Tại những vùng trồng thanh long trọng điểm như Bình Thuận, Long An, Bà Rịa - Vũng Tàu,... người dân không còn mặn mà và đã xảy ra tình trạng nông dân ồ ạt chặt bỏ thanh long.
Theo Bộ NN – PTNT Việt Nam, thời gian qua, có tình trạng nông dân một số vùng chặt bỏ thanh long như Bình Thuận diện tích thanh long giảm 2.198ha, Long An giảm 866ha,... Nhiều nông dân không ngại ngần chặt bỏ thanh long chuyển sang trồng mít, sầu riêng,...
Đơn cử như huyện Hàm Thuận Bắc (Bình Thuận), qua rà soát cho thấy diện tích thanh long đã trồng từ trước là gần 9.325 ha, hiện đang còn canh tác khoảng 7.533 ha, tức giảm hơn 1.790 ha do bỏ không sản xuất hoặc nhổ trụ chuyển sang trồng lúa, rau màu, cây lâu năm…
Theo chính quyền địa phương, nguyên nhân nông dân chặt bỏ thanh long là do giá bán xuống thấp, không tiêu thụ được suốt thời gian dài trong khi thị trường tiêu thụ thanh long Hàm Thuận Bắc chủ yếu xuất sang Trung Quốc (chiếm hơn 85% sản lượng).
Đặc biệt trong những tháng đầu năm 2022, giá thanh long liên tục xuống thấp ở mức 500 đồng/kg đến 4.000 đồng/kg, thậm chí có lúc thanh long chín không người mua buộc phải đổ bỏ.
Đồng thời, để khắc phục tình trạng nêu trên, huyện Hàm Thuận Bắc khuyến cáo người trồng cân nhắc không vội vàng chặt phá hoặc bỏ mặc vườn thanh long, thay vào đó duy trì sản xuất bằng cách tưới nước, cắt cỏ, bón phân hữu cơ với lượng tối thiểu để giữ màu xanh của cây.
Còn ở Bà Rịa - Vũng Tàu, thời gian gần đây cũng ghi nhận tình trạng nông dân chặt bỏ thanh long. Theo đó, tổng diện tích trồng thanh long trên địa bàn tỉnh hiện khoảng 684ha, tập trung chủ yếu tại huyện Xuyên Mộc và Châu Đức. Tuy nhiên, diện tích trồng thanh long tại 2 xã lớn nhất tỉnh cũng giảm mạnh; xã Bưng Riềng khoảng 700ha hiện chỉ còn khoảng 420ha, xã Bông Trang từ 140ha hiện chỉ còn khoảng 120ha.
Theo định hướng của Bộ NN - PTNT, diện tích thanh long đến năm 2030 của cả nước là 49.000 ha. Năm 2021, diện tích thanh long cả nước đã đạt 65.000ha, sản lượng hơn 1,3 triệu tấn; các tỉnh có diện tích thanh long lớn là Bình Thuận 33.000ha, Long An trên 11.800ha và Tiền Giang xấp xỉ 10.000 ha.
Bộ NN - PTNT thông tin, về một số vấn đề “nông nghiệp – nông dân – nông thôn” đến Đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV cũng đề cập đến thực trạng nông dân chặt bỏ thanh long.
Theo Bộ NN - PTNT, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do việc tiêu thụ thanh long gặp khó khăn, trong khi chi phí sản xuất lớn dẫn tới người dân trồng lãi ít hoặc không lãi, thậm chí thua lỗ. Trong khi đó, trên 80% sản lượng xuất khẩu sang Trung Quốc, nhưng Trung Quốc đang thực hiện chính sách “Zero Covid” làm cho xuất khẩu bị đình trệ.
Mặt khác, do giá vật tư (nhất là phân bón) tăng, nên chi phí đầu, giá thành tăng cao cũng ảnh hưởng đến thu nhập của người dân. Đó là chưa kể sản phẩm thanh long của Việt Nam đang phải cạnh tranh gay gắt do gần đây một số nước như: Trung Quốc, Thái Lan, Philippines, Nhật Bản, Úc… tập trung phát triển trồng trong nước.
Từ thực tế nông dân chặt bỏ thanh long, Bộ NN - PTNT khuyến cáo người dân không nóng vội chặt bỏ, không chuyển đổi cây trồng khác đối với các vườn cây sinh trưởng tốt tại các vùng chuyên canh tập trung.
Rà soát, đánh giá lại hiệu quả, lợi thế sản xuất thanh long trên phạm vi cả nước; tổ chức lại sản xuất tại các vùng sản xuất tập trung. Thực hiện rải vụ thu hoạch phù hợp theo nhu cầu thị trường, đẩy mạnh chế biến đa dạng hóa sản phẩm…; phổ biến các mô hình, quy trình kỹ thuật giảm chi phí đầu vào, giảm giá thành, canh tác theo VietGAP, hữu cơ, tuần hoàn.
Ngoài ra, Bộ NN - PTNT cũng sẽ phối hợp với các Bộ, ngành liên quan nâng cao năng lực dự báo, thông tin thị trường làm cơ sở xây dựng kế hoạch sản xuất linh hoạt, phù hợp. Khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu chính ngạch, thúc đẩy tiêu thụ nội địa; đẩy mạnh chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm; đầu tư hệ thống kho bãi phục vụ xuất khẩu đường bộ, đường thủy, đường sắt sang Trung Quốc…
