Sáng ngày 04/6, hàng ngàn người dân xã Xuân Viên và các xã lân cận đã mang theo nơm, vó… lao xuống đầm Vực của xã Xuân Viên để tham gia Lễ hội bắt cá Vực Rào năm 2023.
Lễ hội này được địa phương tổ chức hàng năm, thường được chọn tổ chức vào ngày Chủ nhật và đã tồn tại gần 300 năm nay. Năm nay, lễ hội được địa phương tổ chức vào ngày 04/6, kéo dài từ 6-17 giờ cùng ngày.
Trước đây, lễ hội này còn có tên gọi là: Lễ hội bắt cá Đầm Vực, lễ hội truyền thống bắt cá Đồng Hoa, nay được gọi là lễ hội đánh cá Vực Rào.
Từ sáng sớm, người dân đã chuẩn bị sẵn dụng cụ gồm nơm, vó, nhủi, lưới… để tham gia lễ hội bắt cá. Sau phần lễ trên bờ, khi hiệu lệnh của người đại diện đứng đầu địa phương cất lên là tất cả từ già trẻ, trai, gái ào xuống đầm bì bõm lội nước bắt cá.
Đầm Vực Rào nơi diễn ra lễ hội có chiều dài khoảng 1km, rộng khoảng 30 ha, với mực nước chỗ sâu nhất khoảng 1m. Những loài cá sinh sống ở đây chủ yếu là cá chép, cá lóc, cá rô, cá diếc, cá mè...
Được biết, khu vực Đầm Vực Rào này thường ngày chính quyền cấm không cho đánh bắt cá, mỗi năm chỉ được đánh một ngày duy nhất. Vì vậy người dân ai cũng hăng hái chuẩn bị công cụ từ nhiều ngày trước. Ngày hội này đã có từ lâu l và nó trở thành truyền thống của người dân địa phương.
Lễ hội bắt cá Vực - Rào hằng năm đã thu hút đông đảo người dân địa phương mà còn có đông đảo du khách gần xa về chứng kiến, cổ vũ, nhiều con em địa phương đi làm ăn xa cũng thường về tham gia lễ hội.
Từ sáng sớm ngày tổ chức lễ hội, cả một vùng dưới chân dãy núi Hồng Lĩnh trở nên huyên náo bởi dòng người đổ về khu vực Đầm Vực cùng những tiếng hò reo, cổ vũ khi có người bắt được con cá to.
Theo quan niệm của người dân nơi đây, ai bắt được cá là cả năm sẽ gặp nhiều may mắn, công việc hanh thông, làm ăn khấm khá. Những già làng cho biết, lễ hội bắt cá Vực Rào đã có từ khoảng 300 năm trước. Ngày xưa, con cá to nhất bắt được tại lễ hội sẽ được dâng cúng Thành hoàng để cầu mong mùa màng bội thu, đời sống cư dân no ấm, yên bình.
Trao đổi với Phóng viên, Ông Bùi Việt Hùng - Phó Chủ tịch UBND huyện Nghi Xuân cho biết, đây là 1 trong 3 lễ hội đánh cá truyền thống ở Việt Nam còn lưu giữ được đến ngày nay (Lễ hội đánh cá thờ ở Phong Châu - Phú Thọ; lễ hội đánh cá làng Me ở huyện Phúc Thọ - Hà Nội). Riêng Hội đánh cá Đầm Vực ở xã Xuân Viên đã tồn tại gần 300 năm nay, hằng năm vào ngày tổ chức hội đều có rất đông bà con xa gần tham gia.
Những năm trở lại đây, để bảo vệ và nâng cao chất lượng, ý nghĩa của lễ hội truyền thống đánh cá Vực Rào, xã Xuân Viên đã lập ra một đội bảo vệ đầm, cấm đánh bắt, rà, giăng lưới trên đầm nên vào mùa lễ hội lượng cá rất nhiều, trong đó nhiều cá to.
Trải qua thời gian hàng trăm năm, chính quyền địa phương và người dân nơi đây vẫn luôn có ý thức giữ gìn, duy trì, bảo tồn những nét đẹp căn bản của lễ hội đánh cá Vực - Rào và thường chọn tổ chức vào ngày Chủ nhật, khi công việc mùa màng đã thu hoạch xong và để con em xa quê được về tham gia đông đủ. Lễ hội mang ý nghĩa khuyến nông, khuyến ngư, phát triển nông nghiệp nông thôn. Đồng thời, là "nhịp cầu" thắt chặt tình đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng dân cư làng xã tại địa phương...
