Ngày 25/7, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì cuộc họp trực tuyến với các bộ, ngành và 15 tỉnh, thành phố để lấy ý kiến cho dự thảo Nghị quyết của Chính phủ, nhằm tháo gỡ vướng mắc trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản 2024. Mặc dù luật này chỉ vừa có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, nhưng đã nảy sinh nhiều điểm chưa phù hợp với thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh nhiều quy hoạch không còn hiệu lực do thay đổi đơn vị hành chính và cơ cấu chính quyền địa phương.
Trước thực trạng đó, Chính phủ cho rằng cần ban hành một Nghị quyết mang tính tạm thời trong vòng 1-2 năm để xử lý các vấn đề cấp bách, nhất là trong lĩnh vực cung ứng vật liệu xây dựng cho các công trình trọng điểm. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, nghị quyết phải cụ thể, vừa giải quyết tình huống ngắn hạn, vừa mở đường cho khả năng luật hóa lâu dài nếu các giải pháp chứng minh được hiệu quả.
Một trong những trọng tâm của nghị quyết là tháo gỡ khó khăn trong khai thác và cung ứng vật liệu san lấp như cát, đất, đá - yếu tố then chốt để đảm bảo tiến độ các dự án đầu tư công, đặc biệt tại Đồng bằng sông Cửu Long - nơi nguồn cát từ thượng nguồn sông Mekong đã suy giảm tới 90%. Việc sử dụng cát biển được nhắc đến như một giải pháp thay thế tiềm năng, song hiện còn nhiều vướng mắc về quy trình, công nghệ và đánh giá môi trường.
Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Quý Kiên đề xuất ba nhóm nội dung cần điều chỉnh. Trước hết, cho phép mở rộng khai thác khoáng sản mà không cần căn cứ quy hoạch. Tiếp theo, miễn đấu giá khai thác khoáng sản trong một số trường hợp đặc biệt. Cuối cùng, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong cấp phép khai thác vật liệu xây dựng thông thường. Bộ cũng đề xuất quy định rõ hơn về cơ chế đóng cửa mỏ, phân định trách nhiệm và bổ sung khoản phí thẩm định nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.
Riêng với cát biển - loại vật liệu đang nhận được nhiều sự quan tâm, vấn đề thẩm quyền cấp phép vẫn còn nhiều tranh cãi. Phó Thủ tướng yêu cầu làm rõ sự thống nhất giữa Luật Khoáng sản và Luật Tài nguyên, Môi trường biển và Hải đảo để gỡ ách tắc trong quản lý.
Một điểm quan trọng khác là đề xuất khoanh định khu vực không đấu giá và giải quyết tình trạng mỏ đã thăm dò nhưng chưa khai thác được do vướng quy hoạch. Đồng thời, ông đề nghị xác định rõ trách nhiệm giữa Bộ Xây dựng và địa phương trong các trường hợp nạo vét trùng khai thác tài nguyên, bảo đảm không để thất thoát và tận dụng hiệu quả nguồn lực.
Phó Thủ tướng đặc biệt lưu ý việc không được lợi dụng cơ chế đặc thù để trục lợi, đồng thời nhấn mạnh nguyên tắc "không phân biệt công hay tư" nếu công trình mang lại lợi ích công cộng. Tài nguyên quốc gia cần được khai thác trên cơ sở tối đa hóa lợi ích xã hội, giảm chi phí và rút gọn thủ tục.
Cuối cùng, Phó Thủ tướng đề xuất nghiên cứu mở rộng danh mục vật liệu xây dựng được đơn giản hóa cấp phép và khuyến khích các giải pháp thay thế như sử dụng xi măng, làm cầu cạn… nhằm giảm phụ thuộc vào đất và cát trong các dự án hạ tầng lớn ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
