Theo nhiều hộ dân trồng hồ tiêu, hiện nay, dù giá một ngày công lao động đã tăng từ 180.000 đồng lên 220.000 đồng nhưng vẫn khan hiếm lao động. Bên cạnh đó, chủ vườn không chỉ trả tiền công lao động mà còn “khuyến mãi” phụ thêm nước uống, tiền xăng đi lại, nước giải khát… trong buổi làm việc mà rất ít nhân công hái. Trước những khó khăn thiếu công thu hoạch, nhiều hộ dân đã dùng lưới trải gốc, hái bằng bạt...
Gia đình anh Vũ Văn Hoàng ở ấp Phước Tiến, xã Hưng Phước, huyện Bù Đốp vẫn duy trì gần 2ha vườn tiêu dù giá xuống kỷ lục trong vài năm qua. Sau kỳ nghỉ Tết, diện tích vườn tiêu anh Hoàng bước vào mùa thu hoạch. Tại thời điểm này, hàng loạt trụ tiêu đã chín đỏ nhưng gia đình vẫn chưa tìm được đủ nhân công để hái kịp đúng thời điểm. Anh Vũ Văn Hoàng cho biết, với diện tích này, nếu đủ công lao động để kết thúc đúng thời điểm hồ tiêu chín thì mỗi ngày phải cần gần chục công hái. Năm ngoái, vào thời điểm này, gia đình cũng đã thuê nhân công hái kịp mùa vụ nên tránh được hạt tiêu rụng và mất sức phát triển của cây khi mùa khô đến.
“Do ít nhân công thu hái nên gia đình tôi quyết định dùng bạt để hái cho nhanh. Tuy nhiên, việc hái bằng bạt sẽ không sạch bằng hái bằng giỏ như những năm trước. Hái bạt sẽ năng suất hơn, động tác hái sẽ nhanh gọn hơn. Ngoài ra, năm nay do vật giá lên cao nên việc ngày công lao động cũng tăng để đáp ứng nhu cầu cuộc sống của họ cũng là đều dễ hiểu”, anh Hoàng chia sẻ.
Người dân huyện Bù Đốp (Bình Phước) trải lưới dưới gốc để thu hoạch tiêu. Ảnh: TTXVN phát
Còn gia đình ông Trần Văn Huyến cũng ở xã Hưng Phước cũng “đỏ mắt” tìm công thu hoạch trong những ngày đầu xuân. Những trụ tiêu chín đỏ trên cây khiến gia đình đứng ngồi không yên khi thấy hạt bắt đầu rụng dới gốc. Sau những ngày tìm nhân công hái, gia đình cũng thuê được vài người từ các huyện khác đi hái. Tuy nhiên, với số lượng 2.000 trụ tiêu đang chín đồng loạt khiến gia đình phải gần số lượng lớn để hái tránh tiệu rụng dưới đất.
Để tránh thất thoát hạt tiêu chín rụng dưới đất, gia đình ông Huyến ngoài mua bạt hái còn mạnh dạn đầu tư hàng chục triệu đồng để mua lưới trải dưới gốc. Với hơn 2.000 gốc tiêu, gia đình chỉ trải được gần một nửa vườn, còn lại hái bằng bạt với nhân công ít ỏi. Theo ông Trần Văn Huyến, dù tiêu năm nay được giá hơn năm ngoái, chi phí đỡ hơn năm ngoái. Tuy nhiên, giá phân bón, thuốc bảo vệ thực vật lên cao nên cũng chẳng còn dư bao nhiêu. Đặc biệt, vào vụ thu hoạch tìm nhân công cũng khó. Nếu không hái kịp thì tiêu sẽ rụng dưới đất mà thất thoát không nhỏ. Trước tình hình đó, gia đình đã trải lưới dưới gốc và quét gom lại đỡ phải nhặt dưới đất.
Giải thích nguyên nhân thiếu công thu hoạch, nhiều hộ gia đình lý giải một phần do vụ mùa dọn cây điều trùng với thời điểm vào vụ tiêu nên nhiều mối lao động hái tiêu mọi năm ưu tiên lao động việc nhà trước. Bên cạnh đó, hiện nhiều nhân công hái tiêu những năm trước không mặn mà với việc làm thuê theo thời vụ vì thu nhập thiếu ổn định. Nhiều người đã chọn đi làm tại các công ty, xí nghiệp hoặc làm công nhân cao mủ cao su, chẻ hạt điều có công việc ổn định trong thời gian dài hơn.
Đến thời điểm này, ngoài những giải pháp tạm thời như dùng bạt, trải lưới dưới gốc, loai hoay không ngừng liên hệ tìm công để thu hoạch kịp thời vụ, nhiều hộ gia đình còn thông báo thông tin cần tìm công hái tiêu trên mạng xã hội như Zalo, Facebook… Vào thời điểm này, theo nhiều hộ dân trồng tiêu kinh nghiệm lâu năm nếu hạt tiêu khi chín mà không thu hoạch kịp thời sẽ khô, rụng và ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng hạt cũng như làm giảm quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trong thời gian tiếp theo.
Người dân huyện Bù Đốp (Bình Phước) trải lưới dưới gốc để thu hoạch tiêu. Ảnh: TTXVN phát
Hiện nay, không chỉ riêng nhà nông trồng cây hồ tiêu trên địa bàn huyện Bù Đốp mà một số hộ ở huyện có diện tích trồng tiêu lớn như Lộc Ninh, Hớn Quản, Bù Gia Mập… cũng đã vào vụ thu hoạch gặp không ít khó khăn tìm lao động thu hoạch.
Theo đánh giá của ngành nông nghiệp, nếu hồ tiêu đã chín và không thu hoạch kịp sẽ anh hưởng không ít đến phát triển và sinh trưởng của cây vào vụ tiếp theo. Những giải pháp hiện nay của bà con đã xuất hiện một số hộ trải lưới dưới gốc, hái dùng bạt… Ông Nguyễn Văn Bắc, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Bù Đốp cho biết, giá hồ tiêu đang trên đà tăng dần trở lại là tín hiệu mừng cho nông dân, doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất hồ tiêu trong tỉnh. Hiện nay, đây là thời điểm tiêu chín rộ. Nhiều vườn đang trong gia đoạn thu hái nên bà con cần phải hái sớm không để chín rụng trên cây. Tiêu chín rụng trên cây sẽ ảnh hưởng đến sức sinh trưởng và phát triển của cây đến vụ mùa năm sau. Nếu thu hoạch không kịp thời thì dẫn đến năng suất, sản lượng và đặc biệt là chất lượng cũng giảm. Bà con để tiêu tự rụng bằng cách lót bạt hay lưới là giải phát trước mắt, nếu để lâu sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng và làm cho cây suy yếu rất trầm trọng.
Bình Phước là một trong những tỉnh có diện tích hồ tiêu lớn hàng chục nghìn ha. Trong những năm qua, giá thu mua xuống thấp khiến nhiều nông hộ “bỏ rơi” vườn tiêu. Nhiều vườn tiêu suy yếu và chết dần do không được chăm sóc thường xuyên, đúng kỹ thuật. Ngoài ra, do tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp cũng ảnh hưởng không nhỏ đến lực lượng lao động thu hoạch hiện nay./.
