Số lượng dự án đề xuất giảm mạnh
Một báo cáo mới của E3G(*) đánh giá các dự án mới trên toàn cầu cho thấy số lượng dự án điện than đề xuất đã giảm 76% kể từ Thỏa thuận Paris năm 2015, mang đến tia hy vọng về việc chấm dứt xây dựng các nhà máy điện than mới.
Năm 2021 chứng kiến mặt trời lặn trên điện than. Ảnh chụp tại nhà máy điện Fiddler's Ferry, Vương quốc Anh, bởi Phil Gradwell, 2014. (Qua Flickr)
Điều này khiến cho 44 quốc gia không có dự án tiền xây dựng, và sẵn sàng cho cam kết 'không xây dựng thêm nhà máy điện than mới'. 40 quốc gia khác đã thực hiện cam kết này kể từ năm 2015. Cùng nhau, họ có thể hưởng ứng lời kêu gọi 'không xây dựng thêm nhà máy điện than mới vào năm 2021' của Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres.
Báo cáo cho thấy chỉ cần có hành động của 6 quốc gia cũng có thể giúp loại bỏ 82% dự án đang trong quá trình tiền xây dựng còn lại trên thế giới. Chỉ riêng Trung Quốc đã chiếm 55% số dự án toàn cầu, tiếp theo là Ấn Độ, Việt Nam, Indonesia, Thổ Nhĩ Kỳ và Bangladesh. Các dự án còn lại nằm rải rác trên 31 quốc gia khác, 16 quốc gia trong số đó chỉ cần loại bỏ thêm một dự án nữa là có thể nắm trong tay một tương lai không có điện than. Các quốc gia này có thể tiếp bước đà phát triển toàn cầu và các quốc gia cùng khu vực trong việc chấm dứt theo đuổi sản xuất năng lượng bằng nhiệt điện than.
Chris Littlecott, Phó Giám đốc E3G - tác giả báo cáo cho biết: “Sự suy giảm của các dự án và sự gia tăng các cam kết của chính phủ về ‘không xây dựng thêm nhà máy điện than mới’ đang song hành cùng nhau. Trước thềm COP26, các chính phủ có thể cùng nhau xác nhận kế hoạch chuyển đổi từ than đá sang năng lượng sạch”. “Điện than ngày càng kém cạnh tranh hơn so với năng lượng tái tạo về phương diện kinh tế, trong khi rủi ro về tài sản bị mắc kẹt tăng lên. Các chính phủ hiện có thể tự tin hành động để cam kết ‘không có điện than mới’".
Các chính phủ tăng cường cam kết
Nếu Trung Quốc nối gót các nước láng giềng tại Đông Á là Nhật Bản và Hàn Quốc trong việc chấm dứt tài trợ điện than ở nước ngoài, thì điều đó sẽ tạo điều kiện cho việc loại bỏ hơn 40 GW dự án đề xuất trên 20 quốc gia.
COP26, được Chủ tịch COP- ông Alok Sharma, nhận định là “Hội nghị COP khiến điện than trở thành dĩ vãng”, là thời điểm quan trọng để chứng minh động lực loại bỏ điện than mới, và để các quốc gia giàu có hơn viện trợ cho các quốc gia khác hướng tới một tương lai không có điện than. Tác giả báo cáo Leo Roberts, Giám đốc Nghiên cứu tại E3G cho biết:“Quá trình chuyển đổi cơ cấu của ngành điện toàn cầu đang tăng tốc, với việc các quốc gia ngày càng tránh sản xuất điện bằng than đá vì họ nhận ra rằng than là nhiên liệu của quá khứ”. “40 quốc gia cam kết ‘không có điện than mới’ hiện có thể nằm chung nhóm với những quốc gia đã cam kết kể từ Thỏa thuận Paris. Những quốc gia vẫn đang cân nhắc về các nhà máy điện mới nên khẩn trương nhận ra sự chuyển dịch toàn cầu khỏi điện than là điều không thể tránh khỏi, và tránh sai lầm gây tốn kém khi xây dựng các dự án mới”.
Các chính phủ có thể bắt kịp với xu hướng tích cực này bằng cách cam kết 'không xây dựng thêm nhà máy điện than mới' trước các cuộc đàm phán tại Hội nghị thượng đỉnh của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP26) tại Glasgow vào tháng 11 năm nay./.
(*) E3G là một tổ chức nghiên cứu về biến đổi khí hậu độc lập, thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang một thế giới với khí hậu an toàn. E3G chuyên về lĩnh vực ngoại giao khí hậu, rủi ro khí hậu, chính sách năng lượng và tài chính khí hậu
