Cây sống đời, còn được biết đến với tên khoa học Kalachoe pinnata (Lam.) Pers. (Bryophyllum calycinum Salisb), thuộc họ Crassulaceae, là một cây đa năng và có sự phát triển dễ dàng. Tên gọi "cây bỏng" xuất phát từ việc cây này thường được sử dụng như một phương pháp điều trị hiệu quả cho bỏng, và "thuốc bỏng" đã trở thành một phần của danh lợi của nó. Còn tên gọi "thuốc trường sinh" hay "lạc địa sinh căn" đến từ khả năng sống lâu của cây, khi lá rụng xuống mặt đất và tự mọc rễ để tạo thành một cây con mới.
Cây sống đời thường có chiều cao từ 0,6-1 mét. Lá của cây thường mọc đối diện, có hình dạng chữ thập. Chúng có độ dày, có thể là nguyên hoặc phân thành 3-5 thùy, mép lá thường có răng cưa lớn, bề mặt lá sáng bóng. Cuống lá thường dài từ 2,5 đến 5 centimet, và phần cuống ở phía dưới thường phát triển ẩn vào thân cây. Các hoa thường xuất hiện tại đỉnh hoặc kẽ giữa các lá, với màu sắc đa dạng như tím hồng hoặc đỏ, và chúng thường rủ chùn xuống.
Lá của cây sống đời chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe. Bryophylin, một hợp chất quan trọng, có khả năng kháng khuẩn và được sử dụng trong việc điều trị nhiều bệnh đường ruột. Ngoài ra, lá cây cũng chứa hydroxyproline, giúp làm lành các vết thương, và quercetin, có tác dụng chống oxi hóa, kháng viêm, kháng vi khuẩn, điều hòa hệ miễn dịch và bảo vệ dạ dày.
Các kinh nghiệm truyền thống của dân gian trong việc sử dụng cây thuốc bỏng để điều trị bệnh đã được củng cố bằng nghiên cứu lâm sàng. Cây thuốc bỏng đã chứng minh khả năng kháng khuẩn, chống côn trùng, kháng virus và kháng nấm. Mặc dù vẫn tồn tại tranh cãi trong cộng đồng chuyên gia y tế về hiệu quả của cây thuốc sống đời, một số tạp chí y khoa đã đăng tải các thử nghiệm lâm sàng có kết quả tích cực. Ví dụ, Tạp chí Dược phẩm Châu Phi đã báo cáo về một thử nghiệm thành công trong việc sử dụng gốc cây thuốc bỏng để tiêu diệt giun ký sinh. Ngoài ra, Tạp chí Journal of Experimental Biology Ấn Độ đã công bố kết quả của một nghiên cứu trong đó chiết xuất từ cây thuốc bỏng có khả năng chữa lành vết thương ở chuột một cách nhanh chóng.
Bên cạnh đó, các nghiên cứu lâm sàng và thí nghiệm trong phòng thí nghiệm đã chỉ ra nhiều tác dụng của cây thuốc bỏng.
Kháng khuẩn
Nước ép từ lá cây thuốc bỏng đã được chứng minh có khả năng kháng khuẩn in vitro đối với nhiều loại vi khuẩn, bao gồm Staphylococcus, E. coli, Shigella, Bacillus và Pseudomonas, trong đó có cả các chủng vi khuẩn đa kháng thuốc.
Ngừa ung thư
Các hợp chất Bryophyllin trong cây này đã được nghiên cứu và có tiềm năng trong việc ngăn ngừa và ức chế sự phát triển của tế bào ung thư trên một số dòng ung thư. Tuy nhiên, đây chỉ là những nghiên cứu ban đầu thực hiện trong môi trường phòng thí nghiệm.
Chống ký sinh trùng
Chiết xuất từ lá của cây thuốc bỏng có khả năng ngăn ngừa và điều trị bệnh leishmaniasis, một bệnh ký sinh trùng phổ biến ở các vùng nhiệt đới, thường truyền qua vết cắn của ruồi cát. Quercitrin, một flavonoid mạnh có mặt trong lá của cây, cũng được nghiên cứu và có khả năng chống ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum.
Kháng dị ứng
Ngoài các tính chất kháng khuẩn, cây thuốc bỏng cũng có tác dụng trong việc điều trị các bệnh về đường hô hấp và ho, chủ yếu là nhờ khả năng chống histamin và kháng dị ứng mạnh mẽ. Nghiên cứu in vivo đã chỉ ra rằng nước ép từ lá cây có thể ngăn chặn các phản ứng dị ứng và tử vong bằng cách chặn các thụ thể histamin trong phổi.
Giảm viêm
Cây thuốc bỏng đã trải qua nhiều nghiên cứu khác nhau, và kết quả cho thấy nó có khả năng giảm viêm nhiễm, hạ sốt, giảm đau và tác động giãn cơ. Các tác dụng này đặc biệt hữu ích trong việc điều trị các tình trạng viêm nhiễm và cơ xương, giúp giảm đau và làm giảm cảm giác không thoải mái.
Chống trầm cảm
Cây sống đời cũng đã được nghiên cứu về khả năng giảm đau và tác động an thần trên hệ thần kinh. Một phần của tác dụng này xuất phát từ thành phần trong lá cây, có khả năng tăng cường hoạt động của chất truyền thần GABA (gamma aminobutyric acid) trong não. GABA đóng vai trò quan trọng trong việc làm dịu và kiểm soát tâm trạng, giúp người dùng cảm thấy thư giãn và thoải mái hơn.
Cây sống đời không chỉ là một loại cây có khả năng điều trị bỏng hiệu quả, mà còn được sử dụng trong việc phòng và điều trị nhiều loại bệnh một cách hiệu quả. Sự sử dụng thường dựa trên kinh nghiệm dân gian, tùy thuộc vào vùng miền, quốc gia và mục đích dược lý cụ thể. Tuy nhiên, tương tự như các loại thuốc đông y khác, việc sử dụng cây sống đời cần được hướng dẫn bởi thầy thuốc chuyên khoa. Không nên tự ý sử dụng, để tránh những tác động không mong muốn và đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
