Dư địa lớn
Trong những năm gần đây, nhu cầu tuyển dụng nhân lực trong ngành năng lượng tái tạo tăng mạnh. Theo “Báo cáo lương thưởng phúc lợi 2024 tại Việt Nam” do hãng tuyển dụng Talentnet vừa công bố tại sự kiện “The Makeover 2024 - Foster Green Dynamics” mới đây, năng lượng tái tạo là ngành có mức tăng lương cao nhất năm 2024, đạt tỷ lệ 7,2%. Trước đó, năm 2023, ngành này xếp vị trí thứ 3; ngành công nghệ cao dẫn đầu.
“Mức lương của các kỹ sư trong ngành này cao hơn 40% so với các ngành khác, với mức trung vị khoảng 35 triệu đồng mỗi tháng. Dự báo, mức tăng lương sẽ tiếp tục ở mức cao trong năm 2025 nhờ vào xu hướng toàn cầu và sự 'hot' của ngành”, đại diện Công ty Talentnet khẳng định.
Số liệu tại Hội nghị Liên Hợp Quốc về thương mại và phát triển (được tổ chức vào tháng 8/2023) cho thấy, trong giai đoạn 2015 - 2020, Việt Nam thu hút 106,8 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, đứng thứ hai trong số các nền kinh tế đang phát triển trên thế giới.
Để đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 215/QĐ-TTg ngày 1/3/2024 phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã tham gia Công ước Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu năm 2023 (COP 28); làn sóng dịch chuyển nhà máy của các tập đoàn lớn như Tập đoàn Foxconn, Tập đoàn Samsung, Tập đoàn LG, Tập đoàn Nvidia… Tất cả cho thấy dư địa và tiềm năng phát triển rất lớn của các nguồn năng lượng tái tạo tại Việt Nam.
Theo Tiến sĩ Ninh Văn Nam, Trưởng chương trình Năng lượng tái tạo, Khoa Điện, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, sự cam kết của Chính phủ về phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 (Net Zero) với thế giới; các Bộ ngành, địa phương đều rất quan tâm và chú trọng cho sự phát triển năng lượng tái tạo. Do đó, lĩnh vực năng lượng tái tạo sẽ được chú trọng phát triển, từ đó, nhu cầu nhân lực, cơ hội việc làm là rất lớn khi sinh viên tốt nghiệp ngành năng lượng tái tạo.
Nguồn cung còn hạn chế
Mặc dù cơ hội việc làm trong ngành năng lượng tái tạo đang bùng nổ nhưng hiện số lượng cơ sở đào tạo và người học trong nước vẫn còn hạn chế. Theo TS. Bùi Đình Tú - Phó Chủ nhiệm Khoa Vật lý kỹ thuật và Công nghệ nano, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, hiện nay số lượng các cơ sở đào tạo ngành học liên quan tới năng lượng và năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn chiếm tỉ trọng thấp, trong khi nhu cầu về nguồn nhân lực trong lĩnh vực này lại rất cao và sẽ tiếp tục gia tăng trong thời gian tới.
Đồng quan điểm, TS. Ninh Văn Nam,Trưởng chương trình Năng lượng tái tạo, Khoa Điện, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội cho rằng, dự kiến đến năm 2030, ngành này sẽ tạo ra 38 triệu việc làm mới, con số này sẽ tiếp tục tăng lên 43 triệu vào năm 2050, gấp đôi so với mức dự báo theo các chính sách và cam kết hiện tại.
Tuy nhiên, tại Việt Nam có khoảng 460 trường đại học và cao đẳng, nhưng những trường tham gia đào tạo nhân lực chuyên sâu cho lĩnh vực năng lượng tái tạo rất ít. Do đó, Việt Nam đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực trong lĩnh vực năng lượng về cả số lượng và chất lượng.
Theo TS. Bùi Đình Tú, Phó Chủ nhiệm Khoa Vật lý kỹ thuật và Công nghệ nano, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, không chỉ số lượng các cơ sở đào tạo còn hạn chế, mà nhận thức của người học về lĩnh vực năng lượng tái tạo cũng chưa được phổ biến rộng rãi, từ đó gây khó khăn đáng kể cho công tác tuyển sinh. Học sinh, sinh viên chưa hiểu rõ về tầm quan trọng và tiềm năng của ngành Năng lượng tái tạo. Thông tin về ngành học vẫn chưa được phổ biến rộng rãi trong hệ thống giáo dục phổ thông.
"Nhiều người vẫn có định kiến rằng ngành năng lượng tái tạo không hấp dẫn hoặc khó khăn hơn so với các ngành nghề khác như kinh tế, công nghệ thông tin, y dược… trong khi thực tế rằng năng lượng không thể thiếu trong các ngành nghề này", TS. Tú nhận xét.
Vậy học ngành năng lượng tái tạo có dễ kiếm việc không?
Trả lởi câu hỏi này, TS. Ninh Văn Nam, Trưởng chương trình Năng lượng tái tạo, Khoa Điện, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội cho rằng, nếu các trường đại học xây dựng chương trình đào tạo theo nhu cầu xã hội, đầu tư thêm nhiều thiết bị hiện đại hơn để tiếp cận với công nghệ năng lượng tái tạo tiên tiến hiện nay, tăng cường thực hành và hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp thì sinh viên ra trường sẽ được trang bị đầy đủ kỹ năng và kiến thức cần thiết, từ đó dễ dàng tìm kiếm và đảm nhận những vị trí nghề nghiệp hấp dẫn trong lĩnh vực năng lượng sạch. Ngược lại, nếu khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tế tiếp tục tồn tại, sinh viên sẽ gặp không ít khó khăn khi hòa nhập vào thị trường lao động hiện đại.
"Năng lượng tái tạo là lĩnh vực mới, nên hạ tầng của ngành tại Việt Nam chủ yếu vẫn phụ thuộc vào công nghệ các nước tiên tiến như Trung Quốc, các nước châu Âu. Sự thiếu chủ động trong thiết lập trang thiết bị có thể gây áp lực lên các kỹ sư năng lượng tái tạo mới ra trường, đòi hỏi họ nhiều thời gian hơn để học việc và thành thạo những công nghệ cao”, TS. Nam chia sẻ./.
