Đẩy mạnh hợp tác và xây dựng chứng nhận các vùng sản xuất cà phê bền vững
Số liệu của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho biết, năm 2024 là một năm thành công đối với ngành cà phê Việt Nam. Theo đó, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt 1,32 triệu tấn, với kim ngạch 5,48 tỷ USD, giảm 18,8% về khối lượng, nhưng tăng 29,11% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023. Giá cà phê xuất khẩu bình quân năm 2024 đạt 4.151 USD/tấn, tăng 56,9% so với cùng kỳ năm 2023.
Bên cạnh đó, ngành cà phê cũng đang đẩy mạnh các chương trình hợp tác với các tổ chức quốc tế để xây dựng và chứng nhận các vùng sản xuất cà phê bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Dự báo năm 2025, xuất khẩu cà phê của Việt Nam tiếp tục tăng trưởng khi nguồn cung tăng và nhu cầu tiêu dùng của các nước trên thế giới gia tăng. Theo dự báo mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng cà phê toàn cầu dự kiến phục hồi trong niên vụ 2024 - 2025, chủ yếu nhờ sản lượng tăng lên ở Việt Nam và Indonesia.
Trong khi đó, với mức tiêu thụ đang tăng, lượng cà phê tồn kho toàn cầu vào cuối năm 2024 sẽ giảm hơn nữa, xuống còn 20,9 triệu bao. Xuất khẩu cà phê trên toàn cầu năm 2025 chỉ tăng ở mức khiêm tốn khi xuất khẩu tăng lên từ Việt Nam và Indonesia bù đắp cho sự sụt giảm xuất khẩu dự kiến của Brazil.
Cụ thể, xuất khẩu cà phê của Việt Nam dự kiến tăng 1,8 triệu bao trong năm 2025, lên 24,4 triệu bao nhờ nguồn cung cải thiện. Trong khi đó, tiêu thụ cà phê toàn cầu trong năm 2025 dự kiến sẽ tăng thêm 5,1 triệu bao, đạt mức 168,1 triệu bao. Phần lớn mức tăng chủ yếu từ Liên minh châu Âu (EU), Hoa Kỳ và Trung Quốc. Nguồn cung phục hồi nên dự báo năm 2025, giá cà phê thế giới sẽ điều chỉnh giảm.
Các chuyên gia trong lĩnh vực cho rằng, để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu cà phê trong những năm tới, ngành cà phê cần nỗ lực không ngừng trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển thị trường và ứng phó với những thách thức từ biến đổi khí hậu. Việc cải thiện chuỗi cung ứng, tăng cường chế biến và thúc đẩy cà phê bền vững là “chìa khóa” để cà phê Việt Nam khẳng định được vị thế vững mạnh trên thị trường quốc tế.
Một trong những mối quan tâm hàng đầu là Quy định của EU về sản phẩm không gây phá rừng (EUDR) trước mắt điều chỉnh 7 nhóm mặt hàng gồm: đậu nành, thịt bò, dầu cọ, gỗ, ca cao, cà phê, cao su, trong đó, các ngành hàng bị tác động lớn tại Việt Nam gồm: cà phê, gỗ và cao su.
Ban đầu, Quy định này dự kiến chính thức có hiệu lực từ ngày 31/12/2024. Tuy nhiên, với sự kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp ở các nước xuất khẩu cũng như các nhà nhập khẩu EU, Ủy ban Châu Âu (EC) đã đồng ý lùi thời hạn tuân thủ với hạn cuối để các doanh nghiệp lớn tuân thủ EUDR là ngày 30/12/2025; các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ là ngày 30/6/2026.
Việc lùi thời hạn giúp các cơ quan quản lý của Việt Nam cũng như doanh nghiệp, hiệp hội trong các ngành hàng có thể chuẩn bị kỹ lưỡng hơn.
Đáp ứng yêu cầu, tiêu chuẩn xuất khẩu cà phê đối với các thị trường lớn trên thế giới
Theo Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển (kiêm nhiệm các nước Bắc Âu), Quy định EUDR chính thức có hiệu lực thời gian tới sẽ tác động lớn đến ngành cà phê xuất khẩu, đặc biệt vào thị trường Bắc Âu gồm Thụy Điển, Đan Mạch và Na Uy. Để tiếp cận và duy trì thị phần trong khu vực này, các doanh nghiệp cà phê Việt Nam cần chuẩn bị kỹ lưỡng ở các khâu.
Trong đó, doanh nghiệp cần đảm bảo cà phê xuất khẩu đáp ứng yêu cầu của EUDR, bao gồm: Sản phẩm không gây phá rừng; Tuân thủ luật pháp tại quốc gia sản xuất; Chia sẻ thông tin vị trí địa lý cụ thể của vùng trồng cà phê.
Các doanh nghiệp cần hợp tác với các hiệp hội nông dân và nhóm sản xuất để thu thập thông tin vị trí địa lý và hồ sơ truy xuất nguồn gốc; đầu tư vào công nghệ theo dõi chuỗi cung ứng, đảm bảo tính minh bạch và chính xác của dữ liệu.
Tỉnh Đắk Lắk có diện tích và sản lượng cà phê lớn nhất cả nước, với diện tích khoảng 210.000 ha, sản lượng thu hoạch hàng năm đạt hơn 520.000 tấn, chiếm hơn 30% sản lượng toàn quốc. Cà phê của tỉnh đã xuất khẩu đến hàng trăm quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, luôn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Để đảm bảo yêu cầu, tiêu chuẩn xuất khẩu cà phê đối với các thị trường lớn trên thế giới, đơn cử như đối với thị trường các nước Liên minh châu Âu thời gian tới, ông Nguyễn Minh Chí, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đắk Lắk cho biết, quan điểm của tỉnh là không tăng diện tích cà phê- mà tập trung tái canh theo kế hoạch. Đồng thời thực hiện phát triển theo hướng xanh, bền vững ở 3 khía cạnh: kinh tế, xã hội và môi trường.
Theo ông Chí: "Các giải pháp cụ thể để mà xúc tiến thương mại và tìm kiếm thị trường mới là định hướng quan trọng nâng cao giá trị của ngành cà phê của tỉnh trong giai đoạn tới. Liên quan tới các quy định mới của Liên minh châu Âu, trong đó có nhiều chính sách tỉnh tiếp tục triển khai các giải pháp thích ứng với quy định của Liên minh châu Âu- EU. Theo đó sẽ, sản xuất cà phê tuân thủ không phá rừng và suy thoái rừng trong sản xuất trên địa bàn".
Theo các chuyên gia trong ngành, năm 2025, thị trường cà phê thế giới và trong nước được dự báo vẫn còn nhiều biến động, đòi hỏi ngành cà phê sớm điều chỉnh để đi đúng quỹ đạo, duy trì tăng trưởng một cách bền vững.
Đồng thời, chuyên gia thị trường cà phê - khuyến nghị, nhiệm vụ của ngành cà phê Việt Nam phải sớm giải quyết các lỗ hổng trong chuỗi cung ứng, lấy lại uy tín từ đối tác xuất khẩu. Về phía người trồng cà phê cần ưu tiên nâng cao chất lượng cà phê, tránh mở rộng diện tích ồ ạt khiến cung vượt cầu. Doanh nghiệp bên cạnh thu mua, xuất thô cần tích cực đầu tư vào chế biến, chế biến sâu các sản phẩm giá trị gia tăng để đảm bảo tăng trưởng bền vững trong dài hạn./.
