Tại Việt Nam, việc sử dụng drone nông nghiệp vào việc bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật... đã được quy định tại Nghị định số 36/2008/NĐ-CP ngày 28/3/2008 của Chính phủ. Theo đó, để sử dụng, tổ chức, cá nhân cần phải được cơ quan chức năng có thẩm quyền cấp phép là Cục Tác chiến - Bộ Tổng tham mưu (Bộ Quốc phòng). Đối với người điều khiển phải đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự và có Giấy phép điều khiển bay do cơ quan có thẩm quyền cấp.
Tháng 11/2020, Bộ Quốc phòng cũng đã ban hành văn bản số 4213/BQP-TM về việc ứng dụng thiết bị bay không người lái trong nông nghiệp. Tại văn bản này, Bộ Quốc phòng đã hướng dẫn cụ thể các nội dung liên quan việc cấp phép bay cho các hoạt động khai thác, sử dụng máy bay không người lái phục vụ sản xuất nông nghiệp phù hợp với đặc điểm mùa vụ, diễn biến dịch bệnh, yêu cầu nuôi trồng, chăm sóc và quản lý hoạt động bay.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều lỗ hổng đáng lo ngại trong việc quản lý drone nông nghiệp. Theo quy định hiện hành, Cục Tác chiến - Bộ Tổng tham mưu là đơn vị cấp phép bay. Trong khi đó, đơn vị chịu trách nhiệm định hướng kỹ thuật nông nghiệp cho nhà nông - Sở Nông nghiệp và Môi trường tại các tỉnh thành lại chưa có thẩm quyền quản lý các loại thiết bị này.
Riêng tại các tỉnh Ðồng bằng Sông Cửu Long, theo thống kê, sử dụng drone trong sản xuất nông nghiệp đang dần phổ biến. Song, đáng lo ngại là việc quản lý thiết bị bay chưa được chặt chẽ, tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn; không ít tai nạn đã xảy ra, gây thương vong về người.
Đơn cử, sáng 20/11/2024, ông B.V.T. (49 tuổi, xã Mỹ Hiệp Sơn, huyện Hòn Đất, Kiên Giang) điều khiển xe máy trên đường Kênh 15 thì va chạm với drone phun thuốc do ông M.V.L. (29 tuổi, cùng địa phương) điều khiển. Cánh quạt drone chém vào đầu và cổ khiến ông T. bị thương nặng. Dù được cấp cứu, ông T. đã không qua khỏi và tử vong vào ngày 21/11/2024.
Sự bất cập nghiêm trọng trong công tác quản lý còn được thể hiện rõ ở quy trình cấp phép điều khiển thiết bị này kéo dài tới 180 ngày cho mỗi máy drone nông nghiệp. Khi giấy phép hết hạn, doanh nghiệp nhập khẩu có trách nhiệm đăng ký lại với cơ quan chức năng. Tuy nhiên, điều đáng nói là các cơ sở cung cấp thiết bị không chỉ bán máy mà còn đảm nhận luôn việc cấp “Chứng nhận bay” cho người mua - những người trực tiếp vận hành drone trong sản xuất nông nghiệp. Điều này chẳng khác nào vừa "đá bóng, vừa thổi còi".
Theo Thạc sĩ Nguyễn Phước Tuyên, nguyên Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đồng Tháp, đã đến lúc cần có sự phối hợp chặt chẽ để quản lý drone nông nghiệp. Ông nhấn mạnh: “Kinh nghiệm từ Thái Lan cho thấy, ở đây cần có sự phối hợp liên ngành giữa Nông nghiệp, Y tế, Hàng không để chung tay xây dựng hành lang pháp lý và đề xuất các giải pháp đào tạo nhân lực”.
Đồng tình với ý kiến trên, Thượng tá Nguyễn Đức Văn, Phó trưởng Công an TP. Từ Sơn (Bắc Ninh) cho rằng, hiện nay lực lượng chức năng chỉ có thể giám sát ở mức độ nhất định và không thể kiểm soát được tất cả các hoạt động bay của drone. Điều này đặt ra yêu cầu phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Quốc phòng, Bộ Xây dựng và các cấp chính quyền địa phương trong việc quản lý, cấp phép và giám sát hoạt động của drone.
Liên quan đến công tác quản lý thiết bị bay không người lái, hiện Bộ Quốc phòng đang dự thảo Nghị định quy định về quản lý tàu bay không người lái và phương tiện bay khác. Đồng thời, Dự thảo Luật Phòng không nhân dân cũng đã đề cập đến việc cấp phép và quản lý các thiết bị bay không người lái. Theo Thiếu tướng Trần Đức Thuận, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội, dự thảo này sẽ tạo ra một khung pháp lý rõ ràng và đồng bộ cho việc quản lý tàu bay không người lái, đảm bảo an ninh quốc phòng và phát triển kinh tế - xã hội./.
