Trong bối cảnh thế giới đối mặt với thách thức kép từ biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên, yêu cầu “xanh hóa” trong hoạt động sản xuất – kinh doanh đang trở thành xu thế tất yếu. Việc nâng cấp năng suất theo hướng xanh, tối ưu quản lý, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm phát thải khí nhà kính không còn là lựa chọn mà đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc, đặc biệt với những doanh nghiệp kỳ vọng vươn ra thị trường quốc tế trong xu thế dịch chuyển chuỗi cung ứng đầy biến động hiện nay.
Tại Việt Nam, mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 cùng Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030 đang thúc đẩy các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp chuyển đổi. Chính phủ, các bộ ngành và địa phương đã triển khai nhiều giải pháp về tài chính, tín dụng và khoa học công nghệ để tạo thuận lợi cho các dự án xanh. Nhờ đó, nhiều công trình đã được triển khai đúng tiến độ, không bị chậm trễ vì thiếu nguồn lực.
Thực tế cho thấy, hành trình chuyển đổi xanh cũng là quá trình doanh nghiệp thay đổi từ mô hình truyền thống sang hiện đại, từ quản lý thủ công sang số hóa quy trình, từ thói quen khai thác tài nguyên chưa hiệu quả sang phát triển dựa trên ý thức bền vững – điều đang từng bước trở thành văn hóa và đạo đức kinh doanh.
Báo cáo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của Việt Nam năm 2024 (PCI 2024) vừa được Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố mới đây cho thấy, 43,5% doanh nghiệp nâng cấp xanh đã được hưởng ưu đãi về thuế và trợ cấp – tăng mạnh so với năm 2023. Chỉ còn 13% doanh nghiệp chưa thực hiện chuyển đổi vì thiếu nguồn lực, con số này cũng đang giảm dần.
Tuy nhiên, khó khăn vẫn còn hiện hữu. Nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa – mới chỉ tiếp cận các giải pháp xanh và chuyển đổi số ở mức độ cơ bản. Việc đầu tư cho quản trị tiên tiến, nghiên cứu và phát triển hay cải tiến quy trình vẫn hạn chế do thiếu vốn và thông tin. Hệ thống tư vấn hỗ trợ doanh nghiệp cũng còn mỏng, chưa đáp ứng yêu cầu chuyên môn, trong khi nhu cầu đổi mới ngày càng lớn.
Theo TS. Nguyễn Tùng Lâm (Viện Năng suất Việt Nam), những chỉ tiêu liên quan đến hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm phát thải giờ đây đã trở thành yêu cầu định lượng bắt buộc. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải tích hợp tư duy carbon thấp vào chiến lược kinh doanh để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU.
Trong khi đó, ngành ngân hàng đang đẩy mạnh triển khai các công cụ tài chính xanh để hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào giải pháp bền vững. Tính đến quý I/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt hơn 704.000 tỷ đồng, chủ yếu vào lĩnh vực năng lượng tái tạo và nông nghiệp xanh – cho thấy sự dịch chuyển rõ rệt trong nhận thức và hành động.
Rõ ràng, nâng cấp xanh không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn mở ra cơ hội để doanh nghiệp Việt định hình lại chiến lược phát triển, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu.
