Việt Nam cam kết mạnh mẽ trong chuyển dịch năng lượng
Chuyển dịch năng lượng được hiểu là sự chuyển dịch các dạng năng lượng truyền thống như năng lượng hóa thạch, năng lượng hạt nhân,… sang các dạng năng lượng sạch và giảm các nhà máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm môi trường.
Là xu thế tất yếu trong bối cảnh nguồn năng lượng hóa thạch đang ngày càng cạn kiệt, gây tác động không tốt đến môi trường, Việt Nam là một trong những quốc gia cam kết mạnh mẽ trong khu vực và trên thế giới trong chuyển dịch năng lượng.
Theo đánh giá của Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam có nhiều khu vực có bức xạ mặt trời cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Những năm gần đây, nhiều dự án năng lượng mặt trời đã được triển khai.
Lượng bức xạ mặt trời trung bình hằng năm ở Việt Nam là khoảng 4-5 kWh/m²/ngày, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển các dự án năng lượng mặt trời quy mô lớn.
Với năng lượng gió, các khu vực ven biển miền Trung và miền Nam có tiềm năng gió rất lớn. Việt Nam có tổng tiềm năng năng lượng gió khoảng 513,360 MW, trong đó tiềm năng gió trên đất liền là khoảng 42,000 MW và ngoài khơi là khoảng 471,360 MW.
Thủy điện vẫn là nguồn năng lượng chính tại Việt Nam, đóng góp khoảng 30-40% tổng sản lượng điện quốc gia. Tuy nhiên, các dự án thủy điện lớn đã gần hết tiềm năng phát triển. Thủy điện nhỏ và vừa vẫn còn tiềm năng phát triển thêm, đặc biệt là ở các khu vực miền núi.
Đối với năng lượng sinh khối, Việt Nam có nguồn sinh khối phong phú từ các hoạt động nông nghiệp và chế biến gỗ. Một số dự án năng lượng sinh khối đã được triển khai, chủ yếu ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Với sản lượng lúa gạo và các loại cây trồng cao, sinh khối từ rơm rạ, bã mía và các loại cây trồng khác có thể cung cấp một nguồn năng lượng đáng kể.
Trong lĩnh vực năng lượng địa nhiệt, hiện nước ta chưa có dự án phát điện nào, tuy nhiên Việt Nam có tiềm năng đáng kể và có thể phát triển các nhà máy điện địa nhiệt.
Các dạng năng lượng mới từ đại dương như thủy triều, sóng biển bắt đầu được nghiên cứu tại Việt Nam. Nước ta có lợi thế về bờ biển dài, nhiều đảo nên việc phát triển được nguồn năng lượng từ đại dương là rất hữu ích.
Chuyển dịch cơ cấu năng lượng song hành với giảm phát thải khí nhà kính
Ông Nguyễn Văn Vy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam đánh giá chuyển dịch cơ cấu năng lượng sẽ giúp Việt Nam giảm tải được áp lực về môi trường.
Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch điện VIII, trong đó đặt ra mục tiêu thực hiện thành công chuyển đổi năng lượng công bằng gắn với hiện đại hóa sản xuất, xây dựng lưới điện thông minh, quản trị hệ thống điện tiên tiến, phù hợp với xu thế chuyển đổi xanh, giảm phát thải, phát triển khoa học công nghệ của thế giới.
Định hướng đến năm 2050, tỷ lệ năng lượng tái tạo lên đến 67,5-71,5% sản lượng điện sản xuất. Trong thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, ông Nguyễn Văn Vy cho biết Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi về tự nhiên cho xu hướng này. Hiện điện mặt trời và điện gió đã cạnh tranh được với nhiệt điện than nhờ lợi thế về tiến bộ công nghệ và số lượng các dự án đầu tư lớn.
Từ công suất không đáng kể trước năm 2017, đến nay, hệ thống điện Việt Nam đã có trên 16.500MW công suất điện mặt trời (trong đó 50% là điện mặt trời mái nhà) và trên 4.500MW công suất điện gió, bằng 30% tổng công suất nguồn điện của hệ thống điện quốc gia.
Dự kiến các nguồn năng lượng tái tạo sẽ tiếp tục giảm chi phí đáng kể trong những thập kỷ tới. Trong khi đó, chi phí của nguồn nhiệt điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch có xu hướng tăng do các yêu cầu về bảo vệ môi trường ngày càng khắt khe. Bên cạnh đó, ngày càng nhiều vấn đề do nhiên liệu hóa thạch gây ra như ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu trên diện rộng… khiến Chính phủ, doanh nghiệp, nhà đầu tư và người dân nhận thấy sự cần thiết phải giảm phát thải khí nhà kính trong nền kinh tế.
Chính phủ đã đặt ra mục tiêu tăng nhanh tỷ lệ nguồn năng lượng tái tạo trong cân đối năng lượng chung, tỷ lệ năng lượng tái tạo trong tổng tiêu thụ năng lượng sơ cấp tăng từ 31% vào năm 2020 lên mức trên 90% vào năm 2050. Đặc biệt, tiến bộ khoa học kỹ thuật, đổi mới công nghệ ngày càng giúp đẩy nhanh quá trình thay thế năng lượng hóa thạch bằng năng lượng tái tạo.
Ông Vương Quốc Thắng, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng xu thế chuyển dịch năng lượng từ hóa thạch sang năng lượng tái tạo đang diễn ra nhanh chóng, gắn với yêu cầu về phát triển bền vững, bảo đảm an toàn môi trường.
Năng lượng sạch và tái tạo đang được tăng cường sử dụng gắn với chuyển đổi cơ cấu năng lượng đang là xu thế lớn và tất yếu trên thế giới, nhất là sau COP26. Do đó, Việt Nam cần khai thác nhanh, an toàn và hiệu quả các nguồn năng lượng gió và mặt trời.
Thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo cần tập trung giải quyết một số nội dung trọng tâm liên quan đến khung pháp lý, cơ sở hạ tầng, nguồn vốn, nhân lực, công nghệ cũng như đánh giá tác động môi trường. Theo ông Vương Quốc Thắng, cần xây dựng chính sách cụ thể để khuyến khích thành phần kinh tế tư nhân tham gia đầu tư các dự án năng lượng, nhất là đối với hệ thống truyền tải điện.
Trong bối cảnh nguồn tài chính khí hậu ngày càng eo hẹp do khó khăn kinh tế toàn cầu, việc xây dựng và triển khai hiệu quả các lộ trình phát triển carbon thấp, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, trong nỗ lực chung chuyển đổi năng lượng toàn cầu vẫn được Chính phủ Việt Nam chú trọng, triển khai.
Điều này cho thấy nhận thức mạnh mẽ của Chính phủ về tầm quan trọng của chuyển dịch năng lượng hướng tới kinh tế xanh cũng như quyết tâm đạt được cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050./.
