Đến thăm quan mô hình vườn ươm quế giống của gia đình anh Hoàng Văn Trưởng mới biết đây là mô hình lớn nhất toàn xã. Anh Hoàng Văn Trưởng chia sẻ về những ngày đầu khởi nghiệp làm quế giống từ năm 2011: "Bước đầu khởi nghiệp, tôi gặp không ít khó khăn, thiếu vốn, thiếu kinh nghiệm, song niềm say mê ươm tạo cây giống đã thôi thúc tôi tìm hiểu và thử nghiệm. Ban đầu anh ươm 3 vạn cây với mục đích là mở rộng diện tích đồi quế của gia đình. Song nhận thấy phong trào trồng quế tại địa phương phát triển mạnh, trong khi người dân phải mua cây giống ở nơi khác, chi phí cao, anh Trưởng đã quyết định đầu tư phát triển vườn ươm, mở rộng diện tích trồng nhưng nguồn cây giống phải phụ thuộc vào thương lái dưới xuôi lên, do giao thông đi lại khó khăn nên chờ được cây giống lên cũng lâu."
Với tính chịu khó, lại có nhiều sáng tạo trong sản xuất nên anh bắt đầu mày mò tìm cách tự ươm giống. Anh cho Hoàng Văn Trưởng biết: Lúc đầu còn gặp nhiều khó khăn do không có mặt bằng, anh đã gieo quế ở bãi ruộng, cây con vẫn phát triển nhưng khi đó kiến thức còn thiếu, kinh nghiệm chưa có nên cây bị nhiều sâu bệnh gây hại như nấm hồng, nấm phấn trắng, sâu ăn mặt lá, sâu cuốn lá..., chưa đáp ứng được chất lượng cây giống tốt. Với ý chí quyết tâm đã bắt tay vào làm thì phải làm bằng được, anh tự tìm tòi, nghiên cứu và đi học tập những mô hình đã thành công tại các địa phương khác nhau như Yên Bái, Phú Thọ. Qua đó, anh nắm được quế là loại cây có thể tận dụng từ gốc đến lá để làm nguyên liệu, không bị gãy đổ khi giông bão, dễ trồng, dễ chăm sóc và hiệu quả kinh tế cao; anh cũng đã học hỏi được từ cách làm mặt bằng, tạo nguồn nước, chọn giống, chọc lỗ gieo hạt, cách đóng bầu cho cây và cách sử dụng các loại thuốc phòng bệnh, chăm sóc cây...
Sau hơn 3 năm vừa làm vừa cất công đi giao lưu, học hỏi thì hang chục vạn cây giống đã chen nhau xanh tốt ở 2 thửa ruộng của gia đình. Thấy những diện tích trồng mới của gia đình, anh em, họ hàng mà anh Trưởng cung cấp giống lớn đều và nhanh, bà con trong thôn, xã hỏi thăm tìm đến mua giống của anh.
Anh Trưởng thể hiện rõ nét mặt vui mừng và cho biết: "Lúc đầu ươm giống quế chủ yếu là phục vụ gia đình, sau đấy phong trào trồng quế của huyện được phát động rộng rãi thì lại muốn giúp bà con. Lúc đó, người dân nơi đây còn nghèo, kinh tế chưa phát triển như hiện nay nên ai có nhu cầu cung cấp giống thì cứ 1.000 cây quế đổi 1 tạ thóc, nợ đến mùa gặt mới trả." Nhờ vậy mà diện tích quế ở xã Vĩnh Yên đã phát triển nhanh về số lượng, sau vài năm bà con có thể tỉa cành, lá bán lấy tiền, nâng cao thu nhập và anh Hoàng Văn Trưởng cũng tạo cho mình chỗ đứng trên thị trường cây quế giống. Từ 3 vạn cây quế giống ban đầu, anh phát triển lên 50 vạn, rồi 100 vạn, hiện tại vườn ươm của anh có hơn 300 vạn cây quế giống.
Cũng từ đó bà con ở xã, huyện không còn cảnh mua phải giống trôi nổi trên thị trường, giống không đảm bảo, sau một thời gian chăm sóc lại phải nhổ bỏ làm mất bao thời gian, công sức, ảnh hưởng nhiều đến kinh tế gia đình. Hiện, thị trường bán quế giống của anh rất rộng, không những bán cây giống cho người dân trong xã Vĩnh Yên và mấy xã lân cận như xã Xuân Hòa, Tân Tiến, Nghĩa Đô mà người dân tại mấy huyện ở Hà Giang cũng sang lấy như: huyện Quang Bình, Bắc Quang, Hoàng Su Phì... Giống quế của anh được người dân đánh giá cao, đảm bảo chất lượng, thích hợp với khí hậu của địa phương. Mỗi năm gia đình anh Trưởng cung cấp hơn 200 vạn quế giống cho nhiều hộ gia đình ở các địa phương trong và ngoài tỉnh. Năm 2021, hơn 200 vạn cây giống được bán với giá 1.000 đồng/cây, anh thu về hơn 2 tỷ đồng, trừ chi phí, lãi 400 - 500 triệu đồng.
Kinh tế gia đình anh giờ đây đã trở lên khá giả, ngoài ngôi nhà bề thế khang trang, sắm sửa đầy đủ đồ gia dụng đắt tiền, xe ô tô con, anh còn trang bị xe tải để tiện vận chuyển cây giống đến tận nhà dân. Cơ sở sản xuất của anh Hoàng Văn Trưởng cũng trở thành mô hình quy mô, bài bản và có hiệu quả nhất vùng, điểm đến của nhiều người dân, đơn vị khác đến học hỏi kinh nghiệm làm theo.
Cơ sở quế giống của gia đình anh Hoàng Văn Trưởng không chỉ tạo điều kiện cho bà con trồng rừng phát triển sản xuất, mà còn tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương. Ngoài 8 lao động thường xuyên nhận mức thu nhập ổn định từ 6 - 8 triệu đồng/người/tháng thì còn có khoảng 60 lao động thời vụ tham gia sản xuất. Riêng tiền trả thù lao cho bà con mỗi năm cũng vào khoảng 500 triệu đồng. Chị Hoàng Thị Hồng, ở bản Pác Mạc là một trong những nhân công làm việc cho vườn ươm quế của anh Trưởng 7 năm nay, chị chia sẻ: Công việc ở vườn ươm cũng không vất vả mấy, và thu nhập cũng ổn định, mỗi ngày chị làm ở đây được trả công gần 200.000 đồng.
Thấy được hiệu quả kinh tế từ mô hình vườn ươm quế giống của anh Hoàng Văn Trưởng, nhiều người dân trong vùng đến học hỏi kinh nghiệm làm theo. Anh Lý Chiến Sách, Phó Bí thư Đoàn thanh niên xã Vĩnh Yên cho biết: Mô hình vườn ươm giống quế của nhà anh Hoàng Văn Trưởng hiện là mô hình lớn nhất toàn xã, đoàn xã Vĩnh Yên và các cấp chính quyền cũng tổ chức cho người dân trong xã đến đây học tập để nhân rộng mô hình. Có một số hộ dân và đoàn viên thanh niên cũng đã tích cực tham gia, học hỏi, và họ cũng đã tự làm được mô hình vườn ươm của gia đình.
Được biết, theo Chương trình phát triển cây quế của tỉnh Lào Cai giai đoạn 2021 - 2025, tiếp tục mở rộng thêm 12.000 ha quế, nâng tổng diện tích trên địa bàn tỉnh đạt trên 52.500 ha; giai đoạn 2026 - 2030, tổng diện tích đạt 66.000 ha; đến năm 2050 đạt 68.000 ha thì thị trường quế giống sẽ rất lớn. Thời gian tới, anh Hoàng Văn Trưởng tiếp tục đẩy mạnh phát triển, đầu tư công sức xây dựng cơ sở giống đạt chất lượng cao hơn, tạo cho mình chỗ đứng trên thị trường cây quế giống, khẳng định được bản lĩnh, trí tuệ của thanh niên nông thôn trong việc khai thác tiềm năng làm giàu trên mảnh đất quê hương, góp phần nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững nông thông mới tại địa phương./.
