Các chuyên gia, doanh nghiệp chế biến gỗ Việt Nam cho rằng, chủ động về nguồn nguyên liệu trong nước cũng như việc đàm phán với bạn hàng về việc có thể sử dụng các sản phẩm gỗ khác thay thế gỗ nhập khẩu đóng vai trò quan trọng, nhằm giảm thiểu các bất ổn trong luồng cung gỗ nhập khẩu trong tương lai.
Căng thẳng Nga – Ukraine sẽ có thể làm nguồn cung gỗ nguyên liệu từ Nga bị co hẹp, điều này tạo ra sự thiếu hụt gỗ nguyên liệu trên quy mô toàn cầu trong tương lai. Một phần của sự thiếu hụt này có thể được bù đắp bằng việc gia tăng nguồn cung hiện tại từ EU và Hoa Kỳ nơi có các loài gỗ tương đồng với các loài từ Nga. Tuy nhiên, việc thiếu hụt về lượng cung có thể tạo ra sự cạnh tranh giữa các quốc gia nhập khẩu gỗ nguyên liệu; trong đó, có Việt Nam.
Theo ông Tô Xuân Phúc, Tổ chức Forest Trends, nguồn cung gỗ nguyên liệu từ Nga cho Việt Nam nhỏ. Việc suy giảm nguồn này trong tương lai sẽ không có tác động trực tiếp đáng kể tới nguồn cung gỗ cho Việt Nam. Nga cũng không phải là thị trường lớn tiêu thụ các sản phẩm gỗ của Việt Nam và sự co giảm thị trường này trong tương lai cũng sẽ không tạo ra những tác động tiêu cực đáng kể cho ngành.
Tuy nhiên, với lượng cung gỗ nguyên liệu khổng lồ từ Nga bị sụt giảm hoặc bị mất đi trong tương lai, bức tranh cung gỗ nguyên liệu toàn cầu sẽ bị tác động mạnh. Bởi, Việt Nam là một quốc gia cũng phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, với lượng nhập từ 5-6 triệu m3 gỗ quy tròn mỗi năm, ông Tô Xuân Phúc nhận định.
Một số tác động có thể là các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải cạnh tranh khốc liệt với các doanh nghiệp các nước khác về nguồn gỗ nguyên liệu nhập khẩu, đặc biệt ở các thị trường cung gỗ nguyên liệu quan trọng cho Việt Nam là EU và Hoa Kỳ.
Hay giá gỗ nguyên liệu nhập khẩu gia tăng, làm giảm lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước trên trường quốc tế. Nguồn cung từ Nga thiếu hụt có thể làm hình thành các nhu cầu mới về đối với các loài gỗ thay thế cho các loài trước đó được nhập từ Nga.
Ông Võ Quang Hà, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tân Vĩnh Cửu (TAVICO) cho biết, từ năm 2000, doanh nghiệp đã nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Nga. Với tình hình căng thẳng hiện nay, việc nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ EU sẽ ảnh hưởng. Doanh nghiệp đã gọi điện cho các nhà cung cấp và giá nguyên liệu gỗ đã tăng lên. Bởi, EU sẽ phải giữ lại một phần lượng gỗ nguyên liệu để bù đắp do không nhập từ Nga. Việc đấu giá gỗ nguyên liệu sẽ phải cạnh tranh rất cao và bên cạnh đó, giá cước tàu vận chuyển thời gian tới cũng sẽ tăng.
Bên cạnh những khó khăn, ông Vũ Hải Bằng, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Woodsland cũng đánh giá về cơ hội mở ra với ngành gỗ là khi các nhà sản xuất nội thất ở EU cũng thiếu nguồn nguyên liệu từ Nga cũng là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu đồ nội thất.
Với một số chi tiết sản phẩm, doanh nghiệp đã bàn với đối tác là thay thế gỗ khác cho gỗ sồi như gỗ keo. Trong khoảng 2 năm vừa qua, gỗ từ châu Âu đã tăng 50% nên đây cũng là sức ép rất lớn với các doanh nghiệp về giá thành và cũng buộc khách hàng cũng phải tìm giải pháp.
"Việt Nam có lợi thế là có lượng gỗ từ rừng trồng đang cung ứng khá tốt với sản lượng lớn. Trong tình hình bất ổn như hiện nay, việc duy trì, bảo vệ và phát triển nguồn cung gỗ nội địa cả về lượng và chất sẽ là chỗ dựa tốt cho các doanh nghiệp chế biến gỗ Việt Nam", ông Vũ Hải Bằng chỉ ra.
Đồng quan điểm trên, ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cũng cho rằng, đây là lý do để đề nghị khách hàng chuyển sang sử dụng gỗ rừng trồng trong nước thay thế sản phẩm gỗ nhập khẩu. Đồng thời, thay thế việc sử dụng nguồn gỗ nguyên liệu để giảm chi phí. Bản thân khách hàng của doanh nghiệp ông cũng đã đưa ra ý kiến tìm nguồn gỗ thay thế.
Trước tình hình nhiều nước có thể đưa ra các quyết định cấm vận với sản phẩm của Nga, các doanh nghiệp ngành gỗ cũng nhận định, mỗi doanh nghiệp cũng cần nghiên cứu về tỷ lệ sử dụng gỗ của Nga khi xuất khẩu vào châu Âu và Mỹ.
“Nguồn gốc gỗ từ Nga chủ yếu là gỗ bạch dương với các sản phẩm chế biến chủ yếu là tủ nhà tắm, nhà bếp… Hiện chưa thực sự nhiều khó khăn về nguồn này vì còn đang chờ, phụ thuộc vào các nhà nhập khẩu liệu có các quy định khắt khe về sản phẩm có sử dụng nguồn gốc từ Nga hay không”, ông Đỗ Xuân Lập cho hay.
Theo các chuyên gia, doanh nghiệp, để chủ động về nguồn nguyên liệu trong nước đóng vai trò quan trọng, nhằm giảm thiểu các bất ổn trong luồng cung gỗ nhập khẩu trong tương lai. Để làm được điều này đòi hỏi nỗ lực chung của Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và các hộ trồng rừng. Chính phủ có thể đưa ra các cơ chế chính sách nhằm khuyến khích việc trồng rừng gỗ lớn.
Ngoài ra, các cơ chế chính sách cũng cần tập trung vào tạo môi trường nhằm thu hút doanh nghiệp chế biến vào đầu tư tại các vùng nguyên liệu rừng trồng. Liên kết giữa doanh nghiệp và các hộ trồng rừng nhằm tạo nguồn gỗ lớn có chất lượng cao có tiềm năng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng đất của các hộ.
Việt Nam cần có chiến lược phát triển nguồn gỗ nguyên liệu rừng trồng. Chiến lược bao gồm việc đa dạng hóa các loài gỗ rừng trồng trong tương lai nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng về các loài sử dụng trong chế biến./.
