Những ngày đầu năm Ất Tỵ 2025, chúng tôi có dịp về thăm sông Cu Đê, dòng sông hoang sơ nằm phía Tây - Bắc của thành phố Đà Nẵng. Ánh nắng xuân vàng nhẹ trải xuống mặt nước trong xanh, phản chiếu những thôn xóm yên bình như Trường Định, Nam Yên, Lộc Mỹ… thấp thoáng sau những hàng tre soi bóng xuống dòng sông lặng lẽ. Mùa xuân nơi đây không chỉ mang đến cảnh sắc hữu tình mà còn đánh thức hương vị quê hương với món đặc sản trứ danh – cá mòi nướng mộc.
Sông Cu Đê là con sông có lưu vực lớn nhất Đà Nẵng, dài gần 40km, không chỉ ghi dấu bao thăng trầm lịch sử mà còn gắn liền với những huyền thoại dân gian. Đã từng có thời, dòng sông này đi vào thơ ca với hình ảnh cô thôn nữ chèo đò đưa bộ đội qua sông thời kháng chiến. Nhưng cũng có khi, sông trở thành nỗi ám ảnh của người dân mỗi mùa lũ dữ tràn về.
Hành trình ngược dòng từ cầu sắt Nam Ô đưa chúng tôi đi qua những làng mạc trù phú, những bãi bồi xanh ngát ngô, mía. Hai bên bờ, những chiếc thuyền đánh cá, những lồng bè nuôi tôm, nuôi cá điểm xuyết cho bức tranh sông nước thêm phần sinh động. Cảnh sắc hoang sơ, thơ mộng ấy càng trở nên hấp dẫn hơn khi xuân về, mang theo hơi thở ấm áp của đất trời, đánh thức từng mạch nước, từng cồn bãi ven sông. Và cũng chính lúc này, đàn cá mòi lại ngược dòng tìm về, mang theo sứ mệnh duy trì giống nòi.
Cá mòi sông Cu Đê có thể không dồi dào như các dòng sông khác, nhưng đối với người dân nơi đây, món cá mòi mùa xuân là một phần ký ức tuổi thơ không thể phai mờ. Ai đã từng một lần thưởng thức cá mòi nướng vào độ tháng Giêng, tháng Hai âm lịch, hẳn sẽ nhớ mãi hương vị quê nhà, nhất là trong tiết trời xuân se lạnh, bên những bếp lửa hồng ấm cúng.
Những ngày này, người dân ven sông lại tất bật với mùa đánh bắt cá mòi. Họ ra sông đánh bắt từ sáng sớm, đem về những mẻ cá tươi rói. Anh Võ Văn Thành (tổ 4, thôn Quan Nam 3, xã Hòa Liên, huyện Hòa Vang, TP. Đà Nẵng) chia sẻ rằng mỗi ngày, các ngư dân trong vùng dùng lưới và rớ có thể thu hoạch khá nhiều cá mòi. Giá cá dao động từ 30.000 đến 50.000 đồng/kg, tùy kích cỡ. Với những người con xa quê, cứ đến mùa cá mòi là lòng lại nao nao, vội vã tìm về để thưởng thức món ăn quen thuộc, để ôn lại những ký ức thân thương.
Cá mòi tươi sau khi bắt lên chỉ cần rửa sạch, để ráo, rồi đặt lên bếp than hồng nướng nguyên con. Không cần tẩm ướp cầu kỳ, cá vẫn tỏa mùi thơm lừng, thịt chắc, béo, lớp da cháy xém giòn rụm. Chấm với chút nước mắm Nam Ô dầm ớt tỏi cay nồng, ăn kèm rau thơm xanh mướt, ta như cảm nhận được trọn vẹn hương vị của mùa xuân, của quê hương.
Không chỉ nướng than, cá mòi còn được chế biến thành nhiều món ngon khác. Người dân ven sông có thể chiên giòn, kho rim với tiêu sọ cay nồng, làm chả cá hay muối mắm để dành ăn dần. Đặc biệt, cá mòi nướng lá chuối giữ được trọn vẹn vị ngọt tự nhiên của cá, thơm mềm khó cưỡng. Chỉ cần một lần nếm thử, chắc chắn sẽ khó mà quên được.
Sông Cu Đê không chỉ là nơi nuôi dưỡng cá mòi mà còn ôm ấp bao kỷ niệm của những người con xa xứ. Hồi bé, lũ trẻ trong làng vẫn thường theo cha ra sông thả lưới, háo hức chờ đợi những mẻ cá đầy. Khi lớn lên, dù có đi xa, mỗi độ xuân về, lòng tôi lại bồi hồi nhớ quê, nhớ dòng sông hiền hòa, nhớ mùi cá mòi nướng thơm lừng bên bếp lửa ấm lúc chiều xuân.
Giữa tiết xuân se lạnh, chẳng gì thú vị bằng một chuyến trở về bờ sông Cu Đê, ngồi bên bếp than hồng cùng những người thân, chờ những con cá mòi nướng chín, hít hà mùi thơm quyến rũ, nhấp một chén rượu gạo ấm lòng. Cá mòi sông Cu Đê không chỉ là một món ăn, mà còn là hồn quê, là hơi thở của mùa xuân trên vùng đất Hòa Vang.
Mùa xuân đến, Tết về, dẫu có bao món ngon cao lương mỹ vị, cũng khó có gì sánh bằng một đĩa cá mòi nướng mộc dân dã mà đậm đà tình quê. Ai đã một lần thưởng thức, hẳn sẽ nhớ mãi không quên./.
