Hiện nay, người dân đặc biệt là những người nông dân trực tiếp sử dụng, khai thác trên đất nông nghiệp, hiểu biết rất hạn chế những quy định của Nhà nước về đất đai đang trực tiếp sử dụng.
Nhiều thắc mắc đặt ra, họ không biết có được chăn nuôi gà vịt, trâu bò trên đất rừng hay không và cứ thế họ làm mà không biết hỏi ai như vậy có đúng pháp luật hay không, họ không biết việc làm như vậy có bị phạt và nếu có thì phạt như thế nào?… để rồi họ đầu tư vào làm trang trại trên đất trồng rừng rất nhiều, thậm chí vay vốn mất rất nhiều kinh phí cho việc xây dựng, cải tạo nhằm mục đích chăn nuôi canh tác lâu dài.
Có thể hiểu, đất trang trại là đất do người dân canh tác và sử dụng vào những hoạt động chính như chăn nuôi gia súc, nuôi trồng thủy sản, sản xuất lương thực, thực phẩm,… Căn cứ theo quy định tại Điều 10 Luật đất đai 2013 mục đích sử dụng, đất đai được phân loại như sau:
Nhóm đất nông nghiệp bao gồm các loại đất sau
Đất rừng sản xuất và đất nông nghiệp gồm đất sử dụng để xây dựng nhà kính và các loại nhà khác phục vụ mục đích trồng trọt, kể cả các hình thức trồng trọt không trực tiếp trên đất. Xây dựng chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm và các loại động vật khác được pháp luật cho phép. Đất trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản cho mục đích học tập, nghiên cứu thí nghiệm, đất ươm tạo cây giống, con giống và đất trồng hoa, cây cảnh.
Như vậy, từ căn cứ trên có thể thấy loại đất rừng sản xuất và đất xây dựng trang trại là hai loại đất được xếp vào cũng một nhóm đất là đất nông nghiệp.
Chuyển mục đích sử dụng đất từ đất rừng sản xuất sang đất trang trại
Việc chuyển mục đích sử dụng đất trong cùng một nhóm đất cụ thể là chuyển từ đất rừng sản xuất sang đất làm trang trại có phải làm thủ tục xin chuyển mục đích sử dụng đất không?
Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 57 Luật đất đai năm 2013 Những trường hợp sau đây khi người dân muốn chuyển mục đích sử dụng đất phải được sự chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền:
- Trường hợp chuyển đổi từ đất trồng lúa sang đất trồng cây lâu năm, đất trồng rừng, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối; Trường hợp chuyển đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất sang sử dụng vào mục đích khác trong nhóm đất nông nghiệp; Trường hợp chuyển đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp;
- Trường hợp chuyển đất phi nông nghiệp được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất sang đất phi nông nghiệp được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất; Như vậy, có thể thấy việc chuyển đất rừng sản xuất sang sử dụng vào mục đích khác trong nhóm đất nông nghiệp cụ thể là mục đích sử dụng đất làm trang trại người dân cần phải được sự chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, cụ thể là Văn phòng đăng ký đất đai thuộc Uỷ ban nhân dân quận/ huyện.
Để được sự chấp thuận từ phía cơ quan Nhà nước người dân cần chuẩn bị một bộ hồ sơ bao gồm những giấy tờ sau: Đơn xin chuyển mục đích sử dụng đất theo mẫu nhà nước ban hành; Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. Người dân có thể chuẩn bị những giấy tờ trên, sau đó nộp hồ sơ lên Văn phòng đăng ký đất đai thuộc Uỷ ban nhân dân quận/ huyện. Văn phòng đăng ký đất đai tiếp nhận hồ sơ hợp lệ, xác minh thực địa, trình Uỷ ban nhân dân cấp có thẩm quyền xin quyết định chuyển mục đích sử dụng đất từ đất rừng sản xuất sang đất trang trại.
- Mức phạt khi chuyển mục đích sử dụng đất trái quy định từ đất rừng sản xuất sang đất làm trang trại: Theo quy định tại mục 2, trường hợp chuyển mục đích từ đất rừng sản xuất sang đất trang trại chúng ta cần làm thủ tục xin chuyển mục đích sử dụng đất và được sự chấp thuận từ phía Uỷ ban nhân dân cấp có thẩm quyền, lúc này chúng ta mới được phép làm chuyển mục đích sử dụng đất ở thực tế như: xây dựng trang trại nuôi lợn, gà, trâu, bò… trên đất rừng sản xuất đó. Nếu chúng ta không làm thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất như đã nêu trên mà thực tế đã chuyển mục đích sử dụng đất, khi cơ quan Nhà nước kiểm tra sẽ bị phạt căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 10 Nghị định 91/2019/NĐ-CP:
Chuyển đất rừng đặc dụng là rừng trồng, đất rừng phòng hộ là rừng trồng, đất rừng sản xuất là rừng trồng sang mục đích khác trong nhóm đất nông nghiệp thì hình thức và mức xử phạt như sau: Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép dưới 0,5 héc ta; Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta; Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 01 héc ta đến dưới 05 héc ta; Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 05 héc ta trở lên.
Như vậy, mức phạt nhẹ nhất cho việc chuyển mục đích sử dụng đất từ đất rừng sản xuất sang đất làm trang trại mà không xin cấp phép là 3.000.000 đồng và mức phạt nặng nhất là 50.000.000 đồng. Ngoài ra, còn phải áp dụng những hình phạt bổ sung như: Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, buộc đăng ký đất đai theo quy định, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được.
