Sầu riêng Đắk Lắk hướng đến chuỗi xuất khẩu "luồng xanh" bền vững

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Hắc Hiển – Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đắk Lắk cho biết: hiện tỉnh có diện tích sầu riêng lớn nhất cả nước với 38.800 ha, tập trung ở các huyện Krông Pắc, Krông Năng, Cư M’gar, Krông Búk, Buôn Ma Thuột và Ea H’leo. Sản lượng năm 2025 dự kiến đạt 380.000 – 400.000 tấn.

Tỉnh có 266 vùng trồng sầu riêng với diện tích khoảng 7.400 ha đã được cấp mã số, tương đương gần 33% tổng diện tích cho thu hoạch. Bên cạnh đó, 39 cơ sở đóng gói sầu riêng tươi và 11 đơn vị đóng gói đông lạnh đã được Tổng cục Hải quan Trung Quốc cấp mã số xuất khẩu.

Tuy vậy, công tác giám sát cũng ghi nhận một số tồn tại: một số hộ dân chưa tuân thủ nghiêm quy trình sản xuất, kiểm dịch thực vật chưa đầy đủ, nhật ký canh tác ghi chép thiếu sót, quản lý vật tư sau sử dụng chưa đảm bảo… Điều này dẫn đến một số lô hàng bị phát hiện vi phạm kiểm dịch thực vật.

Để khắc phục bất cập, ngành nông nghiệp tỉnh đang hoàn thiện Đề án phát triển ngành hàng sầu riêng và bơ giai đoạn 2025–2030. Đồng thời, khuyến cáo người dân sản xuất đúng quy hoạch, không mở rộng diện tích bừa bãi; nâng cao năng lực quản lý cho các HTX, tổ hợp tác; xây dựng chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ – xuất khẩu bền vững.

Cùng với đó là tăng cường tuyên truyền, giám sát vùng trồng, đôn đốc tuân thủ quy trình sản xuất, kỹ thuật thu hoạch, đảm bảo an toàn thực phẩm (ATTP), đặc biệt là kiểm soát dư lượng cadimi – một trong những chỉ tiêu đang được Trung Quốc và các thị trường khó tính khác đặc biệt quan tâm.

Ông Nguyễn Văn Hà, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk cho biết, là địa phương có diện tích sầu riêng lớn nhất nước, để xuất khẩu trái cây sang các thị trường, cần phải chiếu xạ, kiểm dịch thực vật xuất khẩu, kiểm tra an toàn thực phẩm, do đó đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường quan tâm, tiếp tục đàm phán với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để công nhận thêm một số trung tâm kiểm nghiệm tại Đắk Lắk.

Bố trí đơn vị chiếu xạ, đơn vị kiểm dịch thực vật xuất khẩu tại Đắk Lắk để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu, giúp giảm chi phí, hạn chế rủi ro cho doanh nghiệp.

Xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến quản lý xuất khẩu nông sản với quy định cụ thể hơn về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói và kiểm nghiệm, giám định. Xây dựng, chuẩn hóa hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật từ sản xuất, thu hoạch, chế biến đến xuất khẩu. Thiết lập chương trình kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm đối với sầu riêng xuất khẩu…

Tỉnh sẽ lấy mẫu ngẫu nhiên tại một số vùng trồng, cơ sở đóng gói để phân tích dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng trước mùa thu hoạch để kịp thời cảnh báo, tránh nguy cơ bị trả hàng, gây ảnh hưởng đến uy tín ngành hàng.

Hiệp hội phát động phong trào "Sầu riêng luồng xanh"

Tại hội nghị, ông Lê Anh Trung – Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk  đã phát động phong trào: “Chung tay xây dựng chuỗi Sầu riêng xuất khẩu luồng xanh – Vì nền sầu riêng Việt an toàn và bền vững”. Đây là lời hiệu triệu các doanh nghiệp, nông dân, HTX, nhà khoa học và các đơn vị công nghệ cùng cam kết hành động vì một chuỗi ngành hàng minh bạch, sạch và có trách nhiệm.

“Chỉ một vụ việc vi phạm cũng đủ làm sụp đổ uy tín ngành hàng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hàng vạn nông dân và doanh nghiệp. Để sầu riêng Việt Nam vươn tầm thế giới, chúng ta không còn lựa chọn nào khác ngoài kiểm soát toàn diện từ gốc đến ngọn”, ông Trung nhấn mạnh.

Phong trào hướng đến nâng cao nhận thức cộng đồng ngành hàng, siết chặt kiểm soát hóa chất, đặc biệt là cadimi và vàng O, chủ động “nói không” với chất cấm trong nông nghiệp.

Các vườn trồng sẽ được yêu cầu gắn mã QR để truy xuất nguồn gốc đến từng cây sầu riêng. Mỗi lô hàng trước khi xuất kho phải qua phòng xét nghiệm đạt chuẩn – chốt chặn cuối cùng đảm bảo an toàn thực phẩm. Công nghệ số sẽ được áp dụng triệt để để kiểm soát minh bạch từng trái sầu riêng.

Hiệp hội đặt mục tiêu nhân rộng ít nhất 15 mô hình chuỗi sản xuất – đóng gói – xuất khẩu “luồng xanh” trong thời gian tới. Các chuỗi này sẽ là hình mẫu cho toàn ngành, lan tỏa ra các vùng trồng trọng điểm khắp cả nước.

“Hiệp hội cam kết làm đầu mối gắn kết giữa chính quyền, doanh nghiệp, nông dân, nhà khoa học và các phòng xét nghiệm để triển khai quyết liệt các cam kết đã nêu”, ông Lê Anh Trung khẳng định.

Tại hội nghị, nhiều nhà khoa học, doanh nghiệp, hợp tác xã đã đưa ra nhiều giải pháp, cải tiến kỹ thuật trong xử lý đất, sử dụng phân bón để hướng đến sản xuất không nhiễm chất cấm "chung tay xuất khẩu bền vững – Sầu riêng Việt Nam vươn tầm thế giới” không chỉ là khẩu hiệu, mà là mục tiêu hành động cụ thể để xây dựng một nền nông nghiệp thông minh, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế sâu rộng. Đó là con đường tất yếu để sầu riêng Việt Nam phát triển lâu dài và bền vững trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu.