Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam đang chuẩn bị cho mục tiêu nâng hạng, Bộ Tài chính cho biết trước mắt sẽ chưa điều chỉnh quy định thu thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức, thưởng bằng chứng khoán. Việc tạm hoãn sửa đổi này nhằm tránh gây tác động đến doanh nghiệp và nhà đầu tư, đồng thời duy trì sự ổn định cho thị trường vốn.
Theo nội dung tờ trình dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế vừa được Bộ Tư pháp công bố, Bộ Tài chính nhận định hiện vẫn còn tồn tại những điểm chưa thống nhất giữa chính sách thuế thu nhập cá nhân và quy định về quản lý thuế. Chẳng hạn, Nghị định số 65/2013/NĐ-CP quy định việc tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập phải thực hiện khấu trừ thuế trước khi thanh toán cho người nộp thuế, bao gồm cả khoản thu nhập từ đầu tư vốn.
Trong khi đó, Nghị định số 126/2020/NĐ-CP lại nêu rõ, với trường hợp cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán, cổ đông nhận thưởng bằng cổ phiếu hoặc được ghi tăng vốn từ lợi tức, tổ chức có trách nhiệm khai và nộp thuế thay cho cá nhân khi phát sinh hoạt động chuyển nhượng chứng khoán, chuyển nhượng vốn hoặc rút vốn. Chính sự khác biệt này khiến việc xác định thời điểm khấu trừ thuế gặp nhiều tranh luận trong quá trình soạn thảo và lấy ý kiến.
Ban đầu, Bộ Tài chính từng đề xuất sửa đổi điểm d khoản 5 Điều 7 của Nghị định số 126/2020/NĐ-CP, theo hướng yêu cầu doanh nghiệp khấu trừ, kê khai và nộp thuế thay cho cá nhân ngay tại thời điểm chi trả cổ tức hoặc thưởng bằng cổ phiếu. Tuy nhiên, đề xuất này vấp phải nhiều ý kiến phản đối từ các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp lớn như Bộ Công an, Bộ Xây dựng, VCCI, VAFI, Vingroup, Masan, Vinhomes, Techcombank và Deloitte.
Theo quan điểm của các đơn vị này, việc trả cổ tức hoặc thưởng bằng chứng khoán có đặc thù rất khác so với chi trả bằng tiền mặt. Cụ thể, thời điểm công bố chi trả và thời điểm cá nhân thực nhận chứng khoán thường không trùng nhau, do cần có thời gian hoàn tất các thủ tục niêm yết bổ sung trên sàn. Nếu bắt buộc khấu trừ thuế ngay khi công bố chi trả, cả doanh nghiệp lẫn người nộp thuế sẽ gặp khó khăn về kỹ thuật và tài chính.
Với nhà đầu tư cá nhân, cổ tức bằng cổ phiếu chỉ mang giá trị danh nghĩa, chưa tạo ra thu nhập thực tế bằng tiền. Việc phải nộp thuế ngay thời điểm nhận cổ phiếu là chưa hợp lý, thậm chí có thể làm giảm động lực đầu tư dài hạn. Còn với doanh nghiệp, việc phải nộp thay phần thuế thu nhập cá nhân ngay khi phát hành cổ phiếu sẽ khiến họ phải huy động thêm nguồn vốn để hoàn thành nghĩa vụ này, ảnh hưởng đến dòng tiền và kế hoạch sản xuất kinh doanh.
Trước thực tế đó, Bộ Tài chính khẳng định việc tạm thời giữ nguyên quy định hiện hành là cần thiết để tránh gây xáo trộn cho thị trường. “Cơ quan quản lý sẽ tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các quy định về thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức và thưởng bằng chứng khoán, đảm bảo tính thống nhất và đồng bộ giữa chính sách thuế và cơ chế quản lý thuế,” đại diện Bộ Tài chính cho biết.
Dự kiến, Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) cùng Luật Quản lý thuế (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội xem xét và thông qua tại kỳ họp tháng 10/2025. Khi đó, những điểm chưa thống nhất liên quan đến thuế cổ tức, thưởng bằng chứng khoán sẽ được làm rõ, hướng tới một khung pháp lý minh bạch và phù hợp hơn với thực tế vận hành của thị trường chứng khoán Việt Nam.
