Trước đây, lễ hội này còn có tên gọi là: Lễ hội bắt cá Đầm Vực, lễ hội bắt cá Đồng Hoa, nay được gọi là lễ hội bắt cá Vực - Rào.
Lễ hội này được địa phương tổ chức hàng năm, thường được chọn tổ chức vào ngày Chủ nhật và đã tồn tại gần 300 năm nay. Năm nay, lễ hộ được địa phương tổ chức vào ngày 12/6.
Từ sáng sớm, người dân đã chuẩn bị sẵn dụng cụ gồm nơm, vó, nhủi, lưới… để tham gia lễ hội bắt cá. Sau phần lễ trên bờ, khi hiệu lệnh của người đại diện đứng đầu địa phương cất lên là tất cả từ già trẻ, trai, gái ào xuống đầm bì bõm lội nước bắt cá.
Lễ hội đánh cá bắt cá Vực - Rào ở Nghi Xuân (tỉnh Hà Tĩnh), là 1 trong 3 Lễ hội đánh cá truyền thống còn được lưu giữ đến ngày nay.
Đầm Vực Rào nơi diễn ra lễ hội có chiều dài khoảng 1km, rộng khoảng 30 ha, với mực nước chỗ sâu nhất khoảng 1m. Những loài cá sinh sống ở đây chủ yếu là cá chép, cá lóc, cá rô, cá diếc, cá mè...
Lễ hội bắt cá Vực - Rào hàng năm thu hút đông đảo người dân và du khách gần xa về chứng kiến, cổ vũ. Không khí vui tươi, náo nức, kèm theo những hò reo, cổ vũ khi có người bắt được con cá to làm huyên náo cả một vùng dưới chân dãy núi Hồng Lĩnh.
Theo quan niệm của người dân nơi đây, ai bắt được cá là cả năm sẽ gặp nhiều may mắn, công việc hanh thông, làm ăn khấm khá. Bậc già làng cho biết, lễ hội bắt cá Vực - Rào có từ khoảng 300 năm. Ngày xưa, con cá to nhất bắt được tại lễ hội sẽ được dâng cúng thành hoàng làng để cầu mong mùa màng bội thu, đời sống cư dân no ấm, yên bình.
Trao đổi với Phóng viên, Ông Đậu Minh Ngụ - Chủ tịch UBND xã Xuân Viên cho biết, đây là 1 trong 3 lễ hội đánh cá truyền thống ở Việt Nam còn lưu giữ được đến ngày nay (Lễ hội đánh cá thờ ở Phong Châu - Phú Thọ; lễ hội đánh cá làng Me ở huyện Phúc Thọ - Hà Nội). Riêng Hội đánh Vực ở xã Xuân Viên đã tồn tại gần 300 năm nay.
Lễ hội này được tổ chức đều đặn hàng năm, mang tư tưởng khuyến nông, khuyến ngư, phát triển nông nghiệp nông thôn. Đồng thời, lễ hội cũng thắt chặt thêm tình đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng dân cư làng xã.
Những năm trở lại đây, để bảo vệ và nâng cao chất lượng, truyền thống và ý nghĩa của lễ hội, xã Xuân Viên đã lập ra một đội bảo vệ đầm, cấm đánh bắt, rà, lưới trên đầm nên lượng cá vào mùa lễ hội rất nhiều cá to.
Trải qua thời gian hàng trăm năm, chính quyền địa phương và người dân nơi đây vẫn luôn có ý thức giữ gìn, duy trì, bảo tồn những nét đẹp căn bản của lễ hội bắt cá Vực - Rào và thường chọn tổ chức vào ngày Chủ nhật, khi công việc mùa màng đã thu hoạch xong và để con em xa quê được về tham gia đông đủ để giữ gìn nét đẹp văn hóa quê hương...
