Ba năm thất bại và những khoản nợ chồng chất
Sinh ra và lớn lên tại vùng quê thuần nông thôn Yên Lãm, xã Trường Trung, anh Trần Văn Tuấn sớm thấu hiểu những vất vả của người nông dân khi quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” nhưng thu nhập vẫn bấp bênh. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, anh từng làm nhiều công việc khác nhau nhưng không ổn định. Trong những năm tháng loay hoay tìm hướng đi cho bản thân, anh Tuấn luôn trăn trở làm thế nào để phát triển kinh tế ngay trên mảnh đất quê hương.
Năm 2011, qua tìm hiểu các mô hình sản xuất nông nghiệp mới, anh nhận thấy mô hình trồng nấm có nhiều tiềm năng: vốn đầu tư ban đầu không quá lớn, có thể tận dụng phụ phẩm nông nghiệp làm nguyên liệu, phù hợp với điều kiện sản xuất nhỏ lẻ ở nông thôn. Với suy nghĩ “muốn làm phải học cho đến nơi đến chốn”, anh Tuấn quyết định khăn gói ra Hà Nội, tìm đến Trung tâm Công nghệ sinh học – Viện Di truyền để học hỏi kỹ thuật, kinh nghiệm trồng nấm.
Sau một thời gian học tập, tích lũy kiến thức, anh trở về quê, mạnh dạn vay 20 triệu đồng từ nguồn vốn vay thanh niên lập nghiệp để đầu tư trồng mộc nhĩ. Lứa nấm đầu tiên cho thu hoạch khá tốt, mang lại nguồn thu ngoài mong đợi. Thành công bước đầu tiếp thêm động lực để anh tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất, chuyển sang trồng nấm sò – loại nấm được thị trường ưa chuộng, giá bán ổn định.
Tuy nhiên, con đường khởi nghiệp không trải hoa hồng. Khi bắt tay vào trồng nấm sò, mọi thứ không diễn ra như những gì anh từng học. Nấm chết hàng loạt, bịch nấm không phát triển hoặc cho năng suất rất thấp. Hết lứa này đến lứa khác thất bại, tiền vốn đội nón ra đi, nợ nần ngày càng chồng chất.
Để duy trì sản xuất, anh Tuấn buộc phải vay mượn thêm từ gia đình, người thân, bạn bè. Thế nhưng, sau gần 3 năm liên tiếp không có kết quả, niềm tin của mọi người dành cho anh dần cạn kiệt. Ngay cả gia đình – chỗ dựa lớn nhất – cũng bắt đầu hoài nghi, thậm chí có lúc “bỏ mặc” vì không còn khả năng giúp đỡ thêm.
Chia sẻ về giai đoạn khó khăn ấy, anh Tuấn không giấu được sự xúc động: “Đã có thời gian gia đình coi như bỏ mặc, hoài nghi cách làm của tôi. Trong khoảng 3 năm tôi thất bại liên tiếp, vốn từ người thân, bạn bè tôi đã huy động hết. Ngay cả lô đất gia đình chia cho tôi cũng phải bán để có tiền tiếp tục theo đuổi ước mơ”.
Không chỉ áp lực về kinh tế, anh còn chịu áp lực tinh thần nặng nề khi xung quanh liên tục có những lời khuyên nên bỏ cuộc, đi làm công nhân để có thu nhập ổn định. Thế nhưng, với anh Tuấn, từ bỏ đồng nghĩa với chấp nhận thất bại hoàn toàn.
Kiên trì học hỏi, tự tìm lối đi cho mình
Khác với nhiều người sau thất bại dễ nản lòng, anh Tuấn chọn cách nhìn thẳng vào nguyên nhân. Sau mỗi lứa nấm không đạt, anh đều cẩn thận ghi chép từng công đoạn: từ nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, chất lượng giá thể cho đến cách chăm sóc. Anh dành nhiều thời gian ngồi phân tích, so sánh, rồi chủ động kết nối với bạn bè, những người làm nấm lâu năm để học hỏi kinh nghiệm thực tế.
Anh nhận ra rằng, điều kiện khí hậu, môi trường tại địa phương có nhiều điểm khác với những gì anh từng học lý thuyết. Muốn thành công, phải điều chỉnh kỹ thuật cho phù hợp, không thể rập khuôn máy móc. Từ đó, anh bắt đầu cải tiến quy trình, lựa chọn lại nguồn giống, kiểm soát chặt chẽ hơn các yếu tố môi trường trong nhà nuôi nấm.
Những nỗ lực âm thầm ấy cuối cùng cũng mang lại “trái ngọt”. Năm 2020, lứa nấm sò của anh sinh trưởng, phát triển đồng đều, cho năng suất cao, chất lượng tốt. Nấm thu hoạch đến đâu được thương lái thu mua hết đến đó với giá bán cao hơn trước.
Từ bước ngoặt quan trọng này, anh Tuấn dần lấy lại niềm tin, từng bước trả nợ và tái đầu tư cho sản xuất; Mở rộng quy mô, đưa nấm sò thành sản phẩm OCOP
Khi sản xuất đã đi vào ổn định, anh Tuấn tiếp tục mở rộng quy mô nhà trồng nấm, đầu tư thêm hệ thống đo nhiệt độ, độ ẩm, phun nước tự động nhằm kiểm soát tốt hơn môi trường sinh trưởng. Theo anh, yếu tố quyết định thành bại của nghề trồng nấm chính là kỹ thuật và sự tỉ mỉ.
“Để trồng được một bịch nấm, chi phí khoảng 12.000 đồng. Nếu chăm sóc đúng cách, nấm sinh trưởng tốt, cho thu hoạch liên tục, lợi nhuận mang lại khá ổn định”, anh Tuấn cho biết.
Ngoài hiệu quả kinh tế, mô hình trồng nấm của anh còn có ưu điểm lớn là tận dụng phụ phẩm nông nghiệp như mùn cưa, rơm rạ làm giá thể. Sau khi thu hoạch xong, phần giá thể này tiếp tục được bán cho các cơ sở sản xuất phân vi sinh, giúp tận dụng triệt để nguồn nguyên liệu, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Đồng hành cùng anh trong suốt hành trình gian nan ấy, chị Trần Thị Lan – vợ anh Tuấn không khỏi bồi hồi khi nhắc lại quãng thời gian khó khăn: “Mấy lần thất bại, nợ nần nhiều, tôi đã phải xin đi làm công ty để có thêm tiền trang trải sinh hoạt. Thấy anh quyết tâm quá, khuyên can không được nên cũng đành kệ, chỉ mong anh giữ gìn sức khỏe để theo đuổi đến cùng”.
Nhờ sự bền bỉ và hướng đi đúng đắn, đến năm 2024, sản phẩm Nấm Sò Tuấn Lan của anh Trần Văn Tuấn chính thức được công nhận OCOP 3 sao, khẳng định chất lượng và giá trị của sản phẩm địa phương trên thị trường.
Đánh giá về mô hình này, ông Đỗ Quan Trung, Phó Phòng Kinh tế xã Trường Trung cho biết: “Mô hình trồng nấm của anh Trần Văn Tuấn là mô hình kinh tế hiệu quả, phù hợp với điều kiện địa phương, tận dụng tốt phụ phẩm nông nghiệp, góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Đây là mô hình cần được quan tâm, nhân rộng trong thời gian tới”.
Từ một chàng trai từng trắng tay vì thất bại, anh Trần Văn Tuấn đã chứng minh rằng, với ý chí, sự kiên trì và tinh thần không ngừng học hỏi, nông nghiệp vẫn là mảnh đất màu mỡ cho những người trẻ dám nghĩ, dám làm và dám đi đến cùng con đường mình đã chọn./.
