Doanh nghiêp rút lui cao hơn số doanh nghiệp gia nhập thị trường
Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), trong tháng 2/2025, cả nước có hơn 10,1 nghìn doanh nghiệp thành lập mới, với tổng vốn đăng ký gần 136,4 nghìn tỷ đồng, tăng 34,4% về số lượng doanh nghiệp và gấp 2,1 lần về vốn đăng ký so với cùng kỳ năm trước. Theo đó, vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp thành lập mới trong tháng 2/2025 đạt 13,5 tỷ đồng, gấp 1,6 lần so với cùng kỳ năm trước.
Đáng chú ý, số lượng doanh nghiệp quay trở lại hoạt động trong hai tháng đầu năm đạt gần 29,1 nghìn, tăng 53,2% so với cùng kỳ năm 2024. Với mức này, tổng số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động đạt hơn 49,8 nghìn, tăng 19,3% so với cùng kỳ.
Tuy vậy, số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường cũng tăng. Trong hai tháng đầu năm, có gần 56,9 nghìn doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm trước; gần 6,4 nghìn doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể, giảm 36,3%; gần 3,8 nghìn doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 10,3%.
Bên cạnh đó, số lượng doanh nghiệp thành lập mới giảm ở cả ba khu vực kinh tế: nông, lâm nghiệp và thủy sản (giảm 25,7%); công nghiệp và xây dựng (giảm 11,7%); dịch vụ (giảm 7,8%).
Tình hình đăng ký doanh nghiệp 2 tháng đầu năm 2025.
Doanh nghiệp ngành nông - lâm - thuỷ sản giảm mạnh
Cũng theo báo cáo mới của Cục Thống kê, trong 2 tháng đầu năm 2025 có 179 doanh nghiệp thành lập mới thuộc khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản, giảm 25,7% so với cùng kỳ năm trước.
Một trong những nguyên nhân chính là do hiệu quả kinh tế không cao và gặp khó khăn trong khâu tiêu thụ sản phẩm. Theo báo cáo, diện tích một số cây trồng như khoai lang, đậu tương giảm so với cùng kỳ năm trước. Ngoài ra, xu hướng giảm trong chăn nuôi trâu, bò với tổng số trâu giảm 4,0% và tổng số bò giảm 0,5% so với cùng kỳ năm trước cũng phản ánh sự thu hẹp của ngành chăn nuôi, tác động đến quyết định thành lập doanh nghiệp mới.
Bên cạnh đó, xuất khẩu nông sản cũng gặp thách thức lớn khiến doanh nghiệp suy giảm. Theo số liệu ghi nhận, tháng 1/2025, giá trị xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam sang các khu vực châu Mỹ, châu Á và châu Âu giảm. Cụ thể, giá trị xuất khẩu sang khu vực châu Mỹ đạt 1,21 tỷ USD, giảm 3,5% so với cùng kỳ năm 2024; châu Á đạt 2,43 tỷ USD, giảm 1,8% và châu Âu đạt 577 triệu USD, giảm 16,2%. Trong khi đó, xuất khẩu sang khu vực châu Phi tăng 31,3% và châu Đại Dương tăng 0,2%.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết nhiều mặt hàng nông sản chính có sự giảm giá trị xuất khẩu rõ rệt so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, giá trị xuất khẩu rau quả ước đạt 400 triệu USD, giảm 18,1%. Xuất khẩu gạo đạt 500.000 tấn, với 308 triệu USD, tăng 1% về khối lượng nhưng giảm 10,4% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu hạt điều đạt 300 triệu USD, giảm 14,4% so với tháng 1/2024. Việc giá trị xuất khẩu giảm đã làm giảm động lực đầu tư vào ngành, khiến số lượng doanh nghiệp mới thành lập sụt giảm.
Bên cạnh đó, các yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế cũng tạo ra rào cản lớn đối với các doanh nghiệp nông lâm, thuỷ sản. Cụ thể, năm 2024, Việt Nam nhận 114 cảnh báo từ EU – gần gấp đôi so với năm 2023. Chỉ trong hai tháng đầu năm 2025, con số này đã là 16 cảnh báo, chiếm 2,6% tổng số trên toàn khối EU. Các lỗi vi phạm phổ biến liên quan đến dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh trong thủy sản và phụ gia không đạt chuẩn.
Ngoài thủy sản, nhiều mặt hàng nông sản khác cũng gặp khó khăn khi xuất khẩu sang EU do tần suất kiểm tra cao, dao động từ 20% đến 50%. Các sản phẩm như thanh long, đậu bắp, ớt, cùng một số loại gia vị khác đang chịu sự giám sát chặt chẽ.
Các mặt hàng cây công nghiệp của Việt Nam gặp khó khăn khi xuất khẩu sang EU do tần suất kiểm tra cao. (Ảnh minh họa)
Theo Tiến sĩ Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, EU đã phát tổng cộng 5.268 cảnh báo cho các quốc gia trong năm 2024, trong đó Việt Nam đứng đầu Đông Nam Á về số lượng vi phạm. Những lỗi phổ biến gồm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh trong thủy sản và sử dụng phụ gia không đạt chuẩn. Đặc biệt, một số sản phẩm như thanh long, hạt é, thịt ốc bươu bị liệt vào danh sách “thực phẩm mới” chưa được cấp phép, tiềm ẩn nguy cơ bị thu hồi hoặc tiêu hủy hàng loạt.
Cuối cùng, xu hướng chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh và kinh tế tuần hoàn đang đặt ra thách thức lớn cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) do hạn chế về tài chính, nhân lực và công nghệ.
Ông Đinh Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh (HUBA) cho biết, khoảng 90% doanh nghiệp Việt Nam là SME, nhưng phần lớn gặp khó khăn trong quá trình xanh hóa, trong khi các tập đoàn lớn lại có điều kiện để thực hiện. Một trong những rào cản lớn nhất là tài chính, với 65% doanh nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn. Ngoài ra, đầu ra cho sản phẩm xanh chưa ổn định, khiến các doanh nghiệp nhỏ khó tham gia vào chuỗi cung ứng bền vững. Theo ông Kỳ, ngành nông nghiệp công nghệ cao muốn chuyển đổi xanh cần phải ưu tiên chuyển đổi số, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm thông qua tự động hóa.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, mặc dù xuất khẩu nông lâm thủy sản có sự tăng trưởng tích cực trong hai tháng đầu năm, ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Biến đổi khí hậu và yêu cầu chuyển đổi xanh là hai yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất nông sản trong thời gian tới.
Mặc dù số lượng doanh nghiệp mới thành lập trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm, các chuyên gia dự báo ngành này sẽ có những chuyển biến tích cực trong thời gian tới. Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam dự kiến đạt từ 60-62 tỷ USD trong năm 2025, nhờ tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do, mở rộng thị trường và đẩy mạnh giá trị gia tăng thông qua chế biến sâu và áp dụng công nghệ hiện đại.
Riêng ngành thủy sản, SSI Research dự báo các doanh nghiệp có thể đạt mức tăng trưởng doanh thu từ 10-16% trong năm 2025, nhờ lợi thế cạnh tranh và nhu cầu thị trường tăng cao. Những tín hiệu tích cực này có thể thúc đẩy sự gia nhập của các doanh nghiệp mới vào lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản trong thời gian tới./.
