hướng tới nền kinh tế xanh thông qua đầu tư cho nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ xanh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; thực hiện đột phá chiến lược về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ và tập trung đầu tư các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia, quy mô lớn, nhất là về giao thông, năng lượng và hạ tầng số để khắc phục cơ bản những điểm nghẽn cho phát triển, ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng cường kết nối với khu vực và thế giới; thúc đẩy phát triển “tín dụng xanh”, “ngân hàng xanh”, tăng tỷ trọng vốn tín dụng đầu tư vào năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, các ngành sản xuất và tiêu dùng ít carbon.
Đồng thời, Nhà nước sẽ tiếp tục thúc đẩy các chính sách để hướng cộng đồng doanh nghiệp, người dân và xã hội thay đổi tư duy trong lối sống, chuyển từ tiêu dùng “xám” sang “xanh” thông qua việc thực hiện hiệu quả hơn nữa các chính sách hướng tới sử dụng năng lượng bền vững và tiết kiệm năng lượng; quản lý chặt chẽ và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài nguyên, nhất là đất, nước, khoáng sản, theo nguyên tắc thị trường; đẩy nhanh hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách bảo đảm đồng bộ, minh bạch các yếu tố thị trường để có khả năng vốn hóa các nguồn lực tài nguyên, phân bổ hợp lý và sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả.
“Với quyết tâm và cam kết chính trị cao, Việt Nam phấn đấu thực hiện thành công các mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030 và Net Zero vào năm 2050 nhằm hướng tới cuộc sống an toàn và tốt đẹp hơn cho hôm nay và mai sau, không chỉ của người dân Việt Nam, mà còn vì lợi ích chung của toàn nhân loại. Hướng tới mục tiêu Net Zero là một hành trình dài, đầy thách thức, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến hết sức phức tạp mà ngay tại lúc này chúng ta đang phải gồng mình chống chọi với những tác động khủng khiếp của bão Yagi. Hành trình này đòi hỏi nỗ lực bền bỉ, không ngừng nghỉ của tất cả các bên liên quan và bên cạnh đường lối, chủ trương của Đảng, các chính sách điều hành của Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp cần cùng nhau chuyển đổi tư duy, bắt tay vào hành động để thực hiện vì một thế giới tốt đẹp hơn”, ông Việt Anh nhấn mạnh./.
