Qua khảo sát tại 17 Tập đoàn và doanh nghiệp bất động sản lớn, thì đã có 12.335 người nước ngoài mua nhà tại nước ta, trong đó, có 10.020 người mua nhà tại TP. Hồ Chí Minh, chiếm đến 81,2%. Giả định số lượng trên chiếm 70% toàn quốc, thì tổng số người nước ngoài đã mua khoảng 16.000 căn nhà, chiếm khoảng 0,85% tổng số nhà ở trong cả nước giai đoạn 2015 - 2020. Trong đó, phần lớn là người nước ngoài đến từ các nước thuộc khu vực Đông Á, Đông Nam Á, như Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Singapore. Trong lúc người nước ngoài thuộc khu vực Châu Âu, Bắc Mỹ, Australia, New Zealand, Nhật Bản thường lựa chọn thuê nhà và lần đầu tiên đã có 1 người nước ngoài được bầu làm Trưởng Ban quản trị một dự án nhà chung cư cao cấp tại phường Thảo Điền, TP. Thủ Đức.
Chính sách cho người nước ngoài sở hữu nhà tại nước ta, đã khẳng định nước ta “mở cửa” và tương đồng với pháp luật của các nước trên thế giới, nhằm mục tiêu thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) và cũng là hình thức “xuất khẩu tại chỗ”, kích cầu tiêu dùng để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người nước ngoài sau khi mua nhà.
Thực tế thị trường cho thấy, không có “làn sóng” người nước ngoài mua nhà tại nước ta trong thời gian qua. Nhưng, đã cho thấy những dự án khu đô thị, khu dân cư, khu nhà chung cư cao cấp, hiện đại, có đầy đủ dịch vụ, tiện ích, an ninh an toàn, giao thông thuận tiện, thì mới thu hút được người nước ngoài lựa chọn cư trú hoặc mua nhà. TP. Hồ Chí Minh là địa phương thu hút nhiều người nước ngoài mua nhà nhất, chiếm khoảng 81% tổng số người nước ngoài mua nhà tại nước ta.
Việc thực hiện chính sách cho người nước ngoài sở hữu nhà ở, bước đầu đã có tác động tích cực đối với thị trường bất động sản, và cũng chưa có dấu hiệu tác động tiêu cực quá lớn đối với người có thu nhập trung bình, có thu nhập thấp trong việc tạo lập nhà ở.
Cần lưu ý là hiện nay, có một số nước đang điều chỉnh chính sách cho người nước goài mua và sở hữu nhà theo hướng thắt chặt hơn, để chống tình trạng đầu cơ (như Hàn Quốc), hoặc tình trạng người nước ngoài mua quá nhiều nhà, dẫn đến giá nhà tăng cao, làm cho người bản địa có thu nhập trung bình và có thu nhập thấp khó tạo lập nhà (như Australia). Nhưng, cũng có nước như Thái Lan vừa cho phép người nước ngoài được mua và sở hữu 1 “rai” đất (1.600m2).
Bộ Quốc phòng cũng đã cảnh báo về tình trạng một số người nước ngoài “mua chui” bất động sản, kể cả dùng thủ đoạn “nhờ” doanh nghiệp hoặc cá nhân người Việt đứng tên mua nhà tại một số địa điểm “nhạy cảm”, có ảnh hưởng đến quốc phòng và an ninh. Theo Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh, việc “mở cửa” cho người nước ngoài mua và sở hữu nhà còn một số “vướng mắc” như sau:
1. Luật Nhà ở 2014 ban hành sau Luật Đất đai 2013, nên Điều 5 Luật Đất đai quy định về “người sử dụng đất”, chưa có đối tượng sử dụng đất là “cá nhân nước ngoài”.
2. Khoản (2.d) Điều 174 Luật Đất đai quy định: “Thế chấp bằng quyền sử dụng đất, tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất tại các tổ chức tín dụng được phép hoạt động tại Việt Nam”, chưa cho phép thế chấp tại ngân hàng ở nước ngoài. Trong lúc Việt kiều, cá nhân nước ngoài sở hữu nhà thì có nhu cầu thế chấp nhà gắn liền với quyền sử dụng đất tại ngân hàng của nước ta, hoặc tại ngân hàng ở nước ngoài. Mà theo luật pháp quốc tế thì nếu có tranh chấp về bất động sản, thì xử lý theo pháp luật của nước có bất động sản tọa lạc.
3. Hiện nay, đang bị “vướng mắc” trong việc xác định dự án nhà ở thương mại nằm ngoài khu vực bảo vệ quốc phòng, an ninh để được bán nhà cho cá nhân nước ngoài và “vướng mắc” trong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở (sổ hồng) cho người nước ngoài nên không kịp thời, làm cho người mua nhà bị bức xúc và không được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.
4. Chưa có khung pháp lý để giải quyết nhu cầu của chủ sở hữu nhà là người nước ngoài khi bán lại nhà ở và trong trường hợp dự án nhà ở thương mại đã hoàn thành bàn giao, trở thành khu dân cư thông thường, do quy định của Luật Nhà ở là người nước ngoài chỉ được mua nhà tại các dự án nhà ở thương mại (có thể hiểu là không được mua nhà trong khu dân cư thông thường), cũng chưa có hướng dẫn về việc người nước ngoài có nhu cầu bán lại nhà cho người nước ngoài khác.
Do đó, Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA) kiến nghị Luật Nhà ở (sửa đổi) đi đôi với sửa đổi đồng bộ các quy định của pháp luật về đất đai, về kinh doanh bất động sản sẽ bổ sung các quy định cụ thể để vừa tạo điều kiện thông thoáng cho cá nhân nước ngoài mua nhà ở và sở hữu nhà ở, vừa đảm bảo yêu cầu về bảo vệ quốc phòng, an ninh.
