Trên đây là ý kiến của các đại biểu tại toạ đàm "Để thị trường xăng dầu phát triển ổn định, minh bạch và hiệu quả" được Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức. Tọa đàm với sự tham dự của lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước, đại diện hiệp hội, doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế nhằm phân tích, nhận định, đánh giá, kiến giải, luận bàn về vấn đề này.
Tại toạ đàm, các đại biểu nhận định, xăng dầu là mặt hàng có vai trò và vị thế đặc biệt quan trọng, mang tầm chiến lược trong bảo đảm ổn định và giữ vững các cân đối lớn của nền kinh tế, nhất là bảo đảm về an ninh năng lượng quốc gia, phục vụ phát triển kinh tế xã hội, người dân và doanh nghiệp. Thời gian qua, bên cạnh những kết quả tích cực, hiện thị trường xăng dầu vẫn còn những tồn tại, hạn chế, bất cập, những "nút thắt" đặt ra yêu cầu bức thiết cần tháo gỡ, nhất là sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách cho phù hợp với bối cảnh, tình hình thực tiễn.
Theo ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính-Ngân sách Quốc hội, xăng dầu mặt hàng rất nhạy cảm, thường xuyên biến động, phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: Chính trị thế giới biến động, chiến tranh, mâu thuẫn địa chính trị xảy ra, vấn đề thiên tai… cũng có thể ảnh hưởng đến giá dầu.
Để điều tiết thị trường xăng dầu, Chính phủ đã có rất nhiều nỗ lực để điều hành và bình ổn giá xăng dầu, với 3 công cụ gồm: giá cơ sở, điều chỉnh thuế (giảm thuế khi cần thiết) và sử dụng quỹ bình ổn, việc điều hành này đã mang lại kết quả khá tích cực. Song có một thực tế vẫn còn hạn chế, mặc dù Nhà nước kiểm soát về giá, ấn định giá, nhưng giá vẫn phải theo thế giới; bởi nhập vào cao thì phải điều hành giá cao và khi thị trường xuống thấp mới hạ giá được.
Việc Nhà nước kiểm soát, ấn định về giá cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu sẽ dẫn đến có những việc không đảm bảo được lợi ích về lợi nhuận do hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đã tính toán thì sẽ có những huệ luỵ xảy ra.
Theo ông Cường: "Giá bán ra trên thị trường phải dựa trên mức giá cơ sở do Nhà nước điều hành, cứ 7 ngày thì công bố một lần điều chỉnh. Giá bán trên thị trường đấy là giá do Nhà nước điều hành và trong trường hợp nếu dùng công cụ áp đặt đấy mà quá mức, các doanh nghiệp không có lợi nữa thì đương nhiên doanh nghiệp tìm những cách để lảng tránh, chúng ta thấy trong thời gian vừa qua là có những thời kỳ là có những nơi là thông báo hết xăng dầu, không bán.
Nếu như áp một mức giá thấp mà người ta kinh doanh lỗ thì sẽ không kinh doanh nữa. Đấy là những tiêu cực nó sẽ không tốt cho cả người tiêu dùng và kể cả cho hoạt động của doanh nghiệp".
Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam Bùi Ngọc Bảo cho rằng, “nút thắt" trong tất cả các Nghị định kinh doanh xăng dầu thời gian qua vẫn là các cơ chế điều hành mang tính chất hành chính, đặc biệt là vấn đề giá. Đã đến lúc phải có cơ chế để xác định cái gì thuộc về thị trường nên trả về cho thị trường để các doanh nghiệp quyết định, để có thị trường cạnh tranh.
"Xăng dầu là mặt hàng có tính liên thông đến rất nhiều các mặt hàng khác và đặc biệt nó liên thông tới thị trường quốc tế. Chúng tôi cho rằng đối với quản lý trong thời gian tới, đảm bảo quản lý về mặt bằng giá chung để không có tác động mạnh, hoặc khi giá thế giới nó tác động quá thì chúng ta sử dụng những chính sách tài khóa để xử lý. Còn lại chúng ta để cho thị trường vận hành theo thị trường, và khi đã có cạnh tranh thì đạt được cái giá người tiêu dùng sẽ hưởng lợi" - Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam Bùi Ngọc Bảo cho biết.
Trước thực tiễn này, các chuyên gia cho rằng, để thị trường xăng dầu phát triển ổn định, minh bạch và hiệu quả cần phải hướng vào việc thay đổi cơ chế. Cơ chế quản lý hiện nay đang dùng là cơ chế quản lý hành chính Nhà nước nên chuyển sang công cụ thị trường, để thị trường điều tiết. Nhà nước không nên can thiệp, nhưng Nhà nước có công cụ để điều tiết. Nếu doanh nghiệp bán với giá phi thị trường hay trong một giai đoạn nào đó liên kết với nhau để bán với giá cao- thì phải chịu sự điều tiết của Nhà nước./.
