Sáng 7/11, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp với Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) và các bộ, ngành liên quan về dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp (Quyết định về tiêu chuẩn khí thải xe cơ giới).
Áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải xe cơ giới góp phần giảm ô nhiễm không khí
Theo báo cáo của cơ quan soạn thảo (Bộ GTVT), việc áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải xe cơ giới thời gian qua đã góp phần hạn chế mức độ gia tăng phát thải chất ô nhiễm không khí, cải thiệm môi trường tại các đô thị; ngăn ngừa, hạn chế công nghệ, phương tiện cũ, lạc hậu gây ô nhiễm môi trường thâm nhập vào Việt Nam.
Dự thảo Quyết định về tiêu chuẩn khí thải xe cơ giới chuyển tiếp các mức tiêu chuẩn khí thải đang thực hiện theo Quyết định số 249/2005/QĐ-TTg, Quyết định số 29/2011/QĐ-TTg, một phần Quyết định số 16/2019/QĐ-TTg. Cụ thể, từ ngày 1/1/2025, ô tô nhập khẩu mới và ô tô sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 5; xe gắn máy nhập khẩu mới và xe gắn máy sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 2; mô tô nhập khẩu mới và mô tô sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 4; ô tô nhập khẩu đã qua sử dụng tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 4.
Dự thảo Quyết định thu gọn phạm vi điều chỉnh là xe cơ giới lắp động cơ nhiệt nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp; nâng mức tiêu chuẩn khí thải đối với mô tô 2 bánh nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp từ Mức 3 lên Mức 4 từ ngày 1/1/2027; áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải bằng "0" từ ngày 1/1/2026 đối với xe chở người 4 bánh có gắn động cơ, xe chở hàng 4 bánh có gắn động cơ nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp; mô tô 3 bánh, xe gắn máy 3 bánh nhập khẩu và sản xuất lắp ráp.
Các loại xe cơ giới không áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải gồm: Xe cơ giới của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh; xe cơ giới dùng để nghiên cứu khoa học, nghiên cứu phục vụ sản xuất, trưng bày, giới thiệu tại hội chợ, triển lãm thương mại; xe cơ giới sản xuất, lắp ráp để xuất khẩu; xe cơ giới nhập khẩu theo quy định của các điều ước quốc tế; xe cơ giới được thiết kế có kết cấu đặc biệt không vì mục đích tham gia giao thông đường bộ; mô tô, xe gắn máy 3 bánh dùng cho người khuyết tật; ô tô được sản xuất, lắp ráp từ ô tô cơ sở đã được chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường.
Dự thảo cũng quy định trách nhiệm cụ thể của Bộ GTVT, Bộ KH&CN, Bộ Công Thương, các bộ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong tổ chức thực hiện lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải quy định tại Quyết định.
Rà soát, bảo đảm lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải phù hợp, thống nhất
Sau khi nghe ý kiến của đại diện Bộ GTVT, Bộ TN&MT, Bộ Công Thương, Phó Thủ tướng yêu cầu cơ quan soạn thảo rà soát, bảo đảm lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải phù hợp, thống nhất giữa Luật Đường bộ, Luật Bảo vệ môi trường, nhất quán với Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metal của ngành GTVT.
Việc thực hiện lộ trình phải tính khả thi, bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội và các cam kết, thoả thuận quốc tế về môi trường mà Việt Nam tham gia; không chồng chéo về đối tượng, phạm vi điều chỉnh.
Trong tổ chức thực hiện, Bộ GTVT chịu trách nhiệm trong kiểm tra, thanh tra, tổng hợp, báo cáo. Bộ Công Thương chịu trách nhiệm về hoạt động nhập khẩu xe cơ giới (cùng với Tổng cục Hải quan), sản xuất, lắp ráp xe cơ giới tại doanh nghiệp trong nước.
Bộ KH&ĐT chịu trách nhiệm về các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài, thành lập doanh nghiệp nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp xe cơ giới. Bộ TN&MT chịu trách nhiệm ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn chung đối với các quy chuẩn tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường nói chung.
UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, căn cứ vào điều kiện kinh tế-xã hội, hạ tầng giao thông, môi trường trên địa bàn để ban hành và thực hiện lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải sớm hơn, nghiêm ngặt và chặt chẽ hơn.
"Quyết định phải bổ sung quy định về kiểm tra, giám sát và chế tài xử lý đối với doanh nghiệp không thực hiện đúng lộ trình", Phó Thủ tướng nói.
Phó Thủ tướng cũng giao Bộ GTVT nghiên cứu, đề xuất phương án áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 4 đối với xe gắn máy nhập khẩu mới và xe gắn máy sản xuất, lắp ráp trong thời gian sớm nhất./.
Trước đó, tại tờ trình quy định lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp, Bộ Giao thông vận tải cho biết:
Về cơ sở thực tiễn, ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng tại các thành phố lớn, đặc biệt là thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Nồng độ các chất độc hại như cacbon monoxit (CO), Hydrocacbon (HC), chất hạt (PM) thường xuyên vượt tiêu chuẩn cho phép (TCCP).
Mức độ phơi nhiễm của người tham gia giao thông cũng vượt giới hạn cho phép 2-3 lần. Hàm lượng Nitơ oxit (NOx) trung bình năm và trung bình giờ ở ven đường đều vượt TCCP.
Chất lượng không khí ở 2 thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đều ở mức thấp so với các thành phố phát triển hơn trong khu vực như Bangkok, Hong Kong (Trung Quốc), Busan, Seoul… và có xu hướng ngày càng xấu đi.
Theo các báo cáo môi trường quốc gia giai đoạn 2016-2020, phần lớn chất gây ô nhiễm không khí (NO2 CO, PM) ở các đô thị có nguồn gốc từ hoạt động của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ đang lưu hành.
Trong đó, một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng phát thải của phương tiện là mức tiêu chuẩn khí thải của phương tiện giao thông cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp trước khi đưa vào lưu hành.
Theo Bộ Giao thông vận tải, Kết luận số 81-KL/TW ngày 4/6/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường có nêu: “Đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi năng lượng công bằng; tập trung nguồn lực giải quyết các nguy cơ cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, suy giảm các hệ sinh thái; từng bước giảm dần sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, chuyển mạnh sang phát triển và sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo”.
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ: khoản 6 Điều 41 quy định “Thủ tướng Chính phủ quy định lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp”.
Quyết định số 717/QĐ-TTg ngày 27.7.2024 của Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành các Luật, Nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 7.
Tại điểm 23, mục 4 Phụ lục ban hành kèm theo Quyết định số số 717/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT chủ trì xây dựng dự thảo “Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp (khoản 6 Điều 41)”.
Từ các lý do nêu trên, Bộ Giao thông vận tải cho rằng, việc xây dựng “Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp là cần thiết nhằm bảo đảm tính ổn định, liên tục của hệ thống pháp luật.