Nhìn lại kết quả xuất khẩu đã thực hiện 8 tháng đầu năm 2022 cho thấy xuất khẩu ước đạt 250,8 tỉ USD, tăng 17,3% so với cùng kì năm trước.
Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 66,14 tỉ USD, tăng 18, 4% chiếm 26,4% tổng kim ngạch xuất khẩu, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 184,66 tỉ USD tăng 17% chiếm 73,6%.
8 tháng qua có 30 mặt hàng xuất khẩu trên 1 tỉ USD, có 6 mặt hàng xuất khẩu đạt trên 10 tỉ USD. Một số nhóm hàng đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu, như nông lâm thuỷ sản, công nghiệp chế biến, chế tạo, nhiên liệu khoáng sản…
Trong điều kiện còn nhiều khó khăn sau đại dịch, được sự chỉ đạo và giúp đỡ sát sao của Chính phủ và các bộ ngành, các địa phương cùng sự nỗ lực cố gắng của các doanh nghiệp xuất khẩu, chúng ta đã đạt được những kết quả xuất khẩu đáng khích lệ.
Tuy nhiên, kể từ đầu tháng 9/2022, nhiều dự báo không mấy lạc quan về đơn hàng xuất khẩu những tháng cuối năm sẽ sụt giảm tại các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản… Đến nay, nỗi lo này không còn là dự báo. Số liệu của Tổng cục thống kê cho thấy, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 9/2022 ước đạt 29,94 tỷ USD, giảm 14,3% so với tháng trước.
Những tháng đầu năm, các doanh nghiệp đồ gỗ hoạt động tương đối ổn định. Nhưng kể ngay từ đầu tháng 7 các đơn hàng xuất khẩu dần giảm sút cho đến nay.
Về nguyên nhân, theo ông Nguyễn Chánh Phương - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ & Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA), sự suy giảm này chủ yếu do giá nguyên liệu sản xuất, chi phí vận chuyển tăng mạnh; trong khi các các quốc gia thắt chặt chính sách tín dụng do lạm phát có xu hướng tăng dẫn đến nhu cầu tiêu dùng giảm mạnh…
Do lạm phát tăng cao, người tiêu dùng ở các nước Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu (EU) - hai thị trường lớn của Việt Nam - đang tập trung nhu cầu chi tiêu cho lương thực, thực phẩm và những đồ dùng thiết yếu, do đó đồ gỗ không được coi là đồ dùng thiết yếu nên bị nhiều người cắt giảm chi tiêu mua vào thời điểm này.
“Bên cạnh đó, giá cước vận tải ở mức cao, cùng với giá mua gỗ nguyên liệu tăng cao, khiến giá thành sản xuất tăng, càng gây khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ nước ta”, ông Phương lý giải.
Tương tự, doanh nghiệp da giày cũng sớm rời niềm vui tăng trưởng những tháng đầu năm khi thị trường quý 3, quý 4/2022 đột ngột xấu đi; cùng với đó là giá cả đầu vào tăng cao, lợi nhuận thu hẹp.
Theo Hiệp hội Da Giày - Túi xách Việt Nam, hiện các doanh nghiệp thành viên đang đối diện rất nhiều khó khăn, tỷ lệ tồn kho lên tới khoảng 40%, các đơn hàng mới từ tháng 8/2022 đến quý 1/2023 cũng ít đi.
“EU và Mỹ là những thị trường xuất khẩu chủ lực của da giày Việt Nam đang có xu hướng giảm sút về nhu cầu tiêu dùng, chắc chắn sẽ ảnh hưởng sức mua trong những tháng cuối năm”, bà Xuân quan ngại.
Dấu hiệu xuất khẩu giảm tốc cũng đã dần lộ rõ ở ngành dệt may. Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam - Trương Văn Cẩm, sau 9 tháng, kim ngạch xuất khẩu ngành vẫn đạt con số ấn tượng với khoảng 35 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái; tuy vậy, nếu trong 9 tháng đầu năm bình quân mỗi tháng xuất khẩu được 3,8 đến 3,9 tỷ USD thì dự kiến 3 tháng cuối năm chỉ xuất được 3,1 đến 3,2 tỷ USD.
“Từ nay đến cuối năm ngành dệt may đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt đơn hàng có chiều hướng sụt giảm và đơn giá sụt giảm. Nguyên nhân là do một thị trường lớn của dệt may như Mỹ, châu Âu tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm sút, không được như kỳ vọng, dự đoán mức tăng chỉ bằng 50% so với năm 2021.
Cùng với đó, chưa bao giờ lạm phát của các nước này xấp xỉ ở 10%, thậm chí có những tháng trên 10%. Chính vì vậy, hiện nay tỷ lệ tồn kho ở các khu vực tương đối cao, cho nên nhu cầu về đơn hàng từ nay đến cuối năm và đầu năm 2023 có khả năng giảm. Đây là khó khăn lớn cho ngành dệt may từ nay đến cuối năm”, ông Trương Văn Cẩm thông tin.
Số liệu thống kê sơ bộ mới nhất của Tổng cục Hải quan cho thấy nhiều mặt hàng xuất khẩu tăng mạnh trong 8 tháng đầu năm 2022 lại đột ngột giảm nhanh.
Cụ thể, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam trong kỳ 1 tháng 9/2022 (từ ngày 01/9 đến ngày 15/9) đạt 26,34 tỷ USD, giảm 25,7% (tương ứng giảm 9,09 tỷ USD) so với kết quả thực hiện trong nửa cuối tháng 8/2022.
Một số nhóm hàng có trị giá xuất khẩu giảm, gồm: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 1,17 tỷ USD (tương ứng giảm 38,2%).
Điện thoại các loại và linh kiện giảm 1,07 tỷ USD (tương ứng giảm 31,5%); hàng dệt may giảm 980 triệu USD (tương ứng giảm 44,8%); máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác giảm 751 triệu USD (tương ứng giảm 29,7%)...
Đứng trước tình hình trên, Bộ Công Thương và Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có những chỉ đạo để đối phó với tình hình khó khăn ở trên nhằm phấn đấu nhằm tiệm cận con số 800 tỉ USD của tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả năm nay.
Trong đó, kim ngạch xuất khẩu phấn đấu đạt khoảng 368 tỉ USD, tăng 9,46% so với năm 2021, vượt mục tiêu chính phủ giao khoảng 8%, duy trì được tỷ lệ xuất siêu của quốc hội và chính phủ đặt ra là 7-8%.
Để đạt được chỉ tiêu xuất cả năm cần phải có những giải pháp sau: Doanh nghiệp cần cập nhật tình hình bạn hàng, nước nhập khẩu, nhu cầu tiêu dùng của các nước có quan hệ với Việt Nam; Chúng ta cần thống nhất quan điểm không chỉ dựa vào các thị trường truyền thống và có kim ngạch nhập khẩu hàng hoá lớn từ VN như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, doanh nghiệp có thể chuyển hướng sang thị trường Nga và một số nước khác để bù đắp kim ngạch xuất khẩu truyền thống bị giảm sút; Cần đa dạng hoá mặt hàng, linh hoạt trong phương thức thanh toán, chủ động về nguyên nhiên vật liệu cho sản xuất xuất khẩ`u, đa dạng hoá các phương tiện vận chuyển để giảm chi phí xuất khẩu đi các nước.
