Thông tin trên được công bố tại Hội thảo trực tuyến công bố tác hại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng do Bộ Y tế vào ngày 29/10 vừa qua.
Đặt ra yêu cầu cần có hành động ngăn chặn thuốc lá mới
Phát biểu chủ trì Hội thảo, GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, sau hơn 10 năm thực hiện Luật phòng chống tác hại của thuốc lá và các biện pháp kiểm soát thuốc lá, tỷ lệ hút thuốc lá chủ động ở người trưởng thành tại Việt Nam có giảm.
Theo GS.TS Trần Văn Thuấn, Việt Nam đối mặt với sự gia tăng người sử dụng thuốc lá mới, chủ yếu là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đặc biệt là trong giới trẻ. Điều này dẫn đến gánh nặng bệnh không lây nhiễm như: Tim mạch, ung thư, đái tháo đường, bệnh phổi mạn tính… chiếm tới 81% nguyên nhân tử vong và 73% tổng gánh nặng bệnh tật.
Việt Nam thuộc nhóm quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc lá cao nhất thế giới. Thiệt hại kinh tế đối với xã hội do hút thuốc lá chủ động và thụ động gồm chi phí khám chữa bệnh, tổn thất năng suất lao động do mắc bệnh và tử vong sớm bởi hút thuốc lá chiếm 1,14% GDP (tương đương 108,7 nghìn tỷ đồng). Chi phí này cao gấp 5 lần so với nguồn thu từ thuế thuốc lá mang lại.
Đặc biệt trong những năm gần đây, bên cạnh thuốc lá truyền thống, trên thị trường nước ta đã xuất hiện các sản phẩm thuốc lá mới, bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng với nhiều mẫu mã hấp dẫn. Kéo theo đó số người trẻ sử dụng thuốc lá gia tăng: Năm 2019, khoảng 2,6% học sinh Việt Nam từ 13 - 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử thì đến năm 2023 kết quả điều tra tại 11 tỉnh, thành đã tăng lên 8,1%.
Các cơ quan chức năng đã cảnh báo về tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ của người sử dụng. Năm 2023 đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Theo ông Thuấn, mặc dù các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được phép nhập khẩu, quảng cáo hoặc bán tại Việt Nam. Thế nhưng, tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này vẫn tăng nhanh trong thời gian qua, đặc biệt là ở học sinh phổ thông trung học ở khu vực thành thị. Các cơ quan chức năng cũng đã cảnh báo về tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép. Thực tế nhiều bệnh viện trên cả nước đã ghi nhận không ít thanh thiếu niên nhập viện có liên quan đến thuốc lá điện tử, trong đó có ngộ độc, loạn thần và ngộ độc ma túy.
Đại diện Bộ Y tế cho biết từ thực tế hiện nay đặt ra yêu cầu Việt Nam cần có hành động ngăn chặn thuốc lá mới. Trước mắt là đề xuất Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá mới.
Thiệt hại kinh tế do hút thuốc lá trên 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm
TS. Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá khoảng trên 108.000 tỷ đồng/năm.
Qua tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho thấy, chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Cũng trong năm 2022 và 2023, Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận gần 130 trường hợp nhập viện bị ngộ độc sau khi sử dụng thuốc lá điện tử… Triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do: dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp.
Theo ông Hà Anh Đức nhấn mạnh, không có một sản phẩm thuốc lá nào an toàn cho sức khỏe. Bên cạnh đó, với các thiết kế đa dạng hấp dẫn với thanh thiếu niên, nguy cơ thuốc lá mới góp phần tạo ra thế hệ trẻ nghiện nicotine và các chất gây nghiện khác, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, môi trường, lối sống, hành vi của giới trẻ và an ninh trật tự xã hội.
“Do tỷ lệ thanh thiếu niên gia tăng sử dụng thuốc lá mới, đề nghị Quốc hội kịp thời ban hành quy định để cấm toàn diện các sản phẩm này trước khi việc sử dụng trở nên phổ biến hơn, bao gồm: cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo, sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”, TS. Hà Anh Đức đề xuất.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thuốc lá điện tử là sản phẩm có hệ thống phân phối điện tử dạng thiết bị hay tách riêng các bộ phận, được thiết kế không cháy mà chỉ làm hóa hơi dung dịch mà người dùng hít vào. Thuốc lá nung nóng là các sản phẩm tạo ra các sol khí có chứa nicotine và hóa chất độc hại khi được làm nóng hay khi một thiết bị có chứa thuốc lá được kích hoạt. Người dùng hít sol khí này qua thiết bị hút thuốc lá nung nóng.
Tại hội thảo cũng công bố kết quả Nghiên cứu “Tổng hợp và phân tích các nghiên cứu, báo cáo của quốc tế và trong nước về tác hại của thuốc lá mới, đề xuất các biện pháp ngăn chặn thuốc lá mới” do Bộ Y tế thực hiện. Tác hại đối với sức khoẻ của thuốc lá điện tử là: các tác hại cấp tính, gây nghiện, bệnh về hô hấp, tim mạch, ung thư, răng miệng, ảnh hưởng đến phát triển và thai nhi và các vấn đề sức khoẻ khác.
Thuốc lá nung nóng gây tác hại đối với sức khoẻ như: bệnh về hô hấp, tim mạch, ung thư, ảnh hưởng hệ thần kinh, sinh sản, trí não và ảnh hưởng đến sức khỏe phụ nữ mang thai, trẻ em và vị thành niên và các vấn đề sức khoẻ khác. Chưa có đủ bằng chứng để chứng minh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là sản phẩm giảm hại, tuy nhiên, sử dụng kép làm tăng đáng kể tỷ lệ mắc tất cả các bệnh được nghiên cứu./.
