Trong rất nhiều nguy cơ thì nguy cơ cao nhất đó là khách hàng chuyển đơn hàng đi nơi khác và nguy cơ thiếu lao động do lao động về quê tránh dịch, không dễ quay trở lại ngay. Cả hai vấn đề này đều không phải một sớm, một chiều có thể giải quyết được.
Báo cáo từ Vitas cho hay, trong 9 tháng, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực là hàng may mặc, đạt 21,7 tỷ USD, tăng 5% so với cùng kỳ năm 2020 và giảm 5,4% so với cùng kỳ 2019. Các mặt hàng xuất khẩu vải đạt 1,8 tỷ USD tăng 37,4%; xuất khẩu xơ sợi đạt 4 tỷ USD tăng 56,2%; xuất khẩu vải không dệt đạt 557 triệu USD tăng 77,3%;...
Trong khi đó, tổng kim ngạch nhập khẩu nguyên, phụ liệu 9 tháng năm 2021 ước đạt 18 tỷ USD tăng 27,9% so với cùng kỳ năm 2020 và tăng 9,5% so với cùng kỳ năm 2019. Như vậy, 9 tháng ngành dệt may đã xuất siêu 11 tỷ USD.
Theo Hiệp hội Dệt may (VITAS), kết quả 9 tháng năm 2021 của ngành vẫn giữ được mức tăng trưởng khá so với cùng kỳ 2020 và gần năm 2019. Tuy nhiên, đây cũng là thời gian các doanh nghiệp dệt may trải qua nhiều khó khăn.
Cụ thể, từ đầu quý III/2021 đến nay là thời gian cực kỳ khó khăn với các doanh nghiệp với tình hình dịch kéo dài tại 19 tỉnh, thành phố phía Nam đã làm nhiều doanh nghiệp dệt may phải đóng cửa, ngừng sản xuất, sản xuất cầm chừng, không thực hiện được đơn hàng, phải giao hàng chậm, giao hàng bằng máy bay hoặc bị khách hàng hủy đơn hàng gây đứt gãy chuỗi cung ứng.
Nhiều doanh nghiệp tại các tỉnh phía Nam cố gắng bố trí sản xuất “3 tại chỗ”, “1 cung đường, 2 điểm đến” hoặc phương án sản xuất “4 xanh” nhưng cũng chỉ duy trì được khoảng từ 10-30% số lao động đi làm với chi phí tốn kém hơn nhiều so với bình thường. Tổn thất không những về kinh tế mà cả uy tín đối với khách hàng.
Đặc biệt, kim ngạch xuất nhập khẩu tháng 8/2021 của ngành ước giảm 15,9% so với tháng 7/2021 và giảm 2,63% so với tháng 8/2020. Riêng xuất khẩu tháng 9 ước đạt 3 tỷ USD tiếp tục giảm 9,2% so với tháng 8/2021 và giảm 10,5% so với tháng 9/2020.
Theo Vitas, thời gian qua, phần lớn doanh nghiệp phải đóng cửa hoặc phải giảm tối thiểu từ 60- 70 % lao động do không đáp ứng được yêu cầu của “3 tại chỗ”, “1 cung đường, 2 địa điểm” hay “4 xanh". Hoặc, do người lao động lo sợ lây nhiễm không đi làm, một số không nhỏ đã về quê... làm cho doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn về vấn đề lao động cả hiện tại và thời gian tới sau dịch.
Ước tính của Vitas cho hay, sẽ có khoảng gần 1 triệu lao động dệt may bị ảnh hưởng do phải nghỉ việc, nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, nghỉ không lương, tạm hoãn hợp đồng lao động, giảm thu nhập.
Với tình hình dịch bệnh như vậy, mục tiêu năm 2021 đạt mức thực hiện 39 tỷ USD của năm 2019 sẽ rất khó khăn.
VITAS nhận định, kịch bản trung bình nếu tình hình dịch bệnh còn phức tạp, còn có một số địa phương, khu công nghiệp bị phong tỏa, cách ly trong tháng 11/2021, kim ngạch xuất khẩu năm 2021 dự kiến sẽ đạt khoảng từ 36 – 36,5 tỷ USD.
Kịch bản kém tích cực nhất là tình hình dịch bệnh còn phức tạp đến đầu tháng 12/2021, kim ngạch xuất khẩu của ngành dự kiến chỉ đạt từ 33,5 – 34 tỷ USD.
VITAS dự báo năm 2022, nếu tình hình sản xuất kinh doanh trở lại bình thường ngành dệt may Việt Nam sẽ phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu từ 39 - 42 tỷ USD.
Để hỗ trợ các doanh nghiệp dệt may ổn định sản xuất kinh doanh, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Vitas cho rằng, bên cạnh việc tự cứu mình là chính, các doanh nghiệp cũng rất cần sự hỗ trợ của Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương để vượt qua đại dịch.
Trong đó, Vitas đề nghị nhà nước cho phép doanh nghiệp bố trí làm thêm giờ theo tháng cao hơn quy định 40 giờ/tháng của pháp luật và không vượt quá 300 giờ/năm để doanh nghiệp có thể bố trí sản xuất giải quyết các đơn hàng tồn đọng sau dịch, hoặc nhận thêm đơn hàng hỗ trợ các doanh nghiệp ngừng sản xuất. Kiến nghị này đã được Chính phủ chấp nhận và đã đem lại những tín hiệu tích cực cho các doanh nghiệp dệt may.
Ngoài ra, nhà nước tập trung hỗ trợ doanh nghiệp cắt giảm chi phí, tháo gỡ khó khăn về dòng tiền để tránh cho doanh nghiệp không rơi vào tình trạng đứt thanh khoản như: dừng các khoản thu không phải chi ngay mà để kết dư; tạm dừng thu phí công đoàn và đoàn phí công đoàn, hạ hạn mức tín dụng, giảm lãi suất vay…
Ngoài ra, Vitas đã phối hợp với các hiệp hội, ngành hàng kiến nghị nhiều cơ chế chính sách nhằm ứng phó với đại dịch COVID-19 như: cùng kiến nghị về vấn đề vaccine, vấn đề thay đổi cách phòng chống dịch phục hồi kinh tế, chống ách tắc trong khâu vận tải; về tháo gỡ các cơ chế chính sách đang là rào cản cho doanh nghiệp như những bất cập của dự thảo Nghị định hướng dẫn luật bảo bệ môi trường, Bảo hiểm xã hội.
