Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa có công văn gửi Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về tình hình, kết quả hoạt động quý II/2024 và phương hướng, nhiệm vụ 2 quý cuối năm.
Công văn đề cập một số vướng mắc mà các ngành thủy sản gặp phải. Đáng chú ý là quy định về kích thước tối thiểu được phép khai thác của các loài thủy sản sống trong vùng nước tự nhiên tại Nghị định 37/2024 của Chính phủ, có hiệu lực từ ngày 19/5.
Cụ thể, với cá ngừ vằn, quy định chiều dài nhỏ nhất cho phép khai thác là 0,5 m (tương đương cỡ từ 5 kg) trong khi tiêu chuẩn quốc tế đối với loài này là 1,8 - 3,4 kg.
Theo VASEP, quy định về bảo tồn của châu Âu (EU) không đề cập kích thước tối thiểu của cá ngừ văn mà chỉ có một số loài nhạy cảm; kích thước tối thiểu cũng thay đổi khác nhau tùy từng vùng biển và nguồn lợi tại khu vực đó.
EU bảo vệ nguồn lợi thủy sản bằng biện pháp quy định hạn ngạch, thời gian cấm biển..., chứ không thuần túy chỉ quy định bằng kích thước tối thiểu. Các tàu cá của Tây Ban Nha vẫn đánh bắt cá ngừ vằn dưới 1,5 kg và vẫn được cấp chứng nhận thủy sản khai thác (C/C).
Bà Cao Thị Kim Lan - Giám đốc Công ty CP Thủy sản Bình Định, Ủy viên Ban chấp hành VASEP - thông tin cá ngừ vằn kích cỡ 0,5 m trở lên chỉ chiếm 5%-7% trong các lô khai thác. Hiện chưa thấy quốc gia nào quy định cấm khai thác ngừ vằn nhỏ hơn 0,5 m. Ngay cả Ủy ban Nghề cá Trung tây Thái Bình Dương cũng chưa có bất cứ báo cáo hoặc thông báo nào về việc cá ngừ vằn bị khai thác quá mức hay có quy định khai thác theo kích cỡ.
"Quy định này sẽ khiến ngư dân phải thay đổi lưới có kích thước mắt lưới đáp ứng, các tổ chức quản lý cảng cá phải bổ sung tiêu chí "ngư cụ" vào phần kiểm tra cấp phép xuất - cập bến. Trong khi đó, các doanh nghiệp sẽ thiếu trầm trọng nguyên liệu để thu mua sản xuất, xuất khẩu" - bà Lan nói.
Ngoài cá ngừ vằn, các doanh nghiệp còn phản ánh quy định về kích cỡ khai thác đối với một số hải sản phổ biến khác cũng không phù hợp, ví dụ: cá trích xương, mực ống, tôm sắt cứng...
Chẳng hạn, theo VASEP, đối với cá trích xương, quy định chiều dài nhỏ nhất cho phép khai thác đối với loài này là 0,11 m. Tuy nhiên, trong thực tiễn khai thác ở Việt Nam mà doanh nghiệp thu gom được thường chiếm khoảng 1/3 lượng nguyên liệu loài này.
Mực ống (loligo edulis và loligo chinensis) cũng được quy định chiều dài nhỏ nhất cho phép khai thác đối với loài loligo edulis là 0.08 m và loài Loligo chinensis là 0,17 m. Điều này không phù hợp, vì hiện nay các loài mực ống trên theo thông lệ thương mại của khách hàng nhiều nước được xuất khẩu chủ yếu ở các size dưới 0.08 m.
Bên cạnh đó, còn có tôm sắt cứng, quy định chiều dài nhỏ nhất cho phép khai thác là 0.07 m. Trong khi ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP cho biết, thông lệ thương mại của khách hàng nhiều nước và lượng tôm sắt cứng với các size dưới 0.07 m mà doanh nghiệp thu gom được để sản xuất, xuất khẩu chiếm trên 50% nguyên liệu.
Như vậy, các quy định trên sẽ khiến ngư dân phải thay đổi lưới có kích thước mắt lưới đáp ứng, các tổ chức quản lý cảng cá phải bổ sung tiêu chí ngư cụ vào phần kiểm tra cấp phép xuất - cập bến. Trong khi đó, doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản sẽ thiếu trầm trọng nguyên liệu để thu mua sản xuất, xuất khẩu.
Cũng trong công văn này, VASEP còn kiến nghị hủy bỏ/sửa đổi thêm nhiều vướng mắc khác như: quy định áp trần chi phí lãi vay theo Nghị định số 132/2020/NĐ-CP quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết; thời gian cấp giấy xác nhận nguyên liệu khai thác của các cảng cá đang bị kéo dài; xem xét bổ sung quy định kiểm dịch đối với hàng thủy sản chuyển mục đích sử dụng sang tiêu thụ nội địa có nguồn gốc nhập khẩu để sản xuất xuất khẩu hoặc gia công xuất khẩu....
VASEP kiến nghị các cơ quan liên quan rà soát để điều chỉnh quy định để phù hợp với thực tế Việt Nam và thông lệ quốc tế, không gây khó khăn cho ngành hàng khai thác hải sản trong nước./.
