Trong 10 tháng đầu năm 2022, tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 9,4 tỷ USD, tăng 33% so với cùng kỳ năm ngoái. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra hay cá ngừ đều ghi nhận tốc độ tăng trưởng hai chữ số.
Giá trị thủy sản đi Mỹ - thị trường tiêu thụ chủ lực của Việt Nam - đạt 1,9 tỷ USD trong 10 tháng qua, tăng 15%; đi Trung Quốc đại lục và Hong Kong ghi nhận 1,5 tỷ USD, tăng 74%; đi Nhật Bản đạt 1,4 tỷ USD, tăng 33%.
Tuy nhiên, tại hội thảo "Ngành thủy sản 2023: Nhận diện thách thức và giải bài toán đơn hàng giảm, lãi suất tăng", các chuyên gia cho rằng: Những thành tích này đạt được chủ yếu là nhờ các tháng trước. Riêng trong tháng 10, giá trị xuất khẩu thủy sản ghi nhận dưới 1 tỷ USD, chỉ nhỉnh hơn 2% so với cùng kỳ. Đây là tốc độ tăng trưởng thấp nhất kể từ đầu năm 2022.Nhu cầu tại các thị trường tiêu thụ hải sản chính của Việt Nam đang chững lại khi nền kinh tế toàn cầu có nguy cơ suy thoái, lạm phát đang ở vùng cao nhất nhiều thập kỷ, và tồn kho tại các nước nhập khẩu đang lớn.
Doanh số bán hàng trùng xuống khi người tiêu dùng ở nhiều nước thắt lưng buộc bụng để ứng phó với tình trạng vật giá leo thang. Ngoài ra, đồng nội tệ của Liên minh châu Âu (EU), Anh, Nhật Bản và Hàn Quốc liên tục mất giá so với USD đã làm giảm sức mua của các thị trường trọng điểm này. Ở trong nước, lượng tồn kho của các doanh nghiệp thủy sản cũng đang tăng, trong khi khâu bảo quản, lưu kho và hậu cần nói chung (logistics) vẫn là điểm yếu của nhiều công ty Việt.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn phải huy động nhiều vốn vay để tài trợ nguồn hàng, dẫn tới những khó khăn về tài chính khi tín dụng thắt chặt, lãi suất tăng mạnh khiến cho chi phí đi vay cao và ảnh hưởng đến kế hoạch kinh doanh.
Đánh giá về vấn đề này, ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, ngành thủy sản đang chịu tác động, hệ lụy của dịch COVID-19, các chuỗi cung ứng quốc tế đứt gãy đến nay chưa khôi phục hoàn toàn. Đặc biệt, lạm phát tăng cao làm giảm sức mua tại các thị trường đang tiêu dùng thủy sản. Để đưa xuất khẩu thủy sản Việt Nam tăng mạnh, các doanh nghiệp cũng cần chú ý đến khâu nuôi trồng đạt chất lượng cao.
“Vấn đề về thức ăn cũng như một số vấn đề liên quan đến phòng bệnh trên cơ sở cũng phải cần quan tâm tạo ra một hệ thống quan trắc tốt nhất nhằm giảm thiểu rủi ro cho người nuôi trong quá trình họ nuôi trồng thủy sản. Rất quan trọng là vấn đề quy hoạch một diện tích đất tương ứng để phục vụ tốt cho nuôi trồng thủy sản, cần phải có một chính sách nhất quán và tính đến chuyện lâu dài, trên cơ sở đó người ta có thể canh tác một cách ổn định và có được sự đầu tư đúng mức trong hoàn cảnh hiện nay”, ông Hòe nói.
Do đó, ông Hòe nhấn mạnh, có thể thấy, dư địa của thị trường đối với thủy sản còn nhiều, cơ hội không ít, nhưng để giành được điều đó trong bối cảnh phải phát triển bền vững và phải cạnh tranh với không ít quốc gia thì ngành phải vượt qua những thách thức. Trọng tâm cần giải quyết trong năm 2023 là các vấn đề về nguồn vốn, sự linh hoạt về sản xuất của doanh nghiệp trong ngắn hạn và dài hạn; các vấn đề liên quan đến thị trường xuất khẩu cũng như giải pháp logistics, lưu kho.
Để vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay, đại diện phía doanh nghiệp, TS Hồ Quốc Lực, Tổng Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, cho biết doanh nghiệp đã xây dựng chiến lược hoạt động 5 năm, trong đó có chiến lược tài chính. Hiện nay, các ngân hàng thương mại không thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu của doanh nghiệp nên Sao Ta coi trọng việc huy động trên thị trường chứng khoán, xem đây là kênh cơ bản để chủ động nguồn vốn hoạt động.
"Doanh nghiệp hoạt động không thể không có thông tin nên phải thường xuyên thu thập, tổng hợp, nhận định, đánh giá và xử lý kịp thời. Ngoài ra, cần giảm ngay các chi phí, nêu cao tiết kiệm trong DN. Vấn đề cốt lõi là chú trọng ứng dụng công nghệ trong sản xuất, cơ giới hóa, tự động hóa, số hóa, sử dụng phần mềm để nâng cao quản trị doanh nghiệp thì chắc chắn sẽ tăng năng suất, giảm thiểu lệ thuộc lao động, với ngành sản xuất thực phẩm thì giảm rủi ro cho chất lượng sản phẩm" - ông Lực nhìn nhận.
