Đồng bằng sông Cửu Long là trung tâm sản xuất nông nghiệp lớn nhất Việt Nam, đóng góp hơn 50% tổng sản lượng lúa cả nước, 70% các loại trái cây và 95% sản lượng gạo xuất khẩu. Tuy nhiên, thâm canh sản xuất nông nghiệp, thủy sản cùng với các tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) khiến khu vực kinh tế trọng yếu này đang đối mặt với nhiều thách thức.
Trong nhiều năm qua, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chủ trương, chính sách, kêu gọi đầu tư và hợp tác quốc tế thực hiện nhiều chương trình phát triển, giúp ĐBSCL từng bước tái cơ cấu, chuyển đổi định hướng phát triển ngành nông nghiệp nhằm giúp khu vực tăng trưởng bền vững, thích ứng linh hoạt với BĐKH, bảo vệ con người và sự cân bằng sinh thái trong khu vực.
Đồng hành cùng Việt Nam trong các nỗ lực phát triển bền vững ĐBSCL, trong những năm qua Chính phủ CHLB Đức đã liên tục triển khai nhiều dự án nông nghiệp, môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu tại khu vực này. Với tổng vốn đầu tư bảy triệu Euro, Dự án GIC Việt Nam là gói cam kết hỗ trợ kỹ thuật tiếp theo từ Chính phủ Đức, được phối hợp thực hiện bởi Cục Kinh tế Hợp tác và Phát triển Nông thôn, GIZ và chính quyền sáu tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang và Sóc Trăng từ năm 2020-2024.
Thông qua thúc đẩy và tăng cường năng lực áp dụng các giải pháp đổi mới sáng tạo và những mô hình kinh tế có tính cạnh tranh, Dự án GIC Việt Nam sẽ hỗ trợ nông dân nâng cao chất lượng sản phẩm nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng của thị trường quốc tế. Dự án sẽ giúp cải tiến các hệ thống canh tác theo hướng bền vững, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên đồng thời tăng cường khả năng thích nghi và chống chịu trước các tác động của BĐKH của hai chuỗi giá trị nông sản chủ lực ở ĐBSCL là lúa gạo và xoài.
Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục KTHT & PTNT nhận định: "Với mục tiêu trọng tâm là thúc đẩy việc tìm ra các đổi mới sáng tạo, mô hình kinh tế phù hợp và khả thi để triển khai trong hai chuỗi giá trị lúa gạo và xoài ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, chúng tôi rất kỳ vọng sẽ cùng dự án GIC Việt Nam tạo ra những tác động tích cực giúp nâng cao chất lượng, xây dựng hình ảnh và cải thiện vị thế nông sản Việt Nam tại các thị trường khó tính như châu Âu hay Mỹ. Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ cùng dự án để đảm bảo các can thiệp được triển khai thuận lợi, qua đó mang lại những lợi ích thiết thực cho các nhân tố trong hai chuỗi trị từ nông dân, đến hợp tác xã và các doanh nghiệp"
Trong năm năm triển khai, GIC Việt Nam sẽ hỗ trợ 20.000 nông hộ sản xuất nhỏ cải thiện được chất lượng sản phẩm của mình, 20.000 nông hộ có thể nâng cao thu nhập từ 15-20%. 12.000 nông hộ sẽ được đào tạo và áp dụng các giải pháp giảm thiểu các tác động tiêu cực lên môi trường. Dự án sẽ chú trọng thúc đẩy sự tham gia của khối tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ,các hợp tác xã (HTX) nhằm tạo mối liên kết giữa người sản xuất và doanh nghiệp, thúc đẩy các cơ hội hợp tác trực tiếp dựa trên những nhu cầu và quan tâm chung của các nhân tố tham gia chuỗi giá trị.
Các doanh nghiệp/HTX tham gia dự án sẽ được nâng cao năng lực, cải tiến quy trình sản xuất, qua đó cải thiện một số chỉ số hiệu quả kinh doanh chính. Khoảng 200 việc làm mới, ưu tiên cho phụ nữ và thanh niên được kỳ vọng tạo ra thêm từ các mô hình tận dụng phụ phẩm lúa gạo như rơm rạ.
Ông Oemar Idoe, Trưởng nhóm các dự án Nông nghiệp, Môi trường, Biến đổi khí hậu và Hội nhập kinh tế khu vực ASEAN, Đại diện cho Giám đốc Quốc gia GIZ Việt Nam cho biết: "Dự án GIC VN đưa ra cách tiếp cận mới trong lĩnh vực hợp tác phát song phương phát triển chuỗi giá trị bằng cách tập trung thúc đẩy các đối tác đa bên. Qua đó, dự án dự định lựa chọn, điều chỉnh và nhân rộng các giải pháp đổi mới sáng tạo để đóng góp vào sự phát triển bền vững trên mọi phương diện
Hiện nay, Các giải pháp đổi mới sáng tạo bao gồm:
Các giải pháp tạo ra công ăn việc làm, chú trong đến những chủ thể quan trọng cho phát triển nông thôn bền vững là người phụ nữ và thanh niên
Các giải pháp liên quan đến người nông dân và sức khỏe người tiêu dùng, bao gồm các giải pháp bảo vệ môi trường và sử dụng hóa chất nông nghiệp có trách nhiệm
Các giải pháp thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu như hạn hán và ngập lụt, tập trung vào các giải pháp canh tác nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trong Quy hoạch tổng thể phát triển vùng Đồng bằng sông Cửu Long, chính phủ nhấn mạnh việc chuyển đổi hệ thống nông nghiệp vùng đồng bằng, đặc biệt là hệ thống canh tác lúa, theo hướng chống chịu cao hơn, và một số nơi có thể thay thế lúa bằng các cây trồng khác thích hợp hơn. Dự án GIC Việt Nam sẽ đóng góp vào nỗ lực này thông qua các hoạt động nâng cao năng lực cho các bên liên quan ở địa phương, gồm cơ quan nhà nước, người nông dân, các cơ sở sản xuất kinh doanh tư nhân và các hợp tác xã, giúp họ tham gia vào quá trình phát triển chuỗi giá trị nông sản bền vững. Dự án sẽ hỗ trợ cải thiện các dịch vụ hỗ trợ giúp hoạt động sản xuất hiệu quả, thân thiện với môi trường và đạt được chứng nhận.
Trong bối cảnh Việt Nam vừa tuyên bố cam kết đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050, dự án GIC tại Việt Nam sẽ đóng góp vào nỗ lực giảm phát thải trong ngành nông nghiệp, đặc biệt là trong canh tác lúa – vốn là một nguồn phát thải đáng kể ở Việt Nam. Các can thiệp hỗ trợ của dự án nhằm nâng cao năng lực cho cơ quan địa phương giảm phát thải khí nhà kính, giám sát và báo cáo về phát thải khí nhà kính trong canh tác lúa kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam tiếp cận được với các nguồn lực hỗ trợ tài chính trong tương lai./.
