Sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đã có mặt tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ
Việt Nam là một trong những quốc gia có tiềm năng xuất khẩu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, nhờ sự đa dạng ngành nghề và giàu tài nguyên. Hiện nay, Việt Nam có hơn 5.400 làng nghề và làng nghề truyền thống, với tổng doanh thu của các làng nghề này khoảng 75 nghìn tỷ đồng.
Đến nay, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đã có mặt tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ. Kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam đã tăng từ 1,62 tỷ USD năm 2015, lên 2,23 tỷ USD năm 2019. Nếu nỗ lực khắc phục được những hạn chế, năm 2025, Việt Nam có thể tăng kim ngạch xuất khẩu ngành hàng này lên mức 4 tỷ USD và phấn đấu đạt 6 tỷ USD vào năm 2030.
Các chuyên gia thị trường nhận định, xuất khẩu thủ công mỹ nghệ đang có nhiều triển vọng, đặc biệt trong thời đại công nghệ 4.0 với lợi thế của kênh thương mại điện tử, giúp tăng khả năng tiếp cận của người tiêu dùng, đặc biệt là trên thị trường thế giới. Thủ công mỹ nghệ là một trong những nguồn quan trọng của hàng hóa xuất khẩu và tiềm năng ngoại hối.
Bên cạnh đó, xu hướng thị hiếu khách hàng đối với các mặt hàng trang trí đậm nét văn hóa dân tộc đang thu hút một lượng lớn các nhà đầu tư trong nước và quốc tế, đem đến tín hiệu tích cực cho thị trường xuất khẩu thủ công mỹ nghệ. Thị trường thủ công mỹ nghệ toàn cầu được định giá 1.007 tỷ USD vào năm 2023, hướng đến con số 1.107 tỷ USD vào năm 2024 và 2.394 tỷ USD vào năm 2032.
Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó có 47 ngành thủ công mỹ nghệ truyền thống với đa dạng mặt hàng từ sơn mài, khảm trai, thêu ren, dệt lụa, đến gốm sứ, mây tre đan. Theo Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 của thành phố Hà Nội, mục tiêu giai đoạn 2023-2025 là tăng trưởng xuất khẩu đạt 4,4% - 5%/năm; giai đoạn 2026-2030 đạt 5,1% - 5,5%/năm; đến năm 2030 có từ 6 - 10 nhóm hàng thủ công mỹ nghệ của các làng nghề Hà Nội được xuất khẩu trực tiếp sang các thị trường nước ngoài; đồng thời, nâng tỷ trọng xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ chiếm từ 3% - 5% trong tỷ trọng xuất khẩu của thành phố.
Để hỗ trợ các doanh nghiệp, làng nghề trong xúc tiến thương mại, ngành Công thương Hà Nội trong những năm qua thường xuyên tổ chức các hội chợ trong và ngoài nước, thu hút hàng chục nghìn lượt khách thăm quan, giao dịch, qua đó tạo cơ hội để doanh nghiệp tìm kiếm thị trường, nắm bắt được xu thế thị trường từ đó định hướng được sản xuất đúng và trúng.
Đặc biệt, các hội chợ quốc tế quà tặng thủ công mỹ nghệ (Hanoi Giftshow) hàng năm chính là cầu nối giúp cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thủ công mỹ nghệ của Hà Nội gặp gỡ, giao dịch, kết nối kinh doanh, đàm phán ký kết hợp đồng với các nhà nhập khẩu, khách thương mại để đẩy mạnh tiêu thụ và xuất khẩu sản phẩm, hướng đến thị trường xuất khẩu bền vững của hàng thủ công mỹ nghệ.
Cơ hội cho hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam tiếp tục mở rộng thị trường xuất khẩu
Theo Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, năm 2024, thị trường sản phẩm thủ công mỹ nghệ toàn cầu hướng đến con số 1.107 tỷ USD và dự báo sẽ đạt 2.394 tỷ USD vào năm 2032. Điều này cho thấy, xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ còn nhiều tiềm năng và là cơ hội cho hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam tiếp tục mở rộng thị trường xuất khẩu, gia tăng giá trị, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm.
PGS.TS Đặng Mai Anh, Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp cho rằng, để có mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ bắt kịp và phù hợp nhu cầu thị trường, các doanh nghiệp phải có chiến lược đúng cho quá trình sáng tạo và sản xuất. Cụ thể, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất cần hiểu rõ về nhu cầu thị trường và đối tượng khách hàng sẽ hướng đến.
Mỗi loại sản phẩm có những đặc điểm riêng và sự thu hút đối với những đối tượng khách hàng khác nhau, vào những thời điểm khác nhau… Việc khai thác tốt các thị trường đúng loại hàng, đúng thời điểm sẽ đạt được mục đích kinh doanh sản phẩm trong nước và xuất khẩu ra thế giới.
Tại Diễn đàn "Kết nối thương mại sản phẩm thủ công mỹ nghệ, OCOP với hệ thống khách hàng chiến lược tại Việt Nam" được tổ chức vào tháng 10/2024, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Trần Thanh Nam nhận định, với sức sáng tạo dồi dào của nghệ nhân, DN, các sản phẩm của ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam rất đa dạng và có thể tiếp tục mở rộng thị trường ra các nước.
Tuy nhiên, để đáp ứng được các tiêu chuẩn cũng như thị hiếu của người tiêu dùng trên thế giới, đòi hỏi yêu cầu về thẩm mỹ, về tính sáng tạo trong từng sản phẩm thủ công mỹ nghệ là rất lớn. Sản phẩm làm ra phải phục vụ cuộc sống.
Do đó, rất cần sự tư vấn, gợi ý của các chuyên gia nước ngoài về thị trường, các kỹ thuật mới, công nghệ mới để các nghệ nhân nâng cao tay nghề, nắm bắt được nhu cầu thị trường quốc tế để thổi hồn vào sản phẩm. Đồng thời, các DN có nhu cầu có thể đặt hàng các trường đào tạo nghề thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để đào tạo công nhân có tay nghề.
Các hiệp hội cũng cần tập hợp các DN, xây dựng các catalogue giới thiệu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ để có thể gửi cho các Đại sứ quán Việt Nam tại các nước để giúp quảng bá, giới thiệu đến bạn bè quốc tế.
"Chúng tôi rất mong muốn các doanh nghiệp hợp sức lại với nhau thông qua các hiệp hội ngành hàng để có tiếng nói chung. Khi đó, mới có thể đưa các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, sản phẩm OCOP giới thiệu với quốc tế", Thứ trưởng Trần Thanh Nam nói
Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang phối hợp xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, đồng thời tổ chức chương trình tập huấn, truyền đạt cho nghệ nhân công nghệ mới, kỹ thuật mới, tạo ra sức sáng tạo phù hợp với nhu cầu mới của thị trường thế giới nhằm thúc đẩy sản xuất, giá trị gia tăng cho các sản phẩm thủ công mỹ nghệ để khắc phục khó khăn, phấn đấu đạt được kim ngạch xuất khẩu như mục tiêu đã đề ra.
"Bản chất cuối cùng của các sản phẩm thủ công mỹ nghệ là kết tinh giá trị văn hóa của Việt Nam trong mỗi sản phẩm và được tạo ra bởi tay nghề và tư duy của các nghệ nhân", Thứ trưởng Trần Thanh Nam nói và khẳng định, vấn đề chính của sản phẩm thủ công mỹ nghệ là kết nối thị trường và thổi hồn sức sống cuộc sống vào từng sản phẩm thủ công mỹ nghệ, mới đem lại giá trị cao và tồn tại lâu dài./.
Hiện cả nước có 774.392 cơ sở sản xuất kinh doanh sản phẩm thủ công mỹ nghệ, tập trung nhiều ở nhóm đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thêu ren, cơ khí nhỏ; với 2.107 nghệ nhân, thợ giỏi; 571 nghệ nhân cấp tỉnh và 1.322 thợ giỏi thuộc lĩnh vực ngành nghề nông thôn. Số lao động trong các làng nghề là hơn 1,4 triệu lao động.
