Trong những năm qua, thế giới đã và đang chứng kiến những xu hướng lớn về địa chính trị, Cách mạng Công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số, biến đổi khí hậu… Cách thức nhìn nhận đối với phát triển bền vững đã có sự chuyển biến sâu sắc về chất, gắn với cam kết chính trị mạnh mẽ. Những diễn biến phức tạp, khó lường và hệ lụy nghiêm trọng của đại dịch COVID-19 càng buộc các nền kinh tế phải hành động nhanh và quyết liệt hơn hướng tới chuyển đổi xanh, thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, thúc đẩy phát triển bền vững.
Đặc biệt, các nền kinh tế đã nhìn nhận yêu cầu phải nỗ lực nhiều hơn và gia tăng hợp tác quốc tế về các nội dung gắn với kinh tế xanh, tăng trưởng xanh, hướng tới phát triển bền vững. Một loạt các cam kết quan trọng đã được các nền kinh tế, kể cả các nền kinh tế đang phát triển, đưa ra tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu vào các năm 2021 và 2022 (COP26 và COP27). Bên cạnh đó là các khung khổ, chương trình hành động gắn với cải cách cơ cấu và phục hồi xanh, phát triển kinh tế Sinh học-Tuần hoàn-Xanh, kinh tế tuần hoàn,… trong khung khổ APEC, ASEAN.
Chia sẻ về vấn đề này ở Việt Nam, TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết: "Là một nền kinh tế đang phát triển và có độ mở cao, Việt Nam cũng hứng chịu không ít tác động trực tiếp và gián tiếp từ biến đổi khí hậu toàn cầu. Dù đạt được nhiều thành tựu về phát triển kinh tế-xã hội, Việt Nam đang phải đối mặt với không ít thách thức về cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Những thách thức này trở nên phức tạp hơn khi mà Việt Nam đang tiếp tục quá trình gia tăng dân số, đô thị hóa, và công nghiệp hóa, trong khi còn chậm chuyển đổi từ cách tiếp cận kinh tế tuyến tính truyền thống sang cách tiếp cận đa chiều, hiện đại, kéo theo hệ lụy ngày càng nghiêm trọng đối với nguồn cung tài nguyên (bao gồm đất đai), lượng chất thải lớn, an ninh môi trường và an ninh nguồn nước".
Theo bà Minh, Việt Nam đã rất chủ động đề ra nhiều giải pháp thích ứng, giảm thiểu các tác động của biến đổi khí hậu. Tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã có những cam kết mạnh mẽ, trong đó bao gồm đưa mức phát thải ròng về “0” vào đến năm 2050. Ngoài ra, các cam kết về phát triển bền vững cũng đã được đưa vào các FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA. Để thực hiện những cam kết đầy tham vọng đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành một loạt văn bản chính sách, trong đó có Quyết định số 1658/QĐ-TTg năm 2021 phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và Quyết định số 882/QĐ-TTg năm 2022 phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030; Quyết định số 687/QĐTTg năm 2022 phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn; Nghị định số 08/2022/NĐ-CP năm 2022 hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường,....
Bên cạnh đó, bà Minh cho biết, Việt Nam cũng tích cực hợp tác với các đối tác nước ngoài nhằm thúc đẩy các lĩnh vực tăng trưởng xanh. Trong đó, hợp tác với Nhật Bản nói chung và hợp tác với Nhật Bản trong lĩnh vực tăng trưởng xanh nói riêng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam. Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả, thành tựu quan trọng trong hợp tác với Nhật Bản, đặc biệt trong các lĩnh vực đầu tư, xuất nhập khẩu, phát triển hạ tầng bền vững, phát triển nguồn nhân lực. Theo báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Nhật Bản luôn là một trong số những nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở Việt Nam.
Theo đại diện CIEM, Nhật Bản và Việt Nam còn nhiều tiềm năng để thúc đẩy hợp tác về tăng trưởng xanh. Hai nước đều là thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã đi vào thực hiện, hay Khung khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF) đang trong quá trình đàm phán. Cả CPTPP và IPEF cùng có những nội dung hợp tác liên quan đến tăng trưởng xanh.
Một số lĩnh vực chính có nhiều tiềm năng hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam bao gồm thiết bị điện và điện tử, kiến trúc bằng gỗ, điện gió, điện sinh khối, chia sẻ điện mặt trời, nuôi trồng thủy sản hữu cơ, canh tác hữu cơ,… Theo đó, Nhật Bản và Việt Nam có thể cân nhắc một số định hướng thúc đẩy hợp tác hướng tới tăng trưởng xanh. Thứ nhất, nâng cao năng lực thể chế, quy định, chính sách liên quan đến tăng trưởng xanh. Thứ hai, phát triển cơ sở hạ tầng bền vững ở Việt Nam. Thứ ba, hợp tác thúc đẩy chuỗi giá trị ít carbon/ít phát thải. Thứ tư, hợp tác, thúc đẩy xây dựng các điều ước quốc tế, quy tắc, tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến tăng trưởng xanh.
