Theo tài liệu mà phóng viên (PV) Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh có được, ngày 15/11/2018, Tổng giám đốc Đặng Thanh Hải, ký ban hành quyết định số 1999/QĐ-TKV quy định về công tác thuê ngoài trong TKV.
Theo đó, tại khoản 2 điều 2 phần I nêu rõ: “… Thực hiện quy định về quản lý tài nguyên, các đơn vị không được thuê các đơn vị ngoài Tập đoàn vận chuyển than, đất đá lẫn than, bã sàng lẫn than, thuê ngoài chế biến than nguyên khai, đất đá lẫn than... Trong trường hợp đặc biệt, căn cứ báo cáo của đơn vị Tổng giám đốc TKV sẽ xem xét giải quyết theo văn bản hướng dẫn riêng...”
Tiếp đó, ngày 18/5/2021, ông Đặng Thanh Hải ký quyết định số 663/QĐ-TKV về việc Ban hành quy định quản lý trong công tác thuê ngoài một số công đoạn chính phục vụ sản xuất, tiêu thụ Than – Khoáng sản trong Tập đoàn. Điều 2 của quyết định này nêu rõ: “Quyết định này có hiệu lực từ ngày 01/01/2022 và bãi bỏ hiệu lực của Quyết định số 1999/QĐ – TKV ngày 15/11/2018 về việc quy định về công tác thuê ngoài trong TKV.
Nội dung của 2 quyết định không khác nhau là mấy. Cụ thể, tại khoản 4 điều 4 của quyết định ký năm 2021 quy định rõ: “…Các đơn vị không được thuê ngoài Tập đoàn để thực hiện các công đoạn như vận chuyển than, đất đá lẫn than, bã sàng lẫn than; chế biến than (bao gồm chế biến, nâng cấp từ nguồn nguyên khai, chế biến các sản phẩm ngoài than)…”
Theo tìm hiểu của PV, sau thời điểm văn bản này được ban hành, có rất ít đơn vị trực thuộc tập đoàn được thực hiện các công việc sản xuất than trong quy định trên.
Cụ thể, ngày 28/4/2022, ông Nguyễn Quang Quảng - Giám đốc Công ty cổ phần than Hà Tu – Vinacomin ký quyết định số 1199/QĐ – VHTC về việc phê duyệt lựa chọn nhà thầu cho Gói thầu số 07: Thuê ngoài chế biến than sạch từ nguồn đất đá lẫn than bùn. Theo đó, đơn vị trúng thầu là liên danh Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Tuấn Cường HPT và Công ty TNHH Thái Dương. Hồ sơ công ty thể hiện rõ 2 đơn vị này nằm ngoài Tập đoàn TKV, không nằm trong Tổ hợp Công ty mẹ – Công ty con(?)
Tại Công ty than Núi Béo Vinacomin, từ năm 2018 đến năm 2020, trong các quyết định lựa chọn nhà thầu do ông Ngô Thế Phiệt – Giám đốc ký thì các công ty: Công ty TNHH Công Oanh; Công ty TNHH Thái Dương; Công ty CP Kim Khí 893 luôn là các đơn vị thay nhau trúng thầu các gói thầu chế biến than sạch bằng hệ thống tuyển rửa.
Thậm chí, ở gói thầu chế biến than sạch bằng Hệ thống tuyển rửa kho CT CBT và CT Vỉa 14 phục vụ SXKD năm 2019 có giá dự toán là 47.058.126.000 VNĐ thì cả 3 nhà thầu này đều là đơn vị trúng thầu với giá 47.048.740.000 VNĐ.
Như vậy, đối với gói thầu hơn 47 tỷ, nhưng Công ty cổ phần than Núi Béo chỉ tiết kiệm được 9.520.000 VNĐ, tỷ lệ tiết kiệm đạt vỏn vẹn 0,02%? Và điều đáng chú ý hơn cả là 3 nhà thầu trên đều là các công ty nằm ngoài Tập đoàn(?)
Tương tự, tại Công ty cổ phần than Hà Lầm Vinacomin có một đơn vị là Công ty cổ phần vận tải Quảng Ninh đã liên tục trúng các gói thầu: Thuê ngoài chế biến than sạch từ nguồn đất đá lẫn than và bã sàng thải lẫn than năm 2020, 2021; Thuê ngoài Tuyển từ nguồn nguyên khai ra các chủng loại than cám 3b.1, cám 4a.1 và các chủng loại than khác năm 2021; Thuê ngoài Tuyển từ nguồn nguyên khai ra các chủng loại than chất lượng năm 2022;… Các quyết định lựa chọn nhà thầu do ông Vũ Ngọc Thắng – Giám đốc Công ty cổ phần than Hà Lầm Vinacomin ký. Đây cũng là nhà thầu tham gia trực tiếp vào công đoạn chế biến than nhưng không nằm trong Tập đoàn như TKV đã quy định.
Tại Công ty than Mạo Khê – TKV, Công ty than Nam Mẫu – TKV và Công ty cổ phần than Vàng Danh Vinacomin thì Công ty Cổ phần A.N.L.A.N (Công ty ANLAN) “độc diễn”, liên tiếp trúng các gói thầu chế biến than ở cả 3 công ty chi nhánh của TKV.
Cụ thể, Công ty ANLAN đã trúng nhiều gói thầu chế biến than tại tại Công ty Than Nam Mẫu – TKV như: Chế biến đá tuyển huyền phù năm 2021 và năm 2022, gói thầu Thu hồi than cám từ nước than bùn (vắt khô than bùn tuyển) năm 2022, gói thầu Thu hồi than cám từ nước than bùn (vắt khô than bùn tuyển) giai đoạn 2 năm 2021,… do Công ty Than Nam Mẫu - TKV là bên mời thầu.
Tại Quyết định số 202/QĐ-TMK-KH do ông Nguyễn Văn Tuân – Giám đốc Công ty than Mạo Khê TKV ký ngày 17/01/2022 về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Tuyển than cám 7a năm 2022 do Công ty than Mạo Khê TKV là bên mời thầu có giá trị 27.867.332.675 VNĐ. Công ty ANLAN tiếp tục là đơn vị trúng thầu với giá 27.746.847.150 VNĐ.
Đặc biệt, tại gói thầu: Thuê công đoạn xử lý than bùn bể và than bùn sau lọc ép về độ ẩm 10-:-11% bằng công nghệ sấy do Công ty cổ phần than Vàng Danh - Vinacomin có giá trị 201.617.460.000 VNĐ. Tại quyết định phê duyệt lựa chọn nhà thầu số 725/QĐ-TVD-KH do ông Phạm Văn Minh – Giám đốc Công ty cổ phần than Vàng Danh - Vinacomin ký ngày 22/05/2020, Công ty ANLAN tiếp tục là đơn vị trúng thầu với giá 189.569.913.500 VNĐ với thời gian thực hiện là hợp đồng gói thầu là 65 tháng.
Theo một chuyên gia trong lĩnh vực quản lý, kinh doanh khoáng sản thì những Quyết định mà TKV ban hành tưởng chặt chẽ nhưng lại có cơ chế mở để doanh nghiệp bên ngoài tham gia vào các gói thầu liên quan các công đoạn chế biến than mà TKV đang không cho phép.
“Vận chuyển than, đất đá lẫn than, bã sàng lẫn than, thuê ngoài chế biến than nguyên khai, đất đá lẫn than là những hoạt động nhạy cảm, liên quan trực tiếp tới chất lượng, sản lượng than thành phẩm. Nhiều nhà thầu ngoài đã vận dụng, biến tướng hoạt động này chính vì vậy mới dẫn đến những vụ khai thác, vận chuyển, buôn lậu than trá phép. Điều này gây thất thoát tài nguyên, thất thu cho ngân sách nhà nước”. Chuyên gia nhấn mạnh
Theo luật sư Nguyễn Văn Cân (Đoàn luật sư Hà Nội): Nhìn vào “bức tranh” thuê ngoài này của TKV có thể thấy, từ năm 2018 đến thời điểm hiện tại phần lớn các công đoạn chế biến than đều được các công ty thuộc TKV triển khai theo hình thức đấu thầu thuê ngoài. Điều này khiến dư luận đặt ra câu hỏi có hay không câu chuyện lợi ích nhóm từ các quyết định về công tác thuê ngoài? Liệu sự việc này có phải một trong những nguyên nhân dẫn đến những sai phạm để lại hậu quả nghiêm trọng tại TKV trong thời gian vừa qua?
Tạp chí Doanh nghiệp & Kinh tế xanh sẽ thông tin tới đọc giả trong bài viết tiếp theo về hoạt động tài chính, kinh doanh, công tác đấu thầu tại Tập đoàn Công nghệ Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV).
