Thành công trước đây của ngành sản xuất thanh long ở Đồng bằng sông Cửu Long đã thu hút nhiều nông dân gia nhập thị trường này. Trong thời kỳ "hưng thịnh," giá bán thanh long tại vườn đạt mức cao, ổn định ở khoảng 50.000 đồng/kg, mang lại lợi nhuận ấn tượng cho người nông dân. Tuy nhiên, những năm gần đây, người nông dân đã phải đối mặt với nhiều khó khăn.
Giá bán thanh long đã giảm đáng kể, khiến lợi nhuận suy giảm. Hiện tại, giá thanh long tại vườn chưa đạt mức kỳ vọng, khiến nhiều người nông dân gặp thua lỗ và cảm thấy khó khăn trong việc duy trì sản xuất.
Bên cạnh việc giá bán thanh long giảm, người nông dân cũng phải đối mặt với việc tăng chi phí sản xuất. Chi phí nhân công, phân bón, thuốc trừ sâu và các nguyên vật liệu khác đang ngày một tăng cao. Điều này khiến cho việc sản xuất thanh long trở nên đắt đỏ hơn và lợi nhuận suy giảm đáng kể. Nông dân đang phải cân nhắc kỹ lưỡng về việc tiếp tục trồng thanh long trong bối cảnh chi phí ngày càng gia tăng.
Điển hình như gia đình ông Trần Văn Cần, một nông dân ở Tiền Giang, trước đây, cây thanh long đã đem lại khoản lợi nhuận đáng kể cho ông với giá bán cao, giúp ông có lợi nhuận ổn định và thậm chí đạt khoản lợi nhuận lên đến 600 triệu đồng/héc ta/vụ thu hoạch. Tuy nhiên, dịch bệnh COVID-19 đã thay đổi toàn bộ tình hình, giá thanh long đã sụt giảm, trong khi chi phí đầu tư, bao gồm nhân công, phân bón và thuốc trừ sâu, đang tăng cao. Ông Cần đã cho biết rằng có nhiều nông dân đã buộc phải bán cả đất vì không thể chịu được sự thua lỗ liên tục.
Những thách thức mà ngành thanh long của Việt Nam đối mặt không chỉ đến từ thị trường nội địa mà còn từ thị trường quốc tế, đặc biệt là sự cạnh tranh từ một đối thủ lớn - Trung Quốc. Trung Quốc đã trở thành một trong những quốc gia sản xuất thanh long hàng đầu và đã giảm lượng thanh long nhập khẩu từ Việt Nam đáng kể. Sự cạnh tranh mạnh mẽ này đã khiến cho ngành thanh long của Việt Nam phải đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc duy trì giá bán cũng như tăng cường xuất khẩu. Thách thức từ thị trường quốc tế, đặc biệt là sự cạnh tranh với Trung Quốc, đã làm cho ngành thanh long của Việt Nam phải thay đổi và tìm cách thích nghi trong bối cảnh biến đổi này.
Xuất khẩu thanh long từ Việt Nam sang Trung Quốc đã giảm sút đáng kể. Năm 2022, xuất khẩu thanh long của Việt Nam đạt gần 643 triệu đô la Mỹ, giảm 38,4% so với năm 2021. Thị trường Trung Quốc trước đây là điểm đến chính của thanh long Việt Nam đã thu gọn mạnh, giảm đến 44,1% so với năm 2021.
Mặc dù giá thanh long đã có dấu hiệu tăng trở lại sau giai đoạn giá thấp do dịch COVID-19, thương lái vẫn mua với giá chỉ tương đương với giá thành sản xuất. Dưới áp lực giá bán và chi phí đầu tư ngày càng tăng, nhiều nông dân đã quyết định chuyển sang trồng các loại cây khác để đảm bảo cuộc sống gia đình. Câu hỏi đặt ra là liệu có cơ hội nào cho ngành thanh long Việt Nam trong tương lai hay không. Trước những khó khăn này, nhiều nông dân đang đối diện với sự lo lắng và phải cân nhắc xem liệu có nên tiếp tục trồng thanh long hay chuyển sang các loại cây trồng khác để đảm bảo thu nhập và bền vững cho cuộc sống gia đình.
