Theo Hiệp hội Chế biến Thủy sản Việt Nam (Vasep), tiếp nối đà tăng trưởng từ cuối năm 2023, xuất khẩu (XK) cá ngừ của Việt Nam sang Canada tiếp tục tăng trưởng trong 2 tháng đầu năm 2024. Chỉ tính riêng trong tháng 2/2024, XK cá ngừ sang thị trường này tăng 146% so với cùng kỳ năm trước. Tính lũy kế đến hết tháng 2 năm 2024, XK cá ngừ sang Canada đạt gần 5,5 triệu USD, tăng 68% so với cùng kỳ năm 2023.
Canada hiện đang nhập khẩu (NK) chủ yếu các sản phẩm thịt/loin cá ngừ đông lạnh và cá ngừ đóng hộp từ Việt Nam. So với cùng kỳ, XK cả 2 nhóm sản phẩm này đều tăng, lần lượt là 150% và 25%.
Theo số liệu thống kê của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), Việt Nam là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 3 cho Canada trong năm 2023, sau Thái Lan và Italy. Năm qua, NK cá ngừ của Canada từ các nguồn cung chính phần lớn đều giảm.
Nguyên nhân là do trong những năm qua tiêu dùng thủy sản, trong đó có cá ngừ, của Canada giảm do người tiêu dùng chuyển từ các sản phẩm hải sản sang thịt bò, thịt gà và các mặt hàng protein khác khi kinh tế gặp khó khăn. Người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang sử dụng các nguồn protein có giá cả thấp hơn so với thủy sản. Bên cạnh đó, kinh tế khó khăn, nhập khẩu cá ngừ của Canada cũng bị ảnh hưởng.
Theo thông tin từ Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, Canada đang hướng đến tăng cường thực hiện nhiều chính sách giám sát và siết chặt quản lý với hàng nhập khẩu để bảo vệ thị trường nội địa. Do đó, doanh nghiệp khi XK sang thị trường này sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn. Doanh nghiệp muốn đẩy mạnh XK phải bám sát thị trường.
Tuy nhiên, dự kiến xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Canada sẽ có cơ hội phục hồi bởi nhu cầu tiêu thụ thủy sản của nước này được dự báo sẽ tăng trong vòng 5 năm tới. Theo dự báo của Statista, doanh thu thủy sản của Canada sẽ đạt 4,79 tỷ USD vào năm 2024 và sẽ tăng trưởng bình quân 4,90%/năm.
Trước đó, dự báo về tình hình xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam, Vasep cho biết, 2024 là năm có nhiều khó khăn, nhất là việc Ủy ban châu Âu (EC) duy trì giữ cảnh báo thẻ vàng đối với sản phẩm thủy sản khai thác của Việt Nam. Ngoài ra, giá cá ngừ nguyên liệu trên thị trường thế giới đã giảm nhiệt, tuy nhiên căng thẳng tại Biển Đỏ đã khiến giá cước vận tải tăng cao sẽ khiến cho giá cá ngừ thành phẩm vẫn sẽ cao.
Trong khi đó, lạm phát ở các nước lớn đã được kiềm chế, kinh tế thế giới đã thoát đáy nhưng phục hồi chậm nên nhu cầu nhập khẩu cá ngừ tại nhiều nước chưa có dấu hiệu hồi phục. Cạnh tranh tại các thị trường ngày càng gay gắt và lượng tồn kho của các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu cao. Tất cả các yêu tố này sẽ kìm hãm sự phục hồi XK cá ngừ của Việt Nam.
Bên cạnh những khó khăn về thị trường, các doanh nghiệp (DN) còn gặp nhiều khó khăn di những bất cập về quy định kiểm soát an toàn thực phẩm (ATTP) hiện hành của Việt Nam.
Cụ thể, theo “Chương trình kiểm soát ATTP thủy sản và sản phẩm thủy sản XK sang thị trường EU” ban hành tại Quyết định 5523 ngày 21/12/2023 của Bộ NNPTNT – liên quan đến yêu cầu giấy Chứng thư an toàn thực phẩm (H/C) do cơ quan thẩm quyền các nước cấp (theo mẫu số “28” của EC) kèm theo các lô nguyên liệu nhập khẩu, bao gồm cả các lô cá tàu (Cá được các tàu đánh bắt, chuyển sang các tàu cấp đông trên biển (freezer vessel), không chế biến, đóng gói hay bảo quản trên đất liền. Các tàu cấp đông này chở nguyên liệu từ biển vào Việt Nam giao cho các DN Việt Nam.
Do đó, không thể có giấy H/C do cơ quan thẩm quyền nào cấp). Các DN cá ngừ Việt Nam đang gặp rất nhiều khó khăn, bất cập khi thực hiện quy định này, và ngành xuất khẩu cá ngừ 1 tỷ USD của Việt Nam có nguy co hẹp và bị cạnh tranh thị phần tại châu Âu cũng như nguồn cung nguyên liệu cá ngừ khi các DN Việt Nam bị hạn chế nhiều nguồn nguyên liệu cá ngừ tốt./.
