Xã Kỳ Nam được coi là thủ phủ trồng mai chưng tết tại tỉnh Hà Tĩnh. Nếu những năm trước, vào cuối tháng 10 âm lịch các vườn mai lá vẫn đang xanh um tùm, bắt đầu đơm nụ, hoa nở đúng dịp tết. Hằng năm, người dân bán hoa mai chưng tết thu về từ vài chục triệu đến gần 500 triệu đồng.
Tuy nhiên, năm nay, hoa lại nở sớm, vào cuối tháng 10, đầu tháng 11 âm lịch, mai Kỳ Nam bắt đầu có hiện tượng rụng lá, một số gốc đã nở hoa, trên nhiều cây cũng đang kết nụ già trong khi còn hơn một tháng nữa mới tới kỳ xuất bán.
Theo chia sẻ của người dân trồng mai, thông thường đến khoảng cuối tháng 10 đến đầu tháng 11 âm lịch họ sẽ bắt đầu tỉa lá để kích hoa nở đúng dịp tết, nhưng do thời gian qua có mưa lớn, khi trời nắng thì nền nhiệt cao kéo dài trong nhiều ngày, nên cây mai trong vườn bắt đầu có dấu hiệu rụng lá, nụ hoa phát triển và nhanh chóng ra hoa.
Là một trong những hộ dân trồng mai lớn của xã, gia đình anh Nguyễn Viết Xuân ở thôn Tân Thành (xã Kỳ Nam, Thị xã Kỳ Anh) có khoảng 700 gốc mai phục vụ dịp tết Nguyên đán Quý Mão 2023, nhưng những ngày gần đây, gần 1/3 trong số đó đã nở hoa, có nụ già.
Anh Xuân chia sẻ: "Thường thì hoa nở sớm sẽ rơi vào các năm nhuận nhưng năm nay do nắng nóng kéo dài quá lâu nên các cây đều tự rụng lá, bung nụ sớm. Gia đình tôi cũng đã cố gắng dùng thuốc hãm bung nụ, không tỉa lá sớm, hy vọng cứu vãn số mai còn lại để bán trong dịp tết này".
Dù đã có thâm niên hơn 15 năm trồng cây mai cảnh nhưng chị Mai Thị Trúc ở thôn Tân Tiến (xã Kỳ Nam, Thị xã Kỳ Anh) cũng không thể lường trước được diễn biến thời tiết của năm nay để tiến hành chăm sóc cây mai cho hoa nở đúng dịp tết.
Chị Trúc cho hay: "Gia đình tôi có khoảng 300 gốc mai có thể xuất bán trong năm nay, nhưng một nửa số cây đã kết nụ già chỉ tầm vài tuần nữa có thể nở bung. Diễn biến thời tiết thất thường khiến người trồng mai như chúng tôi rất khó chăm sóc để cây ra hoa đúng vụ tết. Mặc dù thời tiết mấy ngày nay đã chuyển lạnh nhưng cũng khó có thể cứu vãn vì còn hơn một tháng nữa mới đến tết".
Còn bà Nguyễn Thị Ngân, trú tại thôn Quý Huệ (xã Kỳ Nam, Thị xã Kỳ Anh) đã có thâm niên 18 năm trồng mai cũng lo lắng: "Những năm trước, chúng tôi còn căn được thời tiết để chăm sóc cây mai nở đúng dịp tết. Nhưng năm nay, thời tiết quá thất thường, cuối năm rồi vẫn nắng nóng khiến cây mai ra nụ sớm hơn. Năm nay người trồng mai chúng tôi có khả năng cao sẽ thất thu".
Ghi nhận thực tế các vườn mai tại xã Kỳ Nam cho thấy, hầu hết các cây mai vàng tại các hộ trồng đều có hiện tượng kết nụ già, dự kiến sẽ nở không đúng dịp tết.
Trao đổi với phóng viên, ông Bùi Văn Chuổng - Chủ tịch UBND xã Kỳ Nam cho biết: "Năm nay, diễn biến thời tiết thất thường, khác hẳn so với quy luật những năm trước đã làm cho nhiều diện tích mai nở sớm, kết nụ già, khiến nhiều hộ trồng mai tại địa phương rất lo lắng. Để hỗ trợ bà con, xã đã cử hội nông dân bám sát tình hình, hướng dẫn cho các nhà vườn kỹ thuật chăm sóc để duy trì lượng hoa cung ứng cho thị trường tết năm nay. Thời tiết cuối năm diễn biến khá bất thường nên chúng tôi khuyến cáo bà con phải đặc biệt chú ý bám sát diễn biến thời tiết để có cách chăm sóc phù hợp".
Hiện nay, xã Kỳ Nam có hơn 80% hộ dân tham gia trồng mai tết, trong số đó có 85 hộ trồng từ 100 gốc mai trở lên. Để phục vụ thị trường Tết Nguyên đán 2023, làng mai vàng Kỳ Nam đã chuẩn bị gần 5.000 gốc mai để cung ứng cho khách hàng.
Tuy nhiên, hiện tại đã có gần 10% cây mai nở hoa với tỷ lệ hoa nở từ 30 - 80%; có nhiều cây nở toàn bộ. Dự kiến khoảng 1 tháng nữa thì khoảng 50% số mai tại xã Kỳ Nam sẽ bung nở sớm hơn dự kiến. Để khắc phục tình trạng này, nhiều ngày qua, các nhà vườn đã tăng cường cắt bỏ những hoa nở sớm, tỉa cành, đắp gốc và hy vọng những cây mai này có thể hãm ra nụ, nở vào đúng dịp tết.
Theo bà Lê Thị Hường - Giám đốc Trung tâm Ứng dụng KHKT & Bảo vệ cây trồng, vật nuôi Thị xã Kỳ Anh, khi muốn hãm hoa mai nở sớm cần dùng dao khoanh một hay nhiều vòng xung quanh cành, thân mai để hạn chế vận chuyển dinh dưỡng nuôi cây, ức chế quá trình sinh trưởng; làm giàn che, phun nước lạnh toàn bộ tán cây, duy trì nhiệt độ khoảng 20 độ C; sử dụnng các loại thuốc như DAP, Cytokinine… để ngăn chặn phát triển của nụ hoa; thường xuyên tưới ẩm gốc, tránh bứt lá sớm để ngăn hiện tượng kết nụ.
