Toàn tỉnh Gia Lai hiện có 288 cơ sở sản xuất, chế biến gỗ, gia công mộc dân dụng, băm dăm, viên nén... Ngoài một số doanh nghiệp có quy mô lớn thì đa phần là các doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể với quy mô sản xuất chế biến nhỏ, công nghệ sản xuất lạc hậu. Hoạt động sản xuất chủ yếu vẫn là cưa xẻ gỗ nguyên liệu, băm dăm để cung cấp cho các công ty lớn ở ngoài tỉnh sản xuất thành phẩm và xuất khẩu. Từ năm ngoái đến nay, các doanh nghiệp ngành chế biến gỗ đã bắt đầu bị sụt giảm đơn hàng, cả trong và ngoài nước, dẫn đến nhiều doanh nghiệp bị tồn kho lớn, nguồn vốn lưu động khó khăn khiến doanh nghiệp chỉ hoạt động cầm chừng, thậm chí có doanh nghiệp phải đóng cửa.
Theo ghi nhận, Công ty TNHH Minh Dương Kon Tum, ở Khu công nghiệp (KCN) Diên Phú, TP.Pleiku cung cấp cho các doanh nghiệp xuất khẩu nội thất ở TP..HCM và Bình Dương gần 20.000m3 ván thanh gỗ cao su tẩm sấy mỗi năm. Nhưng từ giữa năm ngoái, nhiều doanh nghiệp bạn hàng đã dừng hẳn xuất khẩu, khiến công ty Minh Dương buộc phải giảm sản xuất. Từ đầu năm tới nay, tình hình càng trở nên khó khăn, công ty chỉ còn duy trì sản xuất bằng 1/4 công suất so với mọi năm.
Ông Phan Đình Kế, Giám đốc Công ty Minh Dương cho biết: "Doanh nghiệp chưa thấy tín hiệu khả quan nào từ thị trường. Hiện tại, những doanh nghiệp tinh chế gỗ nội thất đã thu hẹp 80% sản xuất, kéo theo những doanh nghiệp sơ chế như chúng tôi chỉ biết thu hẹp sản xuất hơn 50% sản lượng. Chúng tôi cũng đang chờ những hợp đồng mới của những nhà xuất khẩu. Hi vọng vậy chứ không biết làm thế nào”.
Tương tự, Công ty TNHH một thành viên nội thất Sesan là một doanh nghiệp chuyên chế biến đồ gỗ xuất khẩu với các sản phẩm chính là đồ gỗ nội thất và hàng gỗ mỹ nghệ như giường, tủ, ghế, khay, tô… sang các thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản, những năm trước tình hình xuất khẩu gỗ tương đối thuận lợi nên mỗi năm Công ty đạt giá trị kim ngạch xuất khẩu từ 1,2-1,5 triệu USD. Thế nhưng, trong năm 2022 và những tháng đầu năm nay, Công ty đang gặp rất nhiều khó khăn do thị trường các nước bị thu hẹp, do đó số lượng đơn hàng xuất khẩu gần như không có. Ông Trần Thanh Phong, Giám đốc Công ty cho hay, vì không có đơn hàng từ năm 2022 đến nay nên từ chỗ Công ty có đến 60-100 công nhân thì bây giờ phải cho nghỉ gần hết, chỉ còn vỏn vẹn 2 người. Ban đầu, Công ty cố gắng xoay xở để giữ chân người lao động, nhưng càng lúc càng bế tắc, buộc phải cắt hết. Việc không có đơn hàng phát sinh kéo dài đã buộc Công ty phải đóng cửa ngừng hoạt động. Ngoài làm hàng xuất khẩu, Công ty cũng có làm một số công trình tư nhân trong nước, nhưng việc thanh toán vốn từ các chủ đầu tư rất chậm. “Chưa bao giờ ngành gỗ lại điêu đứng như 2 năm vừa qua. Chúng tôi đã nỗ lực tìm kiếm khách hàng nhưng đến giờ này vẫn chưa có kết quả gì khả quan. Với tình hình này, khó phát sinh đơn hàng, khó khăn lại tiếp tục kéo dài”, ông Phong nói.
Không bán được hàng, nhiều doanh nghiệp chế biến gỗ đang ở tình trạng tồn kho khối lượng lớn. Ảnh minh họa
Với nhận định của nhiều doanh nghiệp ngành gỗ, tình hình sản xuất đang rơi vào thời kỳ hết sức ảm đạm, có nhiều bất lợi và đà sụt giảm được dự báo sẽ tiếp tục kéo dài cho đến hết năm. Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Gia Khang, chuyên sản xuất nội thất ở tỉnh Gia Lai cũng đang ở giai đoạn khó khăn chưa từng có. Ông Nguyễn Văn Khánh, Giám đốc công ty cho biết, vào thời điểm thị trường ổn định, hàng năm, công ty đạt doanh thu từ 50 đến 100 tỷ đồng. Nhưng, gần 1 năm nay, doanh thu giảm 70%. Từ mức 200 công nhân, hiện tại nhà máy chỉ còn 40 người làm việc cầm chừng.
Theo ông Khánh, doanh nghiệp không chỉ khó tìm chỗ đứng ở thị trường xuất khẩu, thị trường nội địa cũng đang bị doanh nghiệp nước ngoài cạnh tranh mạnh và ngày càng giảm sút. Ông Khánh cho rằng, doanh nghiệp chế biến gỗ cần có sự thay đổi để tự cứu lấy mình, nhưng doanh nghiệp gỗ Gia Lai, đa số không có đủ nguồn lực. “Duy trì sản xuất kinh doanh đối với những nơi xa cảng biển như Gia Lai thì buộc phải tính đường dài là phát triển bền vững, phải sử dụng gỗ rừng trồng, chuyển dần công nghệ sản xuất để bán sang thị trường Châu Âu. Nhưng cái khó của doanh nghiệp sản xuất là phải đủ lực, phải có đất trồng rừng, hoặc liên kết với các tổ chức trồng rừng để đảm bảo vùng nguyên liệu lâu dài thì mới làm được”, ông Khánh trăn trở.
Trên thực tế, các sản phẩm từ nguyên liệu là gỗ rừng trồng như keo, cao su, thông được thị trường rất ưa chuộng. Dù sản lượng hàng bán trực tiếp ra thị trường không nhiều, nhưng chủ yếu một số công ty thực hiện gia công cho các nhà xuất khẩu ở TP. .HCM và Bình Dương. Cùng với việc giảm mạnh sản lượng tiêu thụ nội, giá trị kim ngạch xuất khẩu mặt hàng gỗ tinh chế trên địa bàn đã bắt đầu suy giảm trong khoảng 3 năm nay.
Nếu năm 2019 đạt 7 triệu USD, năm 2020 đạt 7,5 triệu USD, thì đến năm 2021 chỉ đạt 4,3 triệu USD, năm 2022 chỉ đạt 3,5 triệu USD, và 4 tháng đầu năm 2023 mới đạt 192 ngàn USD. Trong 4 tháng đầu năm nay, sản lượng gỗ MDF ước đạt 6.355 m3 (đạt 9,21% kế hoạch, giảm 64,16% so với cùng kỳ), nguyên nhân giảm mạnh là do thị trường tiêu thụ phía Nam sụt giảm nên ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất sản phẩm này.
Ông Nguyễn Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Gia Lai cho biết, do tình hình căng thẳng chính trị, kinh tế suy giảm, lạm phát ở nhiều quốc gia đã khiến thị trường gỗ toàn cầu sụt giảm sâu, điều này đã tác động rất lớn đến ngành gỗ trong nước vì khó khăn do thị trường bị đứt gãy. Qua tìm hiểu cho thấy nhiều doanh nghiệp gỗ ở các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn gần như đang hoạt động cầm chừng, thậm chí nhiều nơi đã đóng cửa vì không có đơn hàng.
"Lượng hàng tồn kho ở nhiều nơi cũng khá lớn. Việc tiêu thụ chủ yếu là bán qua các công ty có chức năng xuất khẩu, khi các nhà xuất khẩu gặp bất lợi thì hoạt động của doanh nghiệp sản xuất cũng đứng luôn. Tình hình tiêu thụ nội địa cũng rất ảm đảm khi người dân thắt chặt chi tiêu, khiến nhu cầu trong nước sụt giảm mạnh trong thời gian qua", ông Tuấn cho hay./.
