Nghị định 15/2018/NĐ-CP được ban hành nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính trong quản lý an toàn thực phẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong sản xuất và kinh doanh. Tuy nhiên, theo Ban soạn thảo, sau 6 năm thực hiện, Nghị định hiện hành còn tồn tại một số bất cập, không phù hợp với tình hình thực tế.
Để giải quyết những tồn tại này, Bộ Y tế đã đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 15 nhằm cải thiện hệ thống quản lý và đảm bảo an toàn thực phẩm. Theo Bộ Y tế, nội dung sửa đổi được chia làm 4 nhóm chính, liên quan đến cải cách thủ tục hành chính; tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương; tăng cường hậu kiểm để kiểm soát, nâng cao hơn nữa chất lượng thực phẩm và kiểm soát tổ chức, cá nhân đứng tên đăng ký bản công bố hoặc tự công bố sản phẩm cùng với tính năng, công dụng; thay đổi sản phẩm sau công bố sản phẩm. Đây được xem là những biện pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng thực phẩm trên thị trường và đảm bảo sự minh bạch trong hoạt động quản lý.
Theo Tiến sĩ Đặng Xuân Sinh, Viện Nghiên cứu Chăn nuôi Quốc tế (ILRI) tại Việt Nam nhận định: “Các quy định mới được sửa đổi trong Nghị định sẽ phù hợp hơn với bối cảnh hiện nay, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ người tiêu dùng”.
Cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp
Dự thảo sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP đưa ra một số điều chỉnh quan trọng nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Một trong những nội dung đáng chú ý là việc bãi bỏ quy định dịch công chứng tài liệu pháp lý tiếng Anh nếu các giấy tờ này đã được hợp pháp hóa lãnh sự, đồng thời chấp nhận bản điện tử của giấy tờ pháp lý. Thay đổi này giúp giảm bớt thủ tục hành chính không cần thiết, tránh tình trạng yêu cầu dịch công chứng thêm dù tài liệu đã được chứng thực theo đúng quy định. Tuy nhiên, đối với các tài liệu sử dụng ngôn ngữ khác ngoài tiếng Anh, vẫn phải thực hiện dịch công chứng để đảm bảo tính minh bạch và chính xác.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng cho phép doanh nghiệp sử dụng kết quả kiểm nghiệm từ các cơ sở sản xuất đạt chuẩn GMP hoặc tương đương, thay vì bắt buộc phải gửi mẫu đến các phòng kiểm nghiệm được chỉ định. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm giảm chi phí và thời gian cho doanh nghiệp, đồng thời khuyến khích các đơn vị tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng quốc tế ngay từ khâu sản xuất.
Ngoài việc đơn giản hóa thủ tục kiểm nghiệm, dự thảo lần này còn quy định rõ ràng về số lần và thời gian bổ sung hồ sơ công bố sản phẩm. Theo đó, doanh nghiệp có thời hạn 30 ngày để nộp bổ sung sau khi nhận được yêu cầu từ cơ quan quản lý, với số lần tối đa là 3 lần. Nếu quá thời hạn hoặc vượt quá số lần cho phép, hồ sơ sẽ bị hủy bỏ. Điều này nhằm khắc phục tình trạng kéo dài thời gian xử lý hồ sơ, gây lãng phí nguồn lực cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý.
Để tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, Bộ Y tế cũng đề xuất loại bỏ một số giấy tờ trong hồ sơ đăng ký quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe, đồng thời bãi bỏ yêu cầu giấy chứng nhận GMP đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe sản xuất trong nước. Song song đó, việc xây dựng phần mềm quản lý thống nhất từ trung ương đến địa phương cũng được đặt ra nhằm nâng cao hiệu quả giám sát và quản lý.
Tăng cường công tác hậu kiểm
Theo TS. Đặng Xuân Sinh, Nghị định 15/2018 đã nhấn mạnh tầm quan trọng của kiểm tra và hậu kiểm trong việc kiểm soát an toàn thực phẩm. Phương pháp hậu kiểm, dù đang được nhiều quốc gia áp dụng nhờ tính hiệu quả, vẫn đặt ra thách thức về thủ tục hành chính phức tạp và mất nhiều thời gian. Do đó, cần có những giải pháp linh hoạt để doanh nghiệp thực hiện dễ dàng hơn, đặc biệt là việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý hành chính công nhằm rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý.
Trong dự thảo sửa đổi, các quy định về kiểm soát tổ chức, cá nhân công bố sản phẩm được siết chặt hơn. Theo đó, các doanh nghiệp phải bổ sung mục thuyết minh công thức sản phẩm để đảm bảo chất lượng đối với nhóm thực phẩm chức năng, đồng thời tăng cường kiểm soát chặt chẽ quá trình công bố sản phẩm. Điều này giúp cơ quan quản lý dễ dàng giám sát, hạn chế tình trạng sai lệch trong khai báo thành phần và công dụng của sản phẩm.
Một điểm đáng chú ý trong dự thảo lần này là yêu cầu công bố lại khi có sự thay đổi về các yếu tố quan trọng như tổ chức, cá nhân đưa sản phẩm ra thị trường, cơ sở sản xuất, xuất xứ, tên sản phẩm, thành phần và khối lượng thành phần. Việc này nhằm nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp, đảm bảo sản phẩm sau khi công bố vẫn duy trì chất lượng như cam kết ban đầu.
Dự thảo vẫn giữ nguyên quy định tại Nghị định 15/2018/NĐ-CP, cho phép tổ chức, cá nhân được sản xuất, kinh doanh sản phẩm ngay sau khi tự công bố. Tuy nhiên, lần sửa đổi này bổ sung trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền do UBND cấp tỉnh chỉ định, yêu cầu các đơn vị này phải đăng tải hồ sơ tự công bố trên trang thông tin điện tử trong vòng 7 ngày kể từ khi tiếp nhận. Đồng thời, trong vòng 3 tháng sau khi tổ chức, cá nhân thực hiện tự công bố, cơ quan chức năng phải tiến hành rà soát hồ sơ về phân loại sản phẩm, công dụng, đối tượng sử dụng và thành phần nhằm đảm bảo sản phẩm được công bố đúng bản chất và phù hợp với quy định.
Theo đại diện lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm, các quy định sửa đổi trong dự thảo lần này được xây dựng nhằm tháo gỡ những "điểm nghẽn", bám sát tinh thần chỉ đạo của Chính phủ về cải cách hành chính. Đặc biệt, dự thảo tập trung vào việc nâng cao chất lượng thực phẩm chức năng, trong đó có thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thông qua việc đẩy mạnh hậu kiểm. Điều này đồng nghĩa với việc các sản phẩm tự công bố thuộc các ngành hàng khác như thực phẩm thông thường, nước giải khát, thủy hải sản... sẽ không bị ảnh hưởng. /.
