Theo báo cáo của Cục Thủy sản, tính đến tháng 12/2023, tổng sản lượng thủy sản đạt 9,269 triệu tấn, tăng 2% so với năm 2022 (9,087 triệu tấn). Trong đó, sản lượng khai thác thủy 3,861 triệu tấn; sản lượng nuôi trồng đạt hơn 5,408 triệu tấn. Giá trị kim ngạch xuất khẩu ước đạt khoảng 9,2 tỷ USD, đạt 92% so với kế hoạch (10 tỷ USD). Trong đó, xuất khẩu tập trung vào các đối tượng như tôm khoảng 3,45 tỷ USD, cá tra khoảng 1,9 tỷ USD, nhuyễn thể khoảng 0,8 tỷ USD, cá ngừ khoảng 0,9 tỷ USD.
Dự báo về thị trường thủy sản, VASEP cho biết, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sẽ hồi phục dần và khả quan hơn vào nửa cuối năm 2024. Với sự thích nghi, điều chỉnh bối cảnh thị trường của các doanh nghiệp sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu thủy sản hồi phục trở lại mức 9,5 - 10 tỷ USD năm 2024. Trong đó, ngành tôm hướng tới mục tiêu 4 tỷ USD, cá tra đạt khoảng 1,9 tỷ USD, còn lại là các mặt hàng hải sản dự báo thu về khoảng 3,6 - 3,8 tỷ USD.
Tuy nhiên, thẻ vàng IUU tiếp tục là thách thức đối với xuất khẩu hải sản, nếu không tháo gỡ được trong năm 2024 sẽ khiến xuất khẩu sang EU đình trệ vì thủ tục xác nhận, chứng nhận thủy sản khai thác còn bất cập vì các yếu tố nguồn lực, nhân lực và cơ sở hạ tầng không đáp ứng. Những ngành hàng như cá ngừ, mực, bạch tuộc và cá biển bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Do đó, để củng cố, gia tăng năng lực cạnh tranh ngành thủy sản trong năm 2024, VASEP đã gửi kiến nghị tới Thủ tướng và các bộ, ngành nhiều giải pháp hỗ trợ ngành này.
Theo đó, VASEP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ tích cực trong vụ điều tra chống trợ cấp của Mỹ đối với ngành tôm Việt Nam để ngành tôm có thể vượt qua các giai đoạn điều tra trong thời gian tới.; Kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương quan tâm và chỉ đạo việc xem xét bãi bỏ hạn ngạch đối với tôm Việt Nam xuất khẩu vào Hàn Quốc trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại VKFTA tại kỳ rà soát trong năm 2024.
Đối với việc giá thức ăn nuôi trồng thủy sản đang cao, là nhân tố chính khiến sản phẩm thủy sản nuôi trồng của Việt Nam đang rất khó cạnh tranh với các quốc gia khác, VASEP kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có chính sách kiểm soát giá thức ăn nhằm ổn định giá thành nguyên liệu, tăng sức cạnh tranh cho thủy sản Việt Nam. Cụ thể là giảm thuế nhập khẩu bã đậu nành để sản xuất thức ăn cho cá xuống 0% và tính điện 1 giá cho cơ sở nuôi tôm.
Về vấn đề giống tôm nuôi và cá tra, nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu sản xuất đạt chất lượng, giảm giá thành sản xuất, VASEP kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổng kết chương trình giống cá tra đã triển khai và có các chính sách hỗ trợ đặc thù cho các đơn vị sản xuất giống cá tra theo quy chuẩn; tăng cường kiểm soát chất lượng con giống, đảm bảo không có con giống kém chất lượng, dịch bệnh ra thị trường.
VASEP cũng kiến nghị Thủ tướng và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo xem xét, rà soát các quy định kiểm soát an toàn thực phẩm hiện hành của Việt Nam và Châu Âu; theo đó điều chỉnh, sửa đổi phù hợp quy định kiểm soát an toàn thực phẩm nguyên liệu hải sản khai thác nhập khẩu để chế biến xuất khẩu vào EU.
Đồng thời, kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét thay đổi quy định trong quy trình xác nhận truy xuất nguồn gốc IUU hiện nay, đó là cấp giấy xác nhận khai thác S/C ngay cho chủ hàng khi chủ hàng đã hoàn thành việc bốc dỡ nguyên liệu từ tàu có sự giám sát của nhân viên cảng về chủng loại, khối lượng... tại cảng cá.
Ngoài ra, VASEP cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét bổ sung quy định kiểm dịch đối với hàng thủy sản chuyển mục đích sử dụng sang tiêu thụ nội địa có nguồn gốc nhập khẩu để sản xuất xuất khẩu hoặc gia công xuất khẩu.
Cuối cùng, Hiệp hội kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quan tâm chỉ đạo 2 việc quan trọng: Thiết lập hệ thống dữ liệu đầu vào nguyên liệu, liên thông từ cảng cá đến trung ương và có kế hoạch xây dựng chợ đấu giá hải sản. Theo hiệp hội này, đây là cơ sở hạ tầng để làm tiền đề cho phát triển nghề cá bền vững và kinh tế biển./.
